سنت شکنی ( نگاهی به ژانر راکیومنتری در مستند با نگاهی به مستند پناهم بده )

مستند «پناهم بده»،ساخته برادران مای سلز محصول 1970،از جمله آثاری است که به راکیومنتری معروف است.در نگاه نخست،به نظر ساخت چنین مستندهایی که موضوع شان،ثبت اجرای یک کنسرت موسیقی و در «پناهم بده»،موسیقی راک است،سهل و ساده می نماید،اما به هیچ وجه این‌گونه نیست.به این دلیل که حین اجرا،گاه حوادث غیر منتظره ای رخ می دهد که پایان را برای فیلمساز،نامشخص می دارد.
راکیومنتری در اواسط دهه 1950 در اروپا و آمریکا پای گرفت و به افکار و اندیشه های جوانان خشمگین و معترض آن دهه می پرداخت. موسیقی راک بیان روحیه عصیانگر جوانان غربی شد و این بیرون ریختن ها ریشه ها و علل هایی داشت از جمله شکاف عمیقی که در آن دهه بین نسل ها در گرفته بود و جوانان تصمیم به اتخاذ روش‌هایی گرفتند متفاوت با پدران و نیاکان‌شان. همچنین جرقه و آتش جنگ هایی که یکی پس از دیگری در نقاط مختلف به جریان یا در جریان افتاده بود،مثل جنگ های نابرابر میان فرانسه و الجزیره،جنگ بین کره و آمریکا، جنگ انگلیس با چند کشور افریقایی و از همه مهم‌تر جنگ ویتنام .
موسیقی راک به عنوان پایه گذار شکستن سنت ها،به سرعت گذر از گذشتگان را به دیگر هنرها هم تسری داد، به‌طوری که دهه 50 و 60، دهه کنار نهادن سنت ها در هنرها شد.در همین دهه است که سینمای کلاسیک هم سنت هایش را کنار گذاشت و لباس مدرن بر تن کرد.موج نویی ها در سینما همان کاری را کردند که گروه های راک در موسیقی.این اعتراض های جوانان گاه نتیجه می داد و گاه با شکست همراه می شد.به عنوان مثال توانست سیستم های درسی و آموزشی به روز شده را جایگزین سیستم های کهنه آموزشی کند،اما درمورد جنگ ویتنام ،تلاشهای معترضان به بار ننشست و عده زیادی را به سرخوردگی کشانید و این سرخوردگی ها یا بصورت گرایش جوانان به مواد مخدر و یا به‌صورت خشم و فریاد و رفتارهای غیر اجتماعی در هنرها و موسیقی،آشکار و عیان شد تا جایی که فرهنگ‌شان به ضد فرهنگ بدل شد و در این فضای ضد فرهنگ موسیقی راک متولد،رشد و گسترش یافت.
گروه های راک به نشانه اعتراض ،کنسرت های مجانی برپا کردند و این کنسرت ها را نه در سالن های دولتی که به بیابان ها و فضاهای باز دکور ساز آوردند.در این بین راکیومنتری،به فیلم‌هایی اطلاق شدند که از این کنسرت های روباز،فیلمبرداری می کردند. «پناهم بده»، مربوط به گروه راک انگلیسی ،رولینگ استونز است.آنها با نیت اجرای یک کنسرت باشکوه در نزدیک سانفرانسیسکو ،آغاز می کنند،اما در نهایت به آشوبی تبدیل می شود که به کشته شدن چندین نفر می انجامد و جوانان را نسبت به این نوع موسیقی دلسرد می کند. فیلم برادران مای سلز، به ریشه یابی علل ها و اشتباهاتی می پردازد که در این کنسرت بروز کرد. فیلم به این دلیل اهمیت دارد که به سندی تبدیل شده از علت دلسردی جوانان نسبت به چنین موسیقی ای.
چه خطاهایی باعث بر هم خوردن نظم کنسرت رولینگ استونز شد؟ گروه رولینگ استونز،قبل از ورود به آمریکا،در انگلستان اجرای کنسرتی را با موفقیت پشت سر گذاشته بود.در آنجا از گروهی موسوم به فرشتگان جهنم،جهت برقراری نظم استفاده کردند و چون همه چیز به خوبی به سرانجام رسیده بود،رولینگ استونز همان گروه را به آمریکا می آورند،غافل از آنکه ،گروه فرشتگان جهنم،که اندام های درشت و پر هیبتی هم داشتند،گروهی نژادپرست هستند.در حین اجرای کنسرت در آمریکا،آنها با یک جوان سیاه پوست که سعی داشته خود را به جلوی سن برساند،درگیر می شوند و او را به باد کتک می گیرند و در این درگیری چند نفر دیگر علاوه بر سیاه پوست کشته می شود. رولینگ استونز،خود را مقصر این حادثه و کشته شدن جوان سیاه پوست دانست. گروه رولینگ استونز ،ایده های زیبا و بسیار آرمانی داشتند،مثل اینکه در فکر جامعه ای بودند که در آن حتی یک پلیس هم نباشد و همه کارها را مردم خود انجام دهند، اما این اتفاق که به نظر با دست های پنهانی صورت گرفت،سبب شد که در انظار عمومی، نماد جوانانی شوند که حتی قادر به اداره کردن خودشان هم نیستند و همواره باید بزرگتری بالای سرشان باشند.
«پناهم بده» با این پایان بندی،به سینمای بی‌واسطه بدل شد که در آن پایانش به چیزی غیر قابل پیش بینی برای فیلمساز و حتی خود گروه مبدل شد.انگار به صورت بداهه گرفته شده است و حوادثی صورت گرفت که شاید دیگر تکرار نشود.