شیطان و دانیل وبستر، شاهکار فراموش‌شده‌ای که همشهری کین را پشت سر می‌گذارد

فیلم «همشهری کین» (Citizen Kane) بی‌شک نقطه عطفی در تاریخ سینما به شمار می‌رود و بارها از منظر نوآوری‌های تکنیکی و روایت تحسین شده است. اما در سایه این ستایش‌های گسترده، فیلم دیگری از همان سال تقریباً نادیده گرفته شده است؛ اثری که با روایت فاوستی خود، مضمون شیطان، طمع و رستگاری را در قالبی آمریکایی به تصویر می‌کشد و برای بسیاری، جذاب‌تر و ماندگارتر از تراژدی «ثروتمند تنهای ولز» جلوه می‌کند.

فیلم (All That Money Can Buy) که با عنوان «شیطان و دانیل وبستر» (The Devil & Daniel Webster) نیز شناخته می‌شود، برداشتی آمریکایی از افسانه کلاسیک «فاوست» است. داستان درباره کشاورزی فقیر به نام «جابز استون» است که پس از مواجهه با شیطان — یا همان آقای اسکرچ— وسوسه می‌شود تا در ازای روحش، به ثروتمندترین مرد ایالت بدل شود. او با نیت‌های خوب شروع می‌کند و حتی با دانیل وبستر، سیاستمدار و قهرمان مردمی نیوهمپشایر، دوستی برقرار می‌سازد.

اما معامله تنها هفت سال دوام دارد و با نزدیک شدن زمان پایان، استون در لذت‌طلبی غرق می‌شود، درحالی‌که شیطان نیز با اعزام مأموری اسرارآمیز، او و خانواده‌اش را بیشتر به دام می‌اندازد. تنش نهایی با ورود وبستر به این تقابل به اوج می‌رسد.

فیلم علاوه بر داستان قدرتمند، لحظاتی خیره‌کننده برای زمان خود خلق کرده است؛ صحنه‌ای مانند پرتاب تبر به سوی آقای اسکرچ که پیش از برخورد در هوا متلاشی می‌شود، هنوز هم بیننده را شگفت‌زده می‌کند. بازی والتر هیوستون در نقش شیطان نیز یکی از ماندگارترین و تأثیرگذارترین نقش‌آفرینی‌های تاریخ سینما به شمار می‌رود.

در مقایسه با «همشهری کین» که روایت زندگی یک سرمایه‌دار تنها و ناتوان از خوشبختی است، «شیطان و دانیل وبستر» با حضور شیطان، دادگاه ارواح محکوم و تنش‌های اخلاقی آشکار، روایتی پرقدرت‌تر از پوچی و فساد ناشی از پول و طمع ارائه می‌دهد.

هرچند «همشهری کین» همچنان به‌عنوان اثری بنیادین در تاریخ سینما شناخته می‌شود، اما برای علاقه‌مندان به داستان‌های هالووینی و قصه‌های ترسناک فولکلور، کشف دوباره (All That Money Can Buy) فرصتی است تا شاهکاری مغفول را تجربه کنند؛ فیلمی که شاید شایسته‌تر از «همشهری کین» برای قرار گرفتن در مرکز توجه باشد.