سریال‌های نوستالژیک دهه هفتاد؛ میراث فراموش‌نشدنی تلویزیون ایران

اختصاصی سلام سینما - دهه هفتاد خورشیدی را می‌توان یکی از درخشان‌ترین دوره‌های تاریخ تلویزیون ایران دانست؛ دورانی که مجموعه‌ای از سریال‌های ماندگار با رویکردی فرهنگی، اجتماعی و در عین حال سرگرم‌کننده ساخته شدند و بخش مهمی از خاطرات جمعی چند نسل از مخاطبان ایرانی را شکل دادند. سریال‌هایی که در دل فضای پرتحول آن دوران، تلاش می‌کردند تصویری روشن از خانواده، جامعه و روابط انسانی ارائه دهند و در کنار روایت داستان‌هایی جذاب، نوعی فرهنگ‌سازی نیز انجام دهند.

ویژگی مشترک این آثار، برخورداری از قصه‌های منسجم، شخصیت‌پردازی قوی، بازی‌های درخشان و کارگردانی دقیق بود. به همین دلیل، حتی با گذشت بیش از دو دهه، هنوز تلویزیون نتوانسته آثاری را با همان میزان محبوبیت، تأثیرگذاری و ماندگاری خلق کند. این سریال‌ها نه تنها موفق شدند مخاطب عام را جذب کنند، بلکه توانستند نوعی هویت فرهنگی و تصویری برای تلویزیون ایران در آن دوران شکل دهند.

امروزه هرگاه تلویزیون اقدام به بازپخش این مجموعه‌ها می‌کند، با موجی از استقبال در میان مخاطبان مواجه می‌شود؛ گویی تماشای دوباره‌ این آثار، راهی برای بازگشت به روزهایی‌ست که تلویزیون هنوز برای مخاطب مهم، محترم و الهام‌بخش بود. این روزها نیز با پخش مجدد سریال‌هایی چون «خانه سبز»، دوباره این بحث مطرح شده که چرا در میان حجم عظیمی از تولیدات تلویزیونی، هنوز هیچ مجموعه‌ای نتوانسته جای خالی این سریال‌های به‌یادماندنی را پر کند.

در این مطلب، به بهانه‌ی بازپخش برخی از این آثار، نگاهی داریم به تعدادی از نوستالژیک‌ترین سریال‌های دهه هفتاد که هرکدام به‌تنهایی بخشی از حافظه‌ تصویری ما را شکل داده‌اند و همچنان، پس از گذشت سال‌ها، در زمره‌ موفق‌ترین و تاثیرگذارترین تولیدات تاریخ تلویزیون ایران قرار دارند.

همسران | ۱۳۷۳

به کارگردانی بیژن بیرنگ و مسعود رسام، این سریال از شبکه دو پخش شد و به زندگی دو زوج در یک ساختمان می‌پرداخت. با پرداختن به مسائل زناشویی، روابط خانوادگی و چالش‌های زندگی مشترک، «همسران» توانست مخاطبان زیادی را جذب کند و به یکی از آثار موفق تلویزیون تبدیل شود.

سریال همسران با بازی مهرانه مهین ترابی و فردوس کاویانی به یکی از دوست‌داشتنی‌ترین سریال‌های تلویزیون بدل شد. مردان دوست‌داشتنی و زنان ساده و خانواده دوست سریال همسران برگ برنده این سریال خانوادگی بودند. سریالی که مشخصا به دنبال تغییر مناسبت زناشویی در ایران بود و تلاش می‌کرد زندگی زوج‌های طبقه متوسط را به نمایش بگذارد و به نحوی از شکل سنتی روابط زن و شوهری عبور کند. 

در پناه تو | ۱۳۷۴

این سریال به کارگردانی حمید لبخنده و پخش از شبکه دو، یکی از نخستین مجموعه‌هایی بود که به شکل جدی به مسائل جوانان، عشق و دغدغه‌های اجتماعی پرداخت. بازیگران جوانی چون لعیا زنگنه، پارسا پیروزفر و حسن جوهرچی در این سریال نقش‌آفرینی کردند. «در پناه تو» با روایت عاشقانه‌ای متفاوت و فضای احساسی خاص، توانست مخاطبان زیادی را جذب کند و به یکی از آثار ماندگار تلویزیون تبدیل شود.

مثلث عشقی‌ای که در سریال در پناه تو شکل گرفت منجر شد تا تمام مخاطبان با فضایی کاملا جدید در تلویزیون ایران مواجه شوند. در واقع این سریال با عبور از چنین خط قرمزی اما با رعایت اخلاق توانست به یکی از جنجالی‌ترین سریال‌های آن سال‌ها تبدیل شود. حذف نصف و نیمه شخصیت پارسا پیروزفر نیز یکی دیگر حاشیه‌های این سریال بود که به مرور زمان توسط دیگر عوامل برملا شد.

