چرا مردم ایران فیلم هندی دوست دارند؟

سینما در هند به عنوان یک رسانه به‌سرعت محبوبیتی عمومی‌یافت به شکلی که سالانه بیش از ۱۰۰۰ فیلم به زبان‌های مختلف هندی در این سینما تولید می‌شود. این سینما در کشورهایی چون انگلستان و ایالات‌متحده آمریکا، از میان مهاجران، مخاطبانی بین‌المللی با زبان‌های مختلف یافته است.
گرچه حالا «فیلم هندی» چیزی شبیه به واژه یا اصطلاح «فیلم‌فارسی» در ادبیات سینمایی ما شده که به فیلم‌های سطحی و کلیشه‌ای اطلاق می‌شود اما طرح این پرسش که چرا ایرانی‌ها فیلم هندی دوست دارند، ناظر بر سینمای هند است نه آنچه تحلیلگران سینمایی از فیلم هندی مراد می‌کنند.
فارغ از همه تفاوت‌ها و تشابهاتی که می‌توان بین سینمای ایران و هند یافت، در هر دو کشور سینما یک صنعت و سرگرمی‌جذاب و محبوب است و بین مخاطبان ایرانی و هندی می‌توان خصوصیات و ویژگی‌های مشترکی یافت و بخشی از این علاقه که حالا شاید دوطرفه هم شده باشد به همین علت برمی‌گردد.
البته در تعاریف آکادمیک، سینمای هند قلمرو وسیع‌تری دارد و عبارت است از فیلم‌هایی که در سراسر شبه‌قاره هند تولید می‌شود که شامل فرهنگ سینمایی مناطق آندرا پرادش، آسام، بیهار، گجرات، هاریانا، جامو و کشمیر، جارکند، کارناتاکا، مهاراشترا، کرالا، مانیپور، ادیشا، پنجاب، راجستان، تامیل نادو، اوتار پرادش و بنگال غربی می‌شود.
همین خرده‌فرهنگ‌های متنوع و بومی‌در این شبه‌قاره، ظرفیت این سینما را از حیث سوژه‌یابی یا بافت جغرافیایی و فرهنگی جهان سینمایی گسترش داده که از این حیث با کشور ما و تنوع قومی‌و زبانی که در آن وجود دارد سنخیت داشته و این شباهت در مناسبات سینمایی آن‌ها نیز سرریز می‌شود. فیلم‌های هندی با ورودشان سرتاسر آسیای جنوبی، خاورمیانه بزرگ، آسیای جنوب شرقی و شوروی سابق را تحت سیطره خویش درآوردند.
سینما در هند به عنوان یک رسانه به‌سرعت محبوبیتی عمومی‌یافت به شکلی که سالانه بیش از ۱۰۰۰ فیلم به زبان‌های مختلف هندی در این سینما تولید می‌شود. این سینما در کشورهایی چون انگلستان و ایالات‌متحده آمریکا، از میان مهاجران، مخاطبانی بین‌المللی با زبان‌های مختلف یافته است.
در قرن بیستم، سینمای هند در کنارهالیوود و سینمای چین به جایگاهی جهانی دست پیدا کرد. در پایان سال ۲۰۱۰ گزارش داده شد که از نظر تولید سالانه، سینمای هند در رتبه اول قرار دارد و پس از آن سینمای نیجریه (نالیوود)، هالیوود و سینمای چین در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
در حقیقت، فناوری پیشرفته راه را برای گذشتن این سینما از هنجارهای معین سینمایی در به دست دادن محصول و تغییر دادن ذائقه مخاطبان، بازکرده است؛ هند بزرگ‌ترین تولیدکننده فیلم در جهان است. در سال ۲۰۰۹، هند در مجموع ۲۹۶۱ فیلم سلولوئیدی ساخت که شامل ۱۲۸۸ فیلم بلند می‌شده است؛ اما آنچه که موجب می‌شود مخاطبان ایرانی به فیلم‌های هندی علاقه‌مند باشند باید در روانشناسی فرهنگی دو ملت جست‌وجو کرد.
با اینکه باید این را هم به یاد داشت که این علاقه در گذشته بیشتر بوده و عاشقان سنتی سینمای هند در ایران به فیلم‌های امروزی سینمای هند انتقاد دارند که شبیه به سینمای غرب شده و کمتر می‌توان از نشانه‌های فرهنگ اصیل هندی در آن سراغ گرفت. فارغ از عوامل سینمایی، جایگاه زبان فارسی در هند می‌تواند به عنوان عامل فرامتنی یا زیرساختی در کشش بین دو ملت تأثیر بگذارد. از حیث مخاطب‌شناسی سینما نیز ملودرام بویژه ملودرام‌های خانوادگی و عاشقانه بین مردم دو کشور طرفداران زیادی دارد بویژه ملودرام‌های اشک‌آور.
سنخیت‌های فرهنگ شرقی را هم باید به این عوامل اضافه کرد که موجب می‌شود مخاطبان دو کشور موقعیت‌های درام یا تراژیک همچنین شخصیت‌ها و قهرمان‌های سینمایی یکدیگر را بهتر درک کرده و دوست داشته باشند.
با اینکه ایرانیان به پایان خوش قصه‌ها و فیلم‌ها علاقه دارند و این عنصر در فیلم‌های هندی پررنگ است، اهمیت نهاد خانواده، همبستگی‌ها و دلبستگی‌های عاطفی نیز ازجمله عوامل فرهنگی و رفتاری هستند که گرایش مخاطب ایرانی به تماشای فیلم هندی را بیشتر می‌کند.

نویسنده: رضا صائمی

منبع: روزنامه ایران