تفاوت ها و شباهت های جالب جوکر با مسابقه‌های مشابهش در دنیا
اختصاصی سلام سینما- داستان بر سر قصه تکراری منع شدن است. البته نه منع خوردن سیب! اینجا منع شدن بر سرخندیدن است و می‌دانید که آدمی حریص است بر آنچه منع می‌شود. رئالیتی‌شو جوکر جایی است که در آن کمدین‌ها باید بخندانند و نخندند.
برنامه جوکر به کارگردانی احسان علیخانی و سیدحامد میرفتاحی ساخته شده است. فصل اول این برنامه در ۴ قسمت پخش شد و مورد استقبال قرار گرفت. مجری صداوسیما تا به اینجا مورد شماتت بود که تنها بلد است با درآوردن اشک و آه مردم برنامه بسازد. حتی در برنامه‌ای چون عصر جدید، روح برنامه ماه عسل در وی حلول می‌کرد و لحظاتی دراماتیک خلق می‌کرد.
اما احسان علیخانی این بار خنده را نشانه گرفته و نتیجه آن برنامه جوکر شده است. برنامه‌ای که در همان ابتدای راه سنگ‌هایش را با ما واکند و راحتمان کرد و گفت کپی است. در این یادداشت به سراغ مقایسه جوکر با سایر نسخه‌های خارجی آن رفته‌ایم؛ از «داکیومنتال» که نسخه اصلی و ژاپنی آن است تا «آخرین نفری که می‌خندد» که در حال سفر به تمام نقاط غرب جهان است.
اگر حال خواندن نداشتید، ویدیوی این یادداشت در یوتیوب سلام سینما در دسترس است. نگاهی به آن بیندازید و هر آنچه دل تنگتان می‌خواهد بگوید. نقد‌ها و نظرهایتان را می‌خوانیم، تک به تک.
داکیومنتال، آخرین نفری که می‌خندد، جوکر و چند نکته دیگر
داستان جوکر از کجا شروع شد؟
نقطه آغازین این بازی از سرزمین «آفتاب تابان» یعنی ژاپن شروع شده است. سال ۲۰۱۶ بود که یک کمدین ژاپنی به نام هیتوشی ماتسو موتو تصمیم گرفت ده نفر را یک جا جمع کند. ده نفر کمدینی که باید می‌خنداندند اما به شرطی که خودشان نخندند. سخت بود اما برنامه گرفت و به بقیه جاهای دنیا سرایت کرد. استرالیا، آلمان، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، هند و مکزیک مقصد بعدی این برنامه بودند. عضو جدید این گروه ایران است. کانادا کشور بعدی که تصمیم دارد این مسابقه را بسازد.
اسم نسخه ژاپنی «داکیومنتال» بود. غرب اسم مسابقه را «آخرین نفری که می‌خندد» گذاشت و اسم آن در ایران «جوکر» شد. اسم جوکر را که می‌شنویم یاد کاراکتر جوکر می‌افتیم، یاد فیلم‌های سینمایی متعدد. اما چرا اسم یک برنامه ایرانی جوکر شده است؟ جوکر یعنی کسی که جوک می‌گوید و بقیه را می‌خنداند، همان لطیفه‌گوی خودمان.
****
یک استوری جنجالی و خطر عدم مقبولیت در کمین جوکر!
قسمت اول جوکر پخش شد. نگاه تیزبین مخاطبان به سمت تیتراژ و اسامی نویسندگان رفت. سوال بزرگ مخاطبان این بود: «مگر این مسابقه رئالیتی‌شو نیست، پس نقش نویسنده‌ها در این داستان چیست؟» در این میان استوری یکی از نویسنده‌های جوکر، جنجال‌ها را شعله‌ورتر کرد!
مهرداد نعیمی نویسنده مسابقه جوکر در استوری اینستاگرام خود نوشت: «...حقیقت این است که ... ما بارها ضبط آزمایشی را انجام دادیم. گاهی با حضور عوامل برنامه به عنوان شرکت‌کننده. گاهی با یه سری استندآپ کمدین جوان و گاهی هم با بازیگرهای جوان تئاتری. خروجی ضبط‌های آزمایشی اصلا راضی کننده نبود و در نهایت تصمیم گرفتیم قبل از ضبط نهایی، تمام لحظات را برنامه‌ریزی کنیم. بدون اغراق ثانیه به ثانیه و این خیلی کار سختی بود، چون در عین حال نباید حالت بداهه ماجرا از بین می‌رفت...»
نظر شما درباره این حرف‌ها چیست؟ اگر سری به نمونه‌‌های خارجی بزنید و تیتراژ آنها را هم ببینید، می‌دانید سمت نویسندگان در تیتراژ این برنامه‌ها هم وجود دارد. از طرفی در سایت آی‌ام‌دی‌بی هم می‌توان اسامی نویسندگان این برنامه‌ها را دید. پس قضیه چیست؟ شاید بهتر است جواب خود نویسنده جوکر را بخوانیم: «...نوشتن کلیت برنامه، نحوه اجرا، بازی‌ها و موقعیت‌های برنامه به عهده نویسنده‌ها است و چطور می‌توان لحظه‌های بداهه را از پیش نوشت.»
البته درنهایت قضاوت به عهده شما است!
****
چرا این برنامه در دنیا محبوب شد؟
ده کمدین ۶ ساعت باید در یک خانه جمع شوند، بخندانند اما نخندند. شرایط سختی است و برنامه به ظاهرش نمی‌خورد خنده‌دار باشد، اما دیدن چهره این کمدین‌ها زمانی که سعی می‌کنند خنده‌شان را مخفی کنند و تلاششان برای نخندیدن، خنده‌دار است. باعث می‌شود ما قهقه بزنیم، آنهم بی هول و هراس از باخت!
درست است که اصل این مسابقه ژاپنی است اما دقت کرده‌اید ما در دوران کودکی هم بازی‌هایی با این شرایط داشتیم. می‌توانید اسم آن بازی‌ها را بگویید؟
****
کارت قرمز، کارت زرد!
اولین تفاوت جوکر با سایر مسابقه‌های مشابه آن در تعداد شرکت‌کننده‌ها است. ژاپن با ده شرکت‌کننده شروع کرد و غرب هم دنباله‌روی ژاپن بود. تعداد بازیکنان جوکر در فصل اول و دوم ۸ نفر است.
این شرکت‌کننده‌ها اگر بار اول بخندند، کارت زرد در دست آنها قرار می‌گیرد. خنده دوم اما از گریه غم‌انگیزتر است و با یک کارت قرمز، شرکت کننده حذف می‌شود!
****
هیس، کمدین‌ها نباید بخندند!
در این مسابقه کمدین‌ها باید بخندانند، از هر راهی که می‌توانند. این شرایط در همه نسخه‌های خارجی از شرق تا غرب و نسخه ایرانی وجود دارد. استفاده از شوخی‌های کلامی و نمایش‌های کمدی تا استندآپ و پوشیدن لباس‌های بامزه مجاز است. البته وقتی عرصه بر آنها تنگ می‌شود، زامبی هم به سراغشان می‌آید!
تفاوت بعدی در اینجا مشخص می‌شود. بعضی از بازی‌های جوکر بومی‌تر و ایرانی‌تر شده‌اند، از ممیزی عبور کرده و زهرشان ریخته است تا قابل پخش شوند. اما در نسخه‌های غربی و شرقی با آن روی دیگری از شوخی‌ها روبه‌رو می‌شویم!
****
رضایت مخاطبان از کدام برنامه بیشتر است؟
بیشترین امتیاز مربوط به همان نسخه اصلی و ژاپنی است، که امتیاز ۸ را دارد. رتبه بعدی به برنامه‌های آلمانی، ایتالیایی و فرانسوی می‌رسد که نمره نزدیک به ۷ دارند. در ایران با توجه به طبع شوخ و روحیه طناز مردم و توجه به این نکته که خنداندن آنها سخت است، مسابقه جوکر در زمره برنامه‌های موفق قرار می‌گیرد.
****
همیشه پای زنان در میان نیست!
داکیومنتال ژاپنی با ده کمدین مرد جلوی دوربین رفت. اما مسابقه «آخرین نفری که می‌خندد» غربی‌ها از همان اول پای زن‌‌ها را به مسابقه باز کرد. حتی ربل ویلسون بازیگر معروف، مجری آخرین نفری که می‌خندد در استرالیا است.
فصل اول و دوم جوکر بیشترین شباهت را به برنامه ژاپنی دارد و از حضور زنان در آن خبری نیست!
****
دکور جوکر از کجا آمد؟
سرچشمه ایده دکور همه برنامه‌ها از همان مسابقه داکیومنتال ژاپن آمده و کاملا شبیه به آن هستند. البته از نظر رنگ‌بندی و فضاسازی تفاوت‌هایی جزیی وجود دارد. تنوع رنگ در دکور غربی بیشتر بوده و از این نظر دکور جوکر به سمت غربی‌ها متمایل‌تر است.
مسابقه جوکر در ایران در استدیو «قرن جدید» ساخته شده است. استدیوی که قبلا برنامه «عصر جدید» نیز در آن تهیه شده بود.
****
مجری جوکر با قابلیت VAR!
اصول همه این برنامه‌ها از شرق تا غرب این است که یک مجری برنامه را می‌گرداند، مجری که خودش نیز کمدین است. شخصی که باید خنده‌ها را شکار کند، مواظب باشد کسی نخندد و در صورت خنده حکم اخطار یا اخراج بازیکن را بپیچد.
فضا و دکوری که مجری در آن برنامه را دنبال می‌کند، در همه این مسابقه‌ها از همان نسخه ژاپنی ایده گرفته است، از جزئیات تا کلیات!
کمک مجری در این برنامه، وجود تقریبا ۴۰ دوربین با قابلیت VAR است. قابلیتی که سریع‌تر از لیگ برتر ایران در دستان سیامک انصاری مجری برنامه جوکر قرار گرفت.
****
چند می‌گیری نخندی؟
شیرین‌ترین و کنجکاوی برانگیزترین بخش هر مسابقه‌ای، جایزه برنده آن است. جایزه دور اول مسابقه داکیومنتال در ژاپن ده میلیون ین بود. نفر اول در برنامه استرالیایی آخرین نفری که می‌خندد، جایزه‌اش صد هزار دلار بود. نفر اول مسابقه جوکر برنده ۱۵۰ میلیون تومان می‌شود.
****
هر فصل جوکر چند قسمت است؟
فصل اول نسخه ژاپنی ۴ قسمتی بود اما سری‌های بعدی آن ۵ قسمتی شد. هر فصل از برنامه «آخرین نفری که می‌خندد» در کشورهای غربی ۶ قسمتی است. جوکر جا پای فصل اول داکیومنتال گذاشته است و تا اینجا هر فصل آن ۴ قسمت دارد.
****
برنامه جوکر حالا هم طرفدار دارد و منتقد. هم ایراد دارد و هم حسن. ایرادش آن است که با پخش قسمت اول جوکر احسان علیخانی نقش چندانی در آن نداشت. اسم زیادی از او در تیتراژ نبود، تنها مشاور بود. اما برنامه که جان گرفت و به اصطلاح گل کرد، علیخانی هم مدیر هنری شد، هم مدیر پروژه و کارگردانی مشترک کار را با سیدحامد میرفتاحی هم به عهده گرفت. کار به آنجا کشید که بین کاربران فضای مجازی این شوخی دست به دست شد که همینطور پیش برود، برنده جوکر هم خود احسان علیخانی خواهد بود. اینجاست که باید گفت برنامه‌سازی هم برد دارد و هم باخت. باید هر دو جنبه را پذیرفت.
حسن برنامه جوکر آن است که در میانه سوداها و سرخوردگی‌هایمان، جایی که شهرها به آلودگی عادت کرده و نخندیدن کمیاب شده است، هفته‌ای یک‌بار می‌توان خندید به آنها که نمی‌خندند یا شاید هم در پشت صحنه‌ها می‌خندند. البته نگاه منتقدان به این حسن متفاوت است و نظر دیگری دارند؛ یک منتقد خنده حاصل از آن را چون مخدری می‌داند و دیگری جوکر را برنامه‌ای موفق دانسته که می‌توانست در ۳ قسمت جمع شود. برخی هم نقدشان به تکراری بودن شرکت‌کننده‌ها است، شرکت‌کننده‌هایی که از شام ایرانی به مافیا رفتند و از مافیا به تلویزیون سری زدند و حالا هم به جوکر آمده‌اند.
فصل اول جوکر به اتمام رسید، با کمی جنجال و سانسور. قسمت چهارم جوکر با تاخیر پخش شد. بعد معلوم شد سانسور شده است. قسمت سانسور شده سر از شبکه‌های اجتماعی درآورد و داد روزنامه جوان درآمد. در این قسمت بیژن بنفشه‌خواه لباسی خروس‌مانند پوشیده بود و برای خنداندن سایرین حرکاتی انجام می‌داد که تیغ ممیزی بر گردن آن فرود آمد.
با این حال تا به اینجا استقبال مخاطبان منجر به انتشار بلافاصله فصل دوم جوکر با هشت شرکت‌کننده دیگر شده است. شرکت‌‌کننده‌های این مرحله وحید آقاپور، هومن برق نورد، شهرام قائدی، ایمان صفا، عباس جمشیدی فر، آرش نوذری، سپند امیرسلیمانی و بهنام تشکر هستند.
نظر شما درباره این برنامه چیست؟ در لیست منتقدان هستید یا مخاطبان؟