خانه سبز | ۱۳۷۵

به کارگردانی بیژن بیرنگ و مسعود رسام، این مجموعه از شبکه دو پخش شد و با داستانی خانوادگی و طنزآمیز، زندگی سه نسل از یک خانواده را به تصویر کشید. بازیگرانی چون خسرو شکیبایی، مهرانه مهین‌ترابی و مرحوم حمیده خیرآبادی در این سریال حضور داشتند. «خانه سبز» با پرداختن به مسائل اجتماعی و خانوادگی، توانست ارتباط عمیقی با مخاطبان برقرار کند و به یکی از محبوب‌ترین سریال‌های دهه ۷۰ تبدیل شود.

خسرو شکیبایی در این سریال به یکی از شخصیت‌های نمادین تلویزیون تبدیل شد. بازیگری که در آن سال‌ها ستاره مشهور و محبوب سینمای ایران بود و با حضور منحصربه‌فردش در این سریال برای همه ایرانیان به چهره‌ای دوست داشتنی بدل شد. از طرفی بازیگرانی چون رامبد جوان و آتنه فقیه نصری نیز توانستند محبوبیت بزرگی به دست آورند. 

در قلب من | ۱۳۷۷

این مجموعه به کارگردانی حمید لبخنده، داستان دو خانواده از طبقات مختلف اجتماعی را روایت می‌کرد و به مسائل عشق، فقر و تفاوت‌های طبقاتی می‌پرداخت. بازیگرانی چون ثریا قاسمی، لعیا زنگنه و پارسا پیروزفر در این سریال حضور داشتند. «در قلب من» با داستانی احساسی و اجتماعی، توانست تأثیر عمیقی بر مخاطبان بگذارد.

در قلب من از آن دست سریال‌هایی بود که قصد داشت میان طبقات مختلف جامعه ارتباط برقرار کند و تصویری انسانی از طبقات مختلف ارائه دهند. اما حضور بازیگران چشم رنگی از جمله پارسا پیروزفر، اعیا زنگنه و پویا امینی یکی از دلایل موفقیت این سریال محسوب می‌شد. 

همسایه‌ها | ۱۳۸۰

این سریال به کارگردانی محمدحسین لطیفی، داستان زندگی ساکنان یک مجتمع مسکونی را روایت می‌کرد و با نگاهی طنزآمیز به روابط همسایگی و مسائل روزمره می‌پرداخت. بازیگرانی چون علی نصیریان، امین حیایی و گوهر خیراندیش در این مجموعه ایفای نقش کردند. «همسایه‌ها» با فضای صمیمی و داستان‌های جذاب، جایگاه ویژه‌ای در میان مخاطبان پیدا کرد.

سریال همسایه‌ها از آن دست سریال‌هایی بود که تلاش می‌کرد زندگی آپارتمانی را در ایران به تصویر بکشد. در واقع سریال تلاش داشت تا زندگی شهری جدید در ایران را به نمایش بگذارد. طیف سنی‌های مختلف و استفاده از ستاره‌های آن روزهای سینمای ایران از جمله نکات برجسته این سریال محسوب می‌شود. 

کت جادویی | ۱۳۷۸

به کارگردانی محمدحسین لطیفی، این سریال داستان مردی با بازی رامید جوان را روایت می‌کرد که با پوشیدن یک کت جادویی، توانایی‌های خاصی پیدا می‌کرد. با ترکیب طنز و فانتزی، «کت جادویی» توانست مخاطبان زیادی را جذب کند و به یکی از آثار متفاوت تلویزیون در آن دوران تبدیل شود.

کت جادویی طنزی متفاوت را وارد تلویزیون کرد. شکلی از طنز و فانتزی که تا پیش از این در تلویزیون ایران به این شکل سابقه نداشت. این سریال با فضای متفاوت خود توانست سلیقه‌های جدیدی را در تلویزیون شکل دهد. 

پس از باران | ۱۳۷۹

سریال پس از باران به کارگردانی سعید سلطانی، این مجموعه داستانی عاشقانه و اجتماعی را در بستر تاریخی روایت می‌کرد. با بازی درخشان بازیگرانی چون مرجان محتشم و محمود پاک‌نیت، «پس از باران» توانست به یکی از پربیننده‌ترین و محبوب‌ترین سریال‌های تلویزیون تبدیل شود. 

سریال پس از باران به واسطه زندگی سخت و پر از فراز و نشیب شخصیت خانم کوچک توانست در دل مخاطبان جا باز کند و خود به مدلی برای دیگر سریال‌سازان بدل شود. بسیاری از سریال‌ها با محوریت یک زن تنها و ستمدیده تلاش کردند که این پس از بارانی دیگر خلق کنند. 

دختران | ۱۳۷۹

این سریال به کارگردانی اصغر توسلی، داستان زندگی چند دختر دانشجو را روایت می‌کرد که در یک خوابگاه زندگی می‌کردند. با پرداختن به مسائل جوانان، دوستی، عشق و چالش‌های زندگی دانشجویی، «دختران» توانست ارتباط خوبی با مخاطبان جوان برقرار کند.

سریال دختران به دلیل پرداختن به مسائل دختران جوان به یک اثر پیشرو در تلویزیون تبدیل شد. موضوعی که تا پیش از این به ندرت در تلویزیون اتفاق می‌افتاد. اما این بازنمایی کمک کرد تا جمع‌های دخترانه و مسائل و مشکلات آنها برای خانواده‌های ایرانی تا حدی به تصویر کشیده شود.