صادق زیبا کلام: حاتمی کیا و ده نمکی سنبل سینما حکومتی اند/ ژانر «سیاهنمایی!» و باقیاتالصالحات سینمای ایران
صادق زیباکلام (استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران) نیز که برای بررسی کتاب «زیر پوست قصهها (سینمای رخشان بنیاعتماد)» دعوت شده بود، در ابتدا با بیان اینکه سینمای ایران را به سه گروه تقسیم میکند، گفت: گروه اول سینمای حکومتی و هنر حکومتی است که سمبلش آقای حاتمیکیا، دهنمکی و مرحوم سلحشورند. گروه دوم، گروه گیشه است که فروش برایش مهم است. اما اقلیت سومی هم هست که من اسمشان را سینمای «هنر برای هنر» گذاشتهام و سینمای رخشان بنیاعتماد را هم در گروه سوم قرار میدهم.
زیباکلام با بیان اینکه معتقدم در هیچ جامعهای هنر حکومتی نتوانسته دستاوردی داشته باشد و "هنر ایدئولوژیک" در ایران هم مثل شوروی و کوبا و چین نمیتواند موفق باشد ادامه داد: سینمای گیشه هم وضع مشخصی دارد اما اگر فرض کنیم گیشه ملاک موفقیت است، پس چرا برای عدهای آن را مثبت ارزیابی میکنیم و برای عدهای نه؟ مثلاً وقتی «صمد به مدرسه میرود» فروش میکند آن را پست و پلید میدانیم و زمانی که فیلمهای دهنمکی فروش میکنند، نه!
این استاد دانشگاه ادامه داد: گروه سومی هم هست که شاهد موفقیتشان هم هستیم و من با الهام از واکنشهایی که گروههای راستگرا به فیلمهای این گروه نشان دادهاند -و میگویند این ها سیاهنمایی است- اسمشان را گذاشتهام ژانر «سیاهنمایی»!
این تحلیلگر مسائل سیاسی که در ابتدای بحث نیز به شوخی گفته بود «جای من قطعاً این جا نیست» و «اگر بخواهید راجع به ریاست مجلس و برجام صحبت میکنم و قول میدهم هرچه خواستید بگویم!» در خصوص محتوای کتاب سعید عقیقی هم گفت: من معلم سختگیری نیستم اما به این کتاب راحت نمره نمیدهم. من با این کتاب مشکل داشتم و کتاب را ثقیل یافتم و خیلی جاها نمیفهمیدم نویسنده چه میخواهد بگوید. گرچه من آدم با هوشی نیستم اما مخاطبان این کتاب هم انشتین نیستند و کسی مثل زیباکلام هم بینشان هست، پس باید برایشان قابل فهم باشد.
زیباکلام با اشاره به اینکه نویسنده در پیشگفتار گفته که میخواهد بحثی دربارهی واقعیت و ارتباط آن با فیلمهای بنیاعتماد را بیان کند، اظهار کرد: فصل اول کتاب «واقعیت به عنوان سند» را بررسی میکند. هرچند میتوان گفت «سند به عنوان واقعیت»! مشکل من با کتاب تعریف نویسنده از واقعیت است. باید دید واقعیت از دید چه کسی نگریسته میشود. نویسنده در کتاب طوری درباره واقعیت حرف میزند که انگار واقعیت آن چیزی است که راوی روایت کرده است.
صادق زیباکلام که در میانه بحث با واکنش سعید عقیقی با این مضمون که "برای رونمایی از کتاب اینجا آمده بودیم و نه نقد آن" مواجه شد، در ادامه به معرفی مختصر بخشهای مختلف کتاب بسنده کرد و گفت: پایان کتاب یک نتیجهگیری یک و نیم صفحهای دارد که انتظار داشتم این بخش کمی مفصلتر باشد. اما اگر به هیچ دلیلی نخواهید این کتاب را بخرید به یک دلیل باید این کار را کنید و آن مصاحبهی عقیقی با رخشان بنیاعتماد است که گفت و گوی معرکهای است و بر خلاف بقیه کتاب نثر شیرین و سادهای دارد.
زیباکلام در پایان گفت: هر کسی به سینمای ایران و ژانر جدید «سیاه نمایی» علاقه دارد حتماً باید این کتاب را داشته باشد. آنچه از سینمای ایران به عنوان باقیاتالصالحات باقی خواهد ماند، نه سینمای حکومتی بلکه همین ژانر «سیاهنمایی» است که خانم بنی اعتماد علمدار آن است.
منبع: ایسنا