اولین نقد و بررسی فیلم بی داد سهیل بیرقی در هالیوود ریپورتر منتشر شد | صدایی زنانه از دل تهران زیرزمینی
ترجمه اختصاصی سلام سینما: «بیداد»، چهارمین فیلم بلند سهیل بیرقی، در نخستین نمایش جهانی‌اش در جشنواره بین‌المللی فیلم کارلووی واری، توجه منتقد هالیوود ریپورتر را به خود جلب کرد. گئورگ زالای، نویسنده این متن (که نخستین نقد بین‌المللی منتشرشده درباره این فیلم محسوب می‌شود)، با لحنی ستایش‌آمیز به بررسی روایت زنانه، فضای متفاوت شهری و زیرمتنی اجتماعی آن پرداخته است.
بیشتر بخوانید:
خلاصه داستان رسمی فیلم بیداد سهیل بیرقی
به مناسبت نمایش فیلم بیداد سهیل بیرقی | معرفی فیلم‌های ایرانی با محوریت آوازخوانی و نوازندگی زنان
ادامه سنت کیارستمی، پناهی و فرهادی
نویسنده‌ی این نقد با اشاره به سابقه‌ی درخشان سینمای ایران، از «بیداد» به‌عنوان ادامه‌ای بر سنت فیلم‌سازانی یاد می‌کند که تلاش کرده‌اند تصویری انسانی و متنوع از جامعه ایران ارائه دهند. در بخشی از متن آمده:
«هرکسی که فیلمی خوب از سینمای ایران دیده باشد — چه از بزرگان آن همچون عباس کیارستمی، جعفر پناهی و اصغر فرهادی، و چه از نسل تازه‌ای از فیلم‌سازان مستقل... به‌خوبی می‌داند که ایران کشوری‌ست با تنوع اجتماعی چشمگیر. مردمش متنوع، خلاق و پرشورند؛ و خاموش‌کردن صدای آن‌ها کار آسانی نیست».
داستان زنی که می‌خواهد شنیده شود
در مرکز این روایت، دختری جوان به نام ستی قرار دارد؛ خواننده‌ای پرشور و بااستعداد که با الهام از ایمی واینهاوس، رؤیای اجرای آزادانه را در سر دارد. شخصیت ستی که با بازی چشمگیر سروین ضابطیان به تصویر کشیده شده، از اجراهای کوچک خانگی آغاز می‌کند و به‌تدریج به چهره‌ای پرمخاطب بدل می‌شود.
نویسنده درباره بازی بازیگر نقش اصلی می‌نویسد:
«سروین ضابطیان در ترکیبی از اجراهای زنده و لحظات درونی، تصویری باورپذیر و تاثیرگذار از زنی ارائه می‌دهد که در پی شنیده‌شدن است».
فیلم با لحنی شخصی، ستی را در مسیری پرتلاطم همراهی می‌کند. او به‌رغم همه محدودیت‌ها، صدایش را حفظ می‌کند و از درون خاموش نمی‌شود.
تهرانِ زیرزمینی: فضایی کمتر دیده‌شده
یکی از نکات مورد توجه هالیوود ریپورتر، فضای متفاوت شهری فیلم است. هر چند بیرقی در فیلم‌هایی چون «عرق سرد» هم سابقه به تصویر کشیدن زنان قوی را دارد (و این یکی از نقاط اشتراک دو فیلم محسوب می‌شود)، برخلاف آن فیلم که در محیط‌های رسمی‌تری چون ورزش و رسانه جریان داشت، «بیداد» در لایه‌های پنهان و خرده‌فرهنگی شهر روایت می‌شود:
«تهران نه از منظر رسمی، که از دل فضاهای زیرزمینی، کنسرت‌های مخفی، و خانه‌هایی با دیوارهای پر از گرافیتی و باغچه‌هایی پر از گیاهان ممنوعه به تصویر کشیده می‌شود؛ جایی که پسران خالکوبی‌شده، ساز می‌زنند، سیگار می‌کشند، و با ترانه‌ای ضبط‌شده، شب را به صبح می‌رسانند».
از دید زالای، این فضاها یادآور آثاری چون «منطقه بحرانی» ساخته‌ی علی احمدزاده است که پیش‌تر بدون مجوز ساخته شده بود و به روایت شب‌های شهر از زاویه‌ای متفاوت می‌پرداخت.
روابط شخصی، در دل تنش اجتماعی
در کنار مسیر هنری، فیلم به دو رابطه کلیدی در زندگی ستی نیز می‌پردازد. یکی با مادرش (با بازی لیلی رشیدی که زنی احساساتی، عصبی و درگیر با خود است، و دیگری با مردی جوان با بازی امیر جدیدی که با سبک زندگی خاص و جهان‌بینی متفاوتش، ستی را در عبور از بحران‌ها همراهی می‌کند.
زالای می‌نویسد:
«هیچ‌کدام از این شخصیت‌ها را نمی‌توان آدم‌های معمولی نامید، اما هرکدام در بزنگاه‌هایی حساس، فداکاری‌هایی می‌کنند تا ستی بتواند از موقعیتی دشوار رهایی یابد».
دیالوگی نمادین، مضمونی جهانی
یکی از دیالوگ‌های ماندگار فیلم، در آغاز آن رخ می‌دهد؛ جایی که ستی به معلم موسیقی‌اش می‌گوید:
«صدای من رو نمی‌شنوی».
و در پاسخ می‌شنود که صدای خواننده‌ی زن هیچ‌وقت نباید از صدای مردها بلندتر باشد.
این جمله، به‌نوعی درون‌مایه‌ی محوری فیلم را شکل می‌دهد؛ صدایی که تلاش می‌کند از دل سکوت، راهی برای خود بیابد — و همین ویژگی است که «بیداد» را فراتر از یک داستان شخصی قرار می‌دهد.
«بیداد» تنها داستان دختری با صدایی قوی نیست؛ روایتی‌ست از طیفی وسیع‌تر از زنان و مردانی که در دل محدودیت‌ها، راه‌هایی برای بیان هنری، ابراز فردی، و ارتباط با جهان می‌یابند. به تعبیر هالیوود ریپورتر، ستی تنها یک خواننده‌ی بااستعداد نیست؛ بلکه بخشی از نسلی‌ست که با ابزار هنر، پاسخی خلاقانه به محدودیت‌های پیرامونی خود می‌دهد.
به تعبیر نویسنده هالیوود ریپورتر:
«ستی شاید بااستعداد و خاص باشد، اما در عین حال تنها نیست. او بخشی از یک هم‌سرایی در حال گسترش است».
