سقوط خاموش: آیا صنعت سریال سازی ترکیه در آستانه ورود به یک دوره بحرانی قرار دارد؟
سال‌هاست که سریال‌های ترکیه‌ای در کنار غذا و موسیقی، از مهم‌ترین صادرات فرهنگی این کشور محسوب می‌شوند. اما در سال ۲۰۲۵، در حالی که تلویزیون‌های داخلی و پلتفرم‌های بین‌المللی تشنه محتوای جدید هستند، صنعت سریال‌سازی ترکیه با بحرانی بی‌سابقه دست‌وپنجه نرم می‌کند: فشار سنگین اقتصادی که بسیاری از پروژه‌ها را ناتمام، ناتوان یا ناکام گذاشته است.
1. فشار اقتصادی از دل پشت‌صحنه‌ها
افزایش تورم، کاهش ارزش لیر، گرانی تجهیزات و خدمات تولید، و دستمزدهای دلاری بازیگران باعث شده‌اند هزینه ساخت هر قسمت از یک سریال، گاه تا بیش از ۱۰ میلیون لیر برسد. این در حالی‌ست که:
برندها و اسپانسرها بودجه تبلیغاتی خود را به شدت کاهش داده‌اند؛
تلویزیون‌های ملی توان پرداخت حمایت مالی گذشته را ندارند؛
و بازار داخلی دیگر قادر به تأمین هزینه‌های تولید پرخرج نیست.
در نتیجه، تولیدکنندگان سریال به‌جای ساخت محتوای داخلی برای مخاطب ترک، توجه خود را معطوف بازارهای صادراتی کرده‌اند: از آمریکای لاتین تا خاورمیانه.
2. لیست قربانیان: سریال‌هایی که در سکوت متوقف شدند
افزایش هزینه‌ها و کاهش درآمدها، منجر به لغو، توقف یا سانسور شماری از سریال‌ها شد که برخی از آن‌ها حتی پیش از پایان فصل اول حذف شدند. از جمله:
زمبیلی (Zembilli) – لغو شده پس از ۱۳ قسمت
گل‌های برفی (Kardelenler) – متوقف در قسمت ۱۰
پیاسا (Piyasa) – تنها ۶ قسمت پخش
چاقوی جیلان (Sustalı Ceylan) – پایان زودهنگام
یک روز دیگر (Başka Bir Gün) – پایان در قسمت ۱۰
روزی روزگاری در استانبول (Bir Zamanlar İstanbul) – لغو در قسمت ۱۶
و توقف موقت تولیدهایی مانند «اسارت» تا نیمه اول ۲۰۲۵
شبکه‌ها نیز سیاست احتیاطی در پیش گرفته‌اند: تولید سریال‌های تابستانی به حالت تعلیق درآمده و حتی پروژه‌های با ستاره‌های