به گزارش سلام سینما، در ماه‌های گذشته و پس از اکران آخرین ساخته‌ی اصغر فرهادی در جشنواره کن، آزاده مسیح زاده، یکی از هنرجو‌های فرهادی ادعا کرد چندین سال پیش مستندی در شیراز ساخته با عنوان «دوسر برد، دوسر باخت» که داستان زندگی شخصیت اصلی قصه‌ی فیلم فرهادی است.

حال پس از گذشت چند روز از آغاز اکران «قهرمان»، هیات مدیره انجمن مستندسازان درباره این حواشی، بیانیه‌ای صادر کرد:

بیانیه انجمن مستندسازان درباره حواشی «قهرمان»

به نقل از ایسنا، هیات مدیره انجمن مستندسازان در متن این بیانیه اعلام کرد که فیلم مستند «دو سر برد، دو سر باخت» را که این روزها کارگردانش مدعی است، آخرین ساخته اصغر فرهادی با اثر پذیری جدی از مستندش ساخته شده در یوتیوب ببنید تا به‌زودی فضای آزادی برای گفتگو در این زمینه فراهم شود.

در متن این بیانیه صنفی آمده است: «اگر در ساخت یک فیلم داستانی از مصالح مختلف یک فیلم مستند استفاده شده باشد، حق و حقوق صاحب فیلم مستند چگونه باید تامین شود؟

اگر کسی در مسیر ساخت یک فیلم به عنوان راهنما، مشاور یا استاد حضور داشته باشد چه حقی نسبت به آن فیلم پیدا می کند؟ و...

ما در انجمن مستندسازان به واسطه‌ی درخواست و چاره‌جویی خانم آزاده مسیح‌زاده، کارگردان فیلم مستند، دوباره با این مساله‌ی پر تکرار در سینمای مستند مواجه شده‌ایم.

این بار صورت مساله چنین است: کارگردان یک فیلم مستند(فیلم «دو سر برد، دو سر باخت» به کارگردانی آزاده مسیح زاده) مدعی‌ست که فیلم سینمایی مشهور این روزها(قهرمان ساخته اصغر فرهادی) با اثرپذیری جدی از فیلم مستند او ساخته شده و در این مسیر نه‌تنها حق و حقوق مادی و معنوی او هیچ گاه تامین نشده بلکه شاهد برخوردهایی از گونه‌ای دیگر بوده است.

این اولین بار نیست که چنین گفتگوهایی در حوزه سینما به صورت پراکنده در می گیرد. اما غالب چنین جدال هایی در سینمای ایران در نهایت با پا درمیانی و به اصطلاح ریش سفیدی رتق و فتق می شود و متاسفانه اصل ماجرا در غالب موارد به زیر فرش رانده می شود.

جامعه هنری ما نیازمند است تا در خصوص منافع و حقوق خود صریح و محترمانه گفتگو کند و خرد جمعی هنرمندان باید فرصت پیدا کند تا درخصوص مسائل مهم شغلی خود وارد بحث و جدال احسن شود.

انجمن مستندسازان بنا دارد بحث و گفتگو پیرامون این موضوع را از باب کشف و تنظیم روابط درست حقوقی و هنری در خصوص اثرپذیری فیلم داستانی از یک فیلم مستند شروع و تا رسیدن به داوری خرد جمعی ادامه دهد.

ما به زودی فضایی برای گفتگوی آزاد در این‌باره فراهم خواهیم کرد.

اما در گام اول لازم است تا همه کسانی که به گفتگو در این حوزه علاقمند هستند بتوانند هر دو فیلم را ببینند تا امکان داوری درباره این ادعا آسان تر باشد.

خوشبختانه فیلم داستانی این روزها در سینماهای کشور اکران شده و امکان تماشای آن مهیاست.

ما از کارگردان فیلم مستند پرسیدیم آیا امکان دارد تا برای ایجاد آمادگی ورود به گفتگوها، فیلم خود را در فضای مجازی اکران کند؟

ایشان اعلام کردند که این فیلم هم اکنون در آدرس https://youtu.be/Y66MElQXutA قابل تماشاست.

بنای ما در انجمن مستندسازان این است که ضمن واکاوی جوانب این ماجرا به تعاریف روشنی درباره‌ی حقوق مولفین و به خصوص مستندسازان برسیم تا مبنای رسیدن به یک چارچوب حقوقی محکم گردد. طبعا در این زمینه به هم‌راهی و نظرات وکلا و حقوقدانان محترم نیاز جدی احساس می‌شود.

ما همچنین امیدواریم در فضای هنری ما هیچگاه حق کسی ضایع نشود.»

پاسخ وکیل اصغر فرهادی به حواشی فیلم «قهرمان»

کاوه رضوانی راد - وکیل اصغر فرهادی - در متن خود نوشته است: 

«به نام آفریدگار یکتا

پیش از هر سخنی، ذکر این نکته ضروری است که اینجانب در مقام وکیل پروژه سینمایی «قهرمان»، در سه ماه گذشته به دلیل رعایت احترام مقام معلم و شاگردی، از پاسخ رسانه­‌ای به ادعاهای یکی از هنرجویان ورکشاپ آموزشی آقای اصغر فرهادی در سال ۹۲-۹۳ اجتناب نموده و گزارش خود را در این باره به خانه سینما ارائه کرده­‌ام، اما اکنون که بیانیه انجمن مستندسازان، موجب رسانه‌­ای شدن موضوع در سطح عمومی شده است، بیان توضیحات و جزئیات موضوع و انتشار اسنادی که ماهیت حقیقی روایت را آشکار می‌­سازد ضروری است.

بنابراین ضمن غنیمت دانستن فرصت پیش‌آمده جهت روشن‌سازی ابعاد ناگفته موضوع، بر این امر تاکید می‌نمایم که نسخه‌ای از کلیه مستنداتی که در ادامه به آن‌ها اشاره شده، پیش‌ازاین، در اختیار خانه سینما و دادسرای فرهنگ و رسانه قرار گرفته است.

یک. در سال ۹۲-۹۳ و در جریان برگزاری دوره آموزشی فیلم‌سازی مستند در مؤسسه کارنامه، آقای فرهادی طبق طرح درسی دوره‌شان، هنرجویان این دوره را به گروه‌های دو و یا سه‌نفره تقسیم کرده و سوژه‌ای را به‌عنوان ایدهٔ مشترک همهٔ گروه‌ها برای کار کلاسی تعیین می‌نمایند و قرار می‌شود هنرجویان تحت نظارت، مشاوره و راهنمایی ایشان در زمینه‌های تکنیکی و محتوایی با محوریت اشخاصی که پول و یا شی‌ء گران‌بهایی را یافته‌اند و با عودت آن به صاحب‌مال در جامعه شناخته شده و به‌عنوان قهرمان برجسته شده‌اند کار کنند.

سوژه‌هایی با این ایده مشترک، از اخبار روزنامه‌های سراسری یا برنامهٔ تلویزیونی «ماه عسل» و یا شبکه‌ها و مطبوعات استانی گردآوری شده و در اختیار هنرجویان قرار می‌گیرد. با معرفی سوژه‌ها توسط آقای فرهادی، گروه‌های هنرجویان برای ضبط تصاویر به مناطق مختلف کشور عازم می‌شوند. در طول جلسات برگزاری این کلاس که نزدیک به یک سال به طول انجامیده، آقای فرهادی برای هنرجویان طرح، شکل اجرا و جهت مسیر هر سوژه‌ای را مشخص می‌نمایند.

از جمله سوژه‌های این دوره، شخصی است که در شیراز، زندانی مهریه بوده و با یافتن کیفی پر از پول و عودت آن به صاحب کیف، مورد تکریم قرار می‌گیرد. این اتفاق در سال 91 رخ‌داده و به‌صورت گسترده در مطبوعات و رسانه‌های سراسری و محلی انعکاس داشته است، از جمله در گزارش تصویری مفصل شبکه استانی فارس و همچنین بخش حوادث روزنامه جام‌جم صفحه 19 مورخ 4 اردیبهشت 1391 و روزنامه خبر مورخ 28 فروردین 1391؛ بنابراین برخلاف ادعای ناصحیح خانم آزاده مسیح زاده، سوژه مذکور توسط ایشان کشف نگردیده است بلکه این خبر از قریب به یک سال پیش از شروع دوره فیلمسازی مستند، در سطح گسترده‌ای در جامعه انتشاریافته است.

با نظر مساعد آقای فرهادی، مقرر می‌شود ایشان که خود اهل شیراز بوده، نسبت به مصاحبه و تصویربرداری از این فرد اقدام‌ نماید. با اتمام دوره کلاسی، این هنرجو کار کلاسی خود را که با ایده و طرح و تحت نظارت و راهنمایی آقای فرهادی ساخته شده بود با عنوان مستند «دو سر برد، دو سر باخت» تدوین نهایی و در چند جشنواره فیلم کوتاه بدون اشاره و ذکر نام آقای اصغر فرهادی به نمایش درمی‌آوردند.

دو. پنج سال بعد و در سال ۹۸، خانم مسیح زاده دوباره در دوره‌های آموزشی آقای فرهادی در مؤسسه بامداد ثبت‌نام می‌نمایند. ایشان قبل از ساخت فیلم «قهرمان»، در حضور دو شاهد در مؤسسه آموزشی بامداد در تاریخ 15/05/1398، متنی را به دست خط و امضای خود تهیه کرده و در آن صراحتاً اظهار می‌کنند که ایده و طرح فیلم مستند «دو سر برد، دو سر باخت» متعلق به آقای فرهادی است. اصل این سند در اختیار مؤسسه بامداد و نسخهٔ برابر اصل شده آن به خانه سینما و دادسرای فرهنگ و رسانه (شعبه چهارم) تقدیم شده است.

سه. دو سال بعد و در تابستان ۱۴۰۰ و درست همزمان با اکران فیلم « قهرمان» در جشنواره کن، خانم مسیح زاده با طرح ادعایی عجیب در شبکه‌های اجتماعی اعلام داشتند که فیلم« قهرمان » از فیلم مستند ایشان کپی شده است.

این موضوع بلافاصله با واکنش بعضی از هنرجویان آن دوره مواجه شده و ایشان با بیان جزییاتی از آن دوره در مقام پاسخ به این ادعای کذب برآمدند.

از جمله آن که دوازده نفر از هنرجویان این دوره آموزشی، با تنظیم استشهادیه‌ای به بیان جزییات کامل روند ورکشاپ آموزشی پرداختند. یکی از گواهان این استشهادیه، فیلمسازی است که در ساخت مستند خانم مسیح زاده، به عنوان فیلمبردار حضور داشته و در جریان کامل جزییات ساخت مستند و نقش آقای فرهادی به عنوان مالک طرح و ایده بوده است. این استشهادیه نیز به خانه سینما و دادسرای فرهنگ و رسانه تقدیم شده است.

چهار. اینجانب از همان روزهای نخست، کلیه مستندات و مدارک و اسناد و شهود خود را جهت رسیدگی صنفی و حرفه‌­ای به موضوع به خانه سینمای ایران تقدیم نموده و در گزارشی مکتوب، روند ماوقع را به مدیرعامل خانه سینما اطلاع داده‌ام. بااین‌وجود به دلیل تداوم رفتارهای غیرحرفه­‌ای و فضاسازی‌های رسانه‌­ای اخیر، شکواییه‌­ای در شعبه چهارم دادسرای فرهنگ و رسانه تهران ثبت و شکایتی نیز به شورای صیانت از اخلاق حرفه‌ای خانه سینما تقدیم شده است.

جزییات بیشتری از این موضوع در روزهای آتی از سوی تیم حقوقی و رسانه‌ای فیلم « قهرمان» انتشار خواهد یافت.»