کودا (CODA) یک فیلم کمدی-درام و محصول سال ۲۰۲۱ به نویسندگی و کارگردانی شان هدر و با بازی امیلیا جونز در نقش روبی است. این فیلم، بازسازی انگلیسی‌زبان فیلم فرانسوی به نام La Famille Bélier محصول 2014 است.
فرمِ فیلم موفق کارگردان ساندنس شان هدر، چندان عجیب و شگفت‌آور نیست: این فرم و این فیلم، یک درام خانوادگی و قصه‌ای در دوران بلوغ است که ترکیبی از مضراب‌های آشنا درباره یافتنِ خود و خویشتن، رهایی از خانواده و مرتکب‌شدنِ اشتباهات فراوان در طول مسیر است. به عبارت دیگر، این فیلم، تقابل دو موضوع «تعهد به خانواده» و «دنبال‌کردن رویاها» را به تصویر می‌کشد.
فیلم «کودا» (CODA) نخستین اکران جهانی‌اش در 28 ژانویه 2021 در جشنواره فیلم ساندنس 2021 بود. اپل حق پخش فیلم را به ارزش رکورد 25 میلیون دلاری در جشنواره به دست آورد.
این فیلم در 13 آگوست 2021 از طریق سرویس پخش تلویزیونی اپل تی‌وی پلاس در سینماها اکران شد و با نقدهای مثبت منتقدان رو به رو شد و از طرف موسسه فیلم آمریکا به عنوان یکی از 10 فیلم برتر سال 2021 معرفی شد.
داستان فیلم کودا (CODA)
قصه‌ی فیلم درباره دختری جوان به نام روبی، تنها عضو شنوا از یک خانواده‌ی ناشنواست که می‌کوشد بین دو موضوع، تعادل بر قرار کند: یکی تلاش‌های خود در جهت کمک به ماهیگیری خانواده‌اش، و دیگری علاقه‌ی شدیدش به موسیقی.
بازیگران و نقش‌هایشان در کودا (CODA)
ـ امیلیا جونز در نقش روبی روسی
ـ تروی کوتسور در نقش فرانک روسی، پدر روبی
ـ دانیل دورانت در نقش لئو روسی، برادر روبی
ـ مارلی متلین در نقش جکی روسی، مادر روبی
ـ یوجنیو دربز در نقش برناردو «آقای وی» ویلالوبوس، مدیر گروه کر دبیرستان
ـ فردیا والش پیلو در نقش مایلز، مورد علاقه روبی
ـ امی فورسایث در نقش گرتی، بهترین دوست روبی
ـ کوین چپمن در نقش بردی
جوایز و افتخارات
این فیلم در نود و چهارمین دوره جوایز اسکار، سه نامزدی دریافت کرد: نامزدی بهترین فیلم، نامزدی بهترین فیلم اقتباسی و نامزدی بهترین بازیگر نقش مکمل مرد.
«کودا» نخستین فیلم از اپل بود که در آن، بازیگران ناشنوا، مانند کوتسر، متلین و دورنت بازی کردند و هر کدامشان جوایز مختلفی دریافت کردند. کوتسر مفتخر به دریافت نامزدی در رشته بهترین بازیگر نقش مکمل مرد در اسکار و گلدن‌گلوب شد. او اولین بازیگر مرد ناشنوا بود که نامزد جایزه اسکار می‌شود. کوتسر به همراه دیگر بازیگران ناشنوای فیلم، در بیست و هشتمین دوره جوایز انجمن بازیگران سینما نیز اولین بازیگران ناشنوایی بودند که در این جشنواره برنده جایزه شدند.
فیلم همچنین در هفتاد و پنجمین دوره جوایز بفتا سه نامزدی دریافت کرد که برنده دو نامزدی، از جمله، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای کوستر شد. کوستر با این جایزه، به اولین ناشنوایی تبدیل شد که برنده جایزه بفتا شده است.
این فیلم در سی و سومین دوره جوایز انجمن تهیه‌کنندگان آمریکا نیز در رقابت تنگاتنگ با فیلم «قدرت سگ»، برنده‌ی جایزه بهترین فیلم سینمایی شد.
نظر و امتیاز منتقدان جهانی درباره فیلم کودا (CODA)
وب‌سایت راتن تومیتوز (Rotten Tomatoes) گزارش داد که 95 درصد از 258 نقد فیلم، مثبت بوده و میانگین امتیاز آن 7.9/10 بوده است. منتقدان این سایت به اتفاق آرا می‌گوید: «داستان «کودا» چندان چشم‌گیر و شگفت‌آور نیست؛ اما بازنمایی قوی و بازیگران فوق العاده در کنار بازیگری درخشان نقش اول امیلیا جونز، قصه‌ی فیلم را که درباره دوران بلوغ است، به وضوح احیا میکند.»
متاکریتیک بر اساس 45 منتقد، میانگین وزنی 74 از 100 را به این فیلم اختصاص داده است که نشان‌دهنده «نقدهای عموماً مطلوب» است.
واکنش جامعه ناشنوایان
روزنامه‌ی یو اس ای تودی از واکنش‌های گوناگون بینندگان ناشنوا به این فیلم خبر داد. ایشان انتخاب بازیگرها و بازی بازیگرهای ناشنوا را تحسین کردند و به خوبی متوجه شدند که به تصویرکشیدن شخصیت‌های ناشنوا در نقش افراد خودکفا و توانا در تضاد با تصویرهای قبلی‌شان در سینما است.
دلبرت وتر نایب رئیس موسسه‌ی غیرانتفاعی RespectAbility گفت: «پس از تماشای قصه‌های فراوانی که در آنها ناشنوایان و ناتوانان و معلولان در نقش آدم‌هایی درمانده و مایوس و محتاج کمک به تصویر کشیده می‌شوند، تماشای داستانی و قصه‌ای با شخصیت‌های ناشنوا که صاحبان کسب و کارهای کوچک هستند، بسیار خوش‌حال‌کننده و امیددهنده است.»
سارا نوویچ، نویسنده ناشنوا در این باره گفت: «من دوست داشتم که این شخصیت‌ها موجودات سکسی و جنسی باشند. افراد ناشنوا و ناتوان اغلب در فیلم‌ها و کتاب‌ها عقیم یا باکره هستند و این بسیار کسل‌کننده و نادرست است.»
سارا نوویچ همچنین گفت: «من واقعاً بر این عقیده هستم که قصه‌ی یک دانشجوی نسل اول، دقیقاً بدون موسیقی است که قانع‌کننده‌تر است، به هر حال... من فکر نمی‌کنم که ما حتماً و ضرورتاً نیازی به بخش موسیقی داشته باشیم تا داستان جالبی باشد.»
جنا بیکام خواننده و نویسنده‌ی ناشنوا و جوان، این نکته را دریافت که بسیاری از بخش‌های فیلم، بد نشان داده شده است؛ به ویژه شایستگی و توانایی افراد ناشنوا برای پیشرفت. او همچنین گفت که اگرچه از وجود و اکران این فیلم، هیجان‌زده است؛ اما از منظر کمک به بازنمایی بیش‌تر ناشنوایان، بسیار از نحوه‌ی غلط نمایش ناشنوایان و تجربیات «کودا» ناراحت است.
بیکام این فرض فیلم را بی‌اساس می‌داند که «ناشنوابودن به این معنی است که نمی‌توانید از موسیقی لذت ببرید یا نمی‌توانید لذت دیگران را درک کنید».
نوویچ و بیکام همچنین از تصویرسازی فیلم از یک کودک شنوا که وظیفه‌ی ترجمه برای خانواده‌ی ناشنوایش را دارد انتقاد می‌کنند؛ آن‌هم در شرایطی که طبق قانون، باید معلول‌های آمریکا مترجمان حرفه‌ای داشته باشند.
حواشی فیلم «کودا» (CODA)
ـ امیلیا جونز ۹ ماه را صرف یادگیری زبان اشاره آمریکایی، آموختن کلاس‌های آواز و یادگرفتن نحوه کار با کشتی ماهیگیری کرد.
ـ از آن‌جا که صحنه‌های ماهیگیری صحنه‌های واقعی ماهیگیری بود، بازیگران و خدمه مجبور بودند قوانین ماهیگیری محلی را رعایت کنند. یک روز مجبور شدند یک ناظر را با خود بیاورند و نیز مجبور شدند یکی از خدمه را از مجموعه‌ی قایق منتقل کنند زیرا حداکثر می‌توانستند 10 نفر در قایق داشته باشند.
ـ coda می‌تواند به معنای یک قطعه پایانی موسیقی در یک آهنگ نیز باشد. در همین راستاست که نماد coda در صفحه نمادهای موسیقی به وضوح قابل مشاهده است.
ـ این فیلم بر اساس یک فیلم فرانسوی به نام «خانواده بلیر» (The Bélier Family) (2014) ساخته شده است. با این حال وقتی که این فیلم اکران شد، در جامعه ناشنوایان بحث‌برانگیز شد زیرا به جز لوکا گلبرگ، که در زندگی واقعی نیز ناشنوا بود، دو تا از شخصیت‌های اصلی ناشنوا، در بیرون از فیلم، شنوا بودند. ربکا اتکینسون در گاردین این فیلم فرانسوی را یک توهین سینمایی دیگر به جامعه ناشنوایان دانست. البته این مشکل، در فیلم «کودا» (CODA) اصلاح شده است و همه اعضای ناشنوای خانواده‌ی روسی توسط بازیگرانی بازی می‌شوند که در زندگی واقعی خودشان نیز ناشنوا هستند.
ـ پس از اکران «کودا» در جشنواره فیلم ساندنس، اپل حق پخش خود را به قیمت 25 میلیون دلار خریداری کرد که در آن زمان (2021) یک رکورد بود.
ـ مارلی متلین و تروی کوتسر قبلاً در قسمت «شب آرام» (Silent Night) از سریال «سی‌اس‌آی: نیویورک» (CSI: NY) در نقش یک زوج متاهل بازی کرده بودند.
ـ مارلی متلین و دنیل دورنت هر دو نقش‌های تکرارشونده‌ای در فیلم Switched at Birth (2011) داشتند و در نقش شخصیت‌های ناشنوای زیادی بازی کردند.
