روغن مار (۱۳۹۴)

مسئله تجربی بودن فیلم‌های سینمایی از جهتی این پرسش را به ذهن متبادر می‌کند که عنوان تجربی بودن، قرار است به چه میزان فضای روایت داستانی در فیلم را متحول کند. به تعبیر بهتر، تکلیف داستان در اثری که تلفیقی از فضای داستانی و تصاویر مستند است، چه خواهد بود. در این نوشته تلاش می‌شود تا تحلیل کوتاهی درباره چگونگی روند داستان در فیلم‌هایی که به نوعی در شاخه فیلم‌های مستند – داستانی می‌گنجند، ارائه شود. بیان این نکات شاید موافقت یا مخالفت‌هایی را برای خوانندگان و یا نویسنده این اثر ایجاد کند، اما در عین حال معتقدم نمایش این فیلم، بهانه‌ای مناسب جهت پرداخت بیشتر فیلمنامه در این شکل از روایت تصویری به دست داده است.  مهم‌ترین موضوع در این تحلیل، پرداختن به واژه مستند است؛ این که مستند چیست؟ به عنوان نقطه شروع می‌توان رابطه میان دو طبقه‌بندی غیرداستانی (nonfiction) و مستند (documentary) را بررسی کرد. پل وارد درباره تفاوت میان این دو بخش می‌گوید : «یک فیلم غیرداستانی فیلمی است که در آن مردم و حوادث در جهان واقعی هستند یا چنین ادعا می شود». طبق این گفته می‌توان جهان داستان را دنیایی تا حد ممکن برگرفته از تخیّلات نویسنده دانست که داستانی را از ابتدا تا به انتها شرح می‌دهد. شرح و بسط هر داستان نیز وابسته به تکنیک‌هایی است که مسیر آغاز، میانه و پایان را می‌پیماید. بر این اساس، فیلمنامه روغن مار نیمی از فضای داستانی خود را به وسیله تصویرهای مستند پر کرده است؛ یا به تعبیر بهتر ایده اصلی شکل‌گیری فیلمنامه برخاسته از جریانی واقعی است که در نهایت شمایلی داستانی به خود گرفته است. فیلم، بی واسطه با حضور دوربینِ ناظر در میان انبوهی از جمعیت آغاز می‌شود. دوربین در حقیقت حکم شخصیت ناظری را دارد که ...