اختصاصی سلام سینما- در حال نزدیک شدن به 6 می هستیم که به عنوان روز جهانی فضا شناخته می‌شود. مسئله‌ی فضا سالها است که علاوه بر تبدیل شدن به یکی از پردغدغه‌ترین موضوعات انسانی، تبدیل به یکی از محبوب‌ترین مضامین در میان فیلم‌های ژانر علمی-تخیلی شده است. به مناسبت روز جهانی فضا، 15 فیلم از بهترین فیلم‌های فضایی تاریخ سینما را معرفی می‌کنیم.

روز جهانی فضا (National Space Day) چه روزی است؟

هر ساله روز جهانی فضا در اولین جمعه ماه می جشن گرفته می‌شود که امسال این روز 6 می است. هدف از نام‌گذاری این روز، الهام بخشیدن به انسان‌ها در جهت تلاش برای دست یافتن به دانش و پیشرفت بیشتر است.

به نظر شما کدام یک از فیلم‌های زیر می‌تواند عنوان بهترین فیلم فضایی تاریخ سینما را به خود اختصاص دهد؟

1- جنگ ستارگان 4: یک امید تازه (Star Wars: Episode IV – A New Hope | 1977)

امتیاز آی ام دی بی: 8.6

امتیاز متاکریتیک: 90

چه چیزی درباره‌ی «جنگ ستارگان 4: یک امید تازه»(Star Wars: Episode IV – A New Hope) می‌توان گفت؟ این فیلم در سال 1977 در هر گوشه‌ای از جهان قلب هر مخاطبی را به دست آورد و خود در خاطرات جمعی همگان ثبت کرد.

از بازیگران مشهور فیلم در آن زمان تا فیلم‌هایی که از آن تأثیر گرفتند و فرنچایزی که هر دو سه سال یک دنباله‌ی جدید از آن ساخته می‌شود گرفته تا موسیقی متن بی‌نظیر، کاراکترهای افسانه‌ای و داستانی حماسی که الهام‌بخش میلیون‌ها نفر در سراسر جهان بود، «جنگ ستارگان 4: یک امید تازه»(Star Wars: Episode IV – A New Hope) را تبدیل به بهترین و مهم‌ترین فیلم فضایی تاریخ سینما می‌کند.

کتابخانه کنگره ایالات متحده آمریکا در سال 1989 «جنگ ستارگان 4: یک امید تازه»(Star Wars: Episode IV – A New Hope) را در زمره‌ی 25 فیلم برتر برای قرار گفتن در فهرست ملی ثبت فیلم معرفی کرد.

2- بیگانه (Alien | 1979)

امتیاز آی ام دی بی: 8.4

امتیاز متاکریتیک: 89

«فیس هاگر»، «زنومورف» و «چست باستر» اسامی‌ای هستند که کاراکتر بیگانه در فیلم «بیگانه»(Alien) به کارگردانی «ریدلی اسکات» با آنها شناخته می‌شود. این موجود با جلوه‌های ویژه‌ی بسیار ترسناک و تاریکی ساخته شده است. فضانوردان سفینه «نوسترومو» در ناامیدی کامل در مواجه با این موجود شیطانی، با حقایق پیچیده‌ای روبرو می‌شوند که می‌تواند مخاطب را تا پایان روی صندلی‌اش میخکوب کند.

«بیگانه»(Alien) با روایتی سرراست از مواجهه‌ی انسان با طبیعت، تلاش کرده است تا نقدهای تند و تیزی را به فعالیت‌های انسانی در زمینه‌ی تکنولوژی و ماجراجویی‌های فضایی او وارد کند. در سال 2008 مؤسسه‌ی فیلم آمریکا فیلم «بیگانه»(Alien) را به عنوان هفتمین فیلم برتر تاریخ در میان فیلم‌های ژانر علمی تخیلی معرفی کرد.

3- جاذبه (Gravity | 2013)

امتیاز آی ام دی بی: 7.7

امتیاز متاکریتیک: 96

«آلفونسو کوآرون» برنده‌ی پنج جایزه اسکار و کارگردان فیلم‌های مثل «فرزندان انسان»(Children of Men) و «رما»(Roma) در سال 2013 تصمیم گرفت تا توانایی‌هاش را در ساخت یک فیلم فضایی نیز بسنجد که نتیجه‌ی آن فیلمی به نام «جاذبه»(Gravity) با هفت جایزه اسکار شد. در این فیلم «ساندرا بولاک» و«جورج کلونی» نقش فضانوردان گرفتار شده در فضا را ایفا می‌کنند که به دنبال راهی برای بازگشت به خانه هستند.

همانطور که از فهرست بلند جایزه‌‌‌های «جاذبه»(Gravity) مشخص است، این فیلم شدیداً توسط منتقدان و طرفداران سینما به دلیل برخورداری از جلوه‌های ویژه‌ی استادانه، نقش‌آفرینی‌های باورپذیر و موسیقی گوش‌نوازش رمورد استقبال و تمجید قرار گرفت. «جاذبه»(Gravity) در نه رشته نامزد دریافت اسکار شد که هفت اسکار از جمله اسکار بهترین کارگردانی را بدست آورد.

4- سولاریس (Solaris | 1972)

امتیاز آی ام دی بی: 8.1

امتیاز متاکریتیک: 90

همزمان با جشن‌ گرفتن آمریکایی‌ها برای پروژه‌ی آپولو و پیش افتادن از اتحاد جماهیر شوروی در زمینه فناوری‌های فضایی، مردم اتحاد جماهیر شوروی با پرسش‌های خود در زمینه‌ی سفر در فضا و جایگاه کمونیسم در زندگی آینده‌ی انسان روبرو بودند و هنرمندان در پی آن برآمدند تا به این پرسش‌ها پاسخ دهند.

در همین راستا «آندره تارکوفسکی» فیلمساز شهیر روسی در فیلم زیبا و درگیرکننده‌ی سه ساعته‌اش به نام «سولاریس»(Solaris)، حد و مرز عقلانیت انسان در زمینه‌ی ماجراجویی‌های فضایی را زیر سؤال می‌برد. «تارکوفسکی» با «سولاریس»(Solaris) در سال 1972 موفق شد جایزه بزرگ هیئت داوران جشنواره کن را به خانه ببرد. این فیلم همچنان پس از گذشت پنجاه سال، از نظر بسیاری از منتقدان بهترین فیلم ژانر علمی تخیلی به شمار می‌رود.

5- 2001: یک ادیسه فضایی (2001 : A Space Odyssey | 1968)

امتیاز آی ام دی بی: 8.3

امتیاز متاکریتیک: 84

«2001: یک ادیسه فضایی»(2001: A Space Odyssey) بدون شک تأثیرگذارترین فیلم علمی تخیلی درباره‌ی فضا است که تاکنون روی پرده‌ی نقره‌ای سینما آمده است و جهان این ژانر بدون اثر ماندگار «استنلی کوبریک» قطعاً می‌توانست شکلی دیگر به خود بگیرد. خطر پیشرفت هوش مصنوعی، وسعت بیکران فضا و امکان وجود حیات فرازمینی، مضامینی بودند که برای اولین بار در شاهکار «کوبریک» یه تصویر درآمدند.

از جلوه‌های ویژه گرفته تا موسیقی متن، «2001: یک ادیسه فضایی»(2001: A Space Odyssey) در زمره‌ی بزرگترین فیلم‌های تاریخ سینما قرار می‌گیرد. این اثر تاریخی از سوی کتابخانه کنگره ایالات متحده آمریکا به عنوان اثری ارزشمند به لحاظ فرهنگی، تاریخی و زیبایی‌شناختی رده‌بندی شده است و در فهرست ملی ثبت فیلم قرار دارد.

6- بلیدرانر (Blade Runner | 1982)

امتیاز آی ام دی بی: 8.1

امتیاز متاکریتیک: 84

«بلیدرانر»(Blade Runner) یکی دیگر از آثار محبوب علمی-تخیلی «ریدلی اسکات» است که از رمانی به همین نام نوشته‌ی «فیلیپ کی دیک» اقتباس شده است. داستان این فیلم درباره‌ی یک پلیس به نام «ریک دکارد» با نقش‌آفرینی ماندگار «هریسون فورد» است که وظیفه‌ی او پیدا کردن و کشتن آدم فضایی‌های انسان‌نمای باقی‌مانده روی کره‌ی زمین است.

با اینکه داستان این فیلم به طور کلی روی زمین می‌گذرد، اما بسیاری از شخصیت‌های آن یا از فضا آمده‌اند یا برای همیشه به سیاره‌ای دیگر نقل مکان کرده‌اند. یکی از شخصیت‌هایی که در پایان مجبور به نقل مکان به سیاره‌ای دیگر می‌شود، خود «ریک» است. «بلیدرانر»(Blade Runner) تأثیر تکنولوژی را بر محیط زیست و ارتباطات انسانی را زیر سؤال می‌برد.

7- آواتار (Avatar | 2009)

امتیاز آی ام دی بی: 7.8

امتیاز متاکریتیک: 83

با وجود عملکرد شگفت‌انگیز «انتقام‌جویان:‌ پایان بازی»(Avengers: Endgame) همچنان این «آواتار»(Avatar) است که عنوان پرفروش‌ترین فیلم تمام دوران‌ها در تاریخ را به دوش می‌کشد. این فیلم با جلوه‌های ویژه بی‌مثالش توانست مخاطبان سرتاسر جهان را به داستان کلاسیکش با مضامینی مثل غارتگری، عشق و مقاومت جذب کند.

«جیمز کامرون» برای اینکه بتواند «آواتار»(Avatar) را جلوی دوربین ببرد، مجبور شد ده سال صبر کند تا تکنولوژی مورد نظر او برای ساخت این فیلم اختراع شود. در نهایت «کامرون» در سال 2005 ایده‌اش را اجرایی کرد و اتمام مراحل ساخت آن نیز 4 سال به طول انجامید تا در نهایت «آواتار»(Avatar) در سال 2009 روی پرده‌های نقره‌ای نقش ببندد.

این انتظار طولانی برای کامرون آورده‌ی مادی و معنوی بسیار بالایی داشت که هنوز بعد از گذشت 13 سال، «آواتار»(Avatar) او بی‌رقیب و یگانه است. این فیلم در مراسم اسکار نامزد دریافت 9 جایزه بود که در نهایت اسکارهای بهترین کارگردانی هنری، بهترین جلوه‌های ویژه و بهترین فیلمبرداری را به دست آورد.

8- پیشتازان فضا (Star Trek | 2009)

امتیاز آی ام دی بی: 7.9

امتیاز متاکریتیک: 82

«جی جی آبرامز» با ساخت دو قسمت از فرنچایز «پیشتازان فضا»(Star Trek) و سه قسمت از فرنچایز «جنگ ستارگان»(Star Wars) یکی از پرکارترین کارگردانان در ژانر علمی تخیلی و فیلم‌های فضایی به شمار می‌رود، در سال 2007 تصمیم گرفت تا نسخه‌ی بازسازی شده‌ی «پیشتازان فضا»(Star Trek) را جلوی دوربین ببرد که این فیلم در سال 2009 اکران شد.

«پیشتازان فضا»(Star Trek) با گروه بازیگری پرستاره، بودجه‌ی هنگفت و جلوه‌های ویژه فوق‌العاده‌اش تبدیل به یکی از مهم‌ترین فیلم‌های سال 2009 در کنار «آواتار»(Avatar) و «مهلکه»(The Hurt Locker) شد. سه دنباله‌ برای این فرنچایز در سال 2013 و 2016 اکران شد و چهارمین دنباله‌ی آن نیز در سال 2023 اکران خواهد شد.

9- در میان ستارگان (Interstellar | 2014)

امتیاز آی ام دی بی: 8.6

امتیاز متاکریتیک: 74

«کریستوفر نولان» برای ساخت فیلم‌های مغزخراش و چالش‌برانگیزی معروف است که درک آنها برای بخش عمده‌ای از مخاطبان سینما دشوار است. «در میان ستارگان»(Interstellar) یکی دیگر از آثار نولان است که در همین دسته قرار می‌گیرند.

داستان «در میان ستارگان»(Interstellar) روایت‌گر زندگی انسان در آینده‌ای نه چندان دور است که تأثیرات گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی باعث شده است تا زمین هر روز برای سکونت انسان، نامناسب‌تر باشد. در این میان تنها امید باقی‌مانده این است که انسان زمین را ترک کند و به سیاره‌ای جدید برود. در این میان یک کرم‌چاله‌ی فضایی وجود دارد که می‌تواند انسان را به سرعت از منظومه شمسی خارج کند.

«در میان ستارگان»(Interstellar) یکی از فیلم‌های پر سر و صدای مراسم اسکار بود که در بخش‌های مختلفی نامزد دریافت جایزه شد اما در نهایت تنها توانست جایزه بهترین جلوه‌های ویژه را بدست آورد.

10- مریخی (The Martian | 2015)

امتیاز آی ام دی بی: 8

امتیاز متاکریتیک: 80

«مریخی»(The Martian) یکی دیگر از آثار فضایی معروف «ریدلی اسکات» است که براساس رمانی مشهور به همین نام ساخته شده است. داستان این فیلم درباره‌ی یک فضانورد به نام «مارک واتنی» با نقش‌آفرینی زیبای «مت دیمون» است که هنگام فرار از سطح مریخ در حین طوفان شن، نتوانست با موفقیت سوار سفینه شود و در مریخ گیر افتاد.

«واتنی» که یک دانشمند گیاه‌شناس است، تلاش می‌کند تا در مریخ جان سالم به در ببرد و آنجا را تبدیل به جایی شبیه به زمین کند. «مت دیموني» با نقش‌آفرینی کاریزماتیکش در «مریخی»(The Martian) توانست جایزه بهترین بازیگر مرد درام در یک فیلم موزیکال یا کمدی را در مراسم گلدن گلوب به دست بیاورد و نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد در مراسم اسکارٰ بفتا و انتخاب منتقدان شود.

11- ورود (Arrival | 2016)

امتیاز آی ام دی بی: 7.9

امتیاز متاکریتیک: 81

در اغلب فیلم‌هایی فضایی، این انسان‌ها هستند که ماجراجویی‌های خود را تا سیاره‌های دور می‌برند و آنجا با سیاره‌ها و موجودات جدید آشنا می‌شوند اما در «ورود»(Arrival) یک موجود فضایی ناشناخته، به زمین آمده‌ است.

این موجودات گاهی به انسان هدیه می‌دهند و گاهی نیز دندان خود را برای ترساندن نشان می‌دهند اما با تمام این اوصاف، یک زبان‌شناس با بازی «امی آدامز» و یک فیزیکدان با نقش‌آفرینی «جرمی رنر» مأمور شده‌اند تا زبان این موجود فضایی را ترجمه کنند.

«دنی ویلنوو» که فیلمساز شناخته‌ شده‌ای است و در ساخت فیلم‌های ناب ژانر علمی تخیلی ید طولایی دارد، «ورود»(Arrival) را کارگردانی کرده که به جرأت می‌توان گفت بهترین اثر علمی تخیلی او تا به امروز است. «ورود»(Arrival) در سال 2016 که روی پرده‌ی سینماها نقش بست، یکی از محبوب‌ترین فیلم‌های منتقدان بود.

12- اولین انسان (First Man | 2018)

امتیاز آی ام دی بی: 7.3

امتیاز متاکریتیک: 84

«دیمین شزل» پس از ساخت فیلم تحسین‌شده و ماندگار «سرزمین لالا»(LaLa Land) در سال 2016، برای دومین بار «رایان گاسلینگ» را جلوی دوربین خود آورد تا او نقش «نیل آرمسترانگ» اولین فضانوردی که پا روی کره ماه گذاشت را در فیلم داکیودرام «اولین انسان»(First Man) ایفا کند.

«اولین انسان»(First Man) با نقش‌آفرینی‌های قدرتمند، جلوه‌های ویژه خیره‌کننده و صداپردازی‌های حرفه‌ای و بی‌نقص، از آن دسته فیلم‌هایی است که هیچ علاقه‌مندی به پروژه‌ی آپولو نباید آن را از دست بدهد. این فیلم در مراسم گلدن گلوب نامزد دو جایزه بود که در نهایت توانست جایزه بهترین قطعه‌ی موسیقی را به دست آورد.

13- نگهبانان کهکشان (Guardians of The Galaxy | 2014)

امتیاز آی ام دی بی: 8

امتیاز متاکریتیک: 76

بسیاری از آثار ابرقهرمانی دنیای سینمایی مارول به خصوص فیلم «ثور:‌ رگناروک»(Thor: Ragnarok) رنگ و لعاب خود را مدیون فیلم «نگهبانان کهکشان»(Guardians of The Galaxy) که توانست یک ماجراجویی فضایی جذاب و خیره‌کننده را با موجودات فضایی عجیب، دوست‌داشتنی و گاهی ترسناک خلق نماید و دنیای سینمایی مارول را وارد عصر جدیدی کند.

«نگهبانان کهکشان»(Guardian of The Galaxy) به دلیل نقش‌آفرینی بسیار جذاب «کریس پرت» و استفاده از آهنگ‌ها و ترانه‌های نوستالژیک دهه 80 میلادی و همینطور استفاده‌ی به اندازه و هنرمندانه از جلوه‌های ویژه دیجیتال، تبدیل به یکی از پرطرفدارترین فرنچایزهای ابرقهرمانی تاریخ شد.

14- آپولو 13 (Apollo 13 | 1995)

امتیاز آی ام دی بی: 7.6

امتیاز متاکریتیک: 77

"باختن در کار ما نیست". این جمله‌ای است که مدیر پرواز ناسا «جین کرانز» با نقش‌آفرینی «اد هریس» پس از فرود ناموفق روی کره ماه در یک اثر داکیودرام براساس اتفاقات واقعی به نام «آپولو 13»(Apollo 13) به کارگردانی «ران هاوارد» می‌گوید.

«تام هنکس»، «کوین کاستنر»، «کوین بیکن» و «بیل پکستون» نقش فضانواردان گرفتار شده را ایفا می‌کنند. این فیلم هیجان‌انگیز نفس شما را حبس و ضربانتان را به حداکثر می‌رساند. هنگان تماشای این فیلم با اینکه نتیجه‌ی کار را می‌دانید، روی صندلی میخکوب می‌شوید و تا پایان چشم از آن برنمی‌دارید.

«آپولو 13»(Apollo 13) نیز در گیشه عملکرد چشم‌گیری نداشت اما شدیداً مورد تحسین منتقدان قرار گرفت و در فصل جوایز نیز با نامزدی در 9 رشته اسکار و دریافت دو جایزه اسکار تدوین و صداگذاری، در تاریخ سینما ماندگار شد.

15- آرامش (Serenity | 2005)

امتیاز آی ام دی بی: 7.8

امتیاز متاکریتیک: 74

اول از همه مراقب باشید «آرامش»(Serenity) را با فیلم افتضاحی به همین نام که در سال 2019 منتظر شد، اشتباه نگیرید. «آرامش»(Serenity) محصول سال 2005 نامه‌ی عاشقانه‌ای برای سریال «فایرفلای»(Firefly) است که داستان سرنوشت سرنشینان سفینه‌ی «آرامش» را روایت می‌کند.

با اینکه سریال «فایرفلای»(Firefly) در جذب مخاطب تلویزیونی شکست خورد، اما «جاس ویدون» توانست کمپانی یونیورسال را متقاعد کند تا روی ساخت یک فیلم کالت او که برگرفته از همین سریال بود، سرمایه‌گذاری کند.

در ابتدا هدف «ویدون» این بود که سرنخ‌های نیمه‌کاره‌ی موجود در سریال را، در فیلمش بشکافد تا بتوانند طرفداران سریال را اقناع کند اما اثر نهایی تبدیل به یکی از بهترین و به یاد ماندنی‌ترین فیلم‌ها با موضع فضا شد. با اینکه «آرامش»(Serenity) در گیشه موفق نبود اما به شدت مورد تأیید منتقدان قرار گرفت.

منبع: Space.com, Esquire, Stack, Looper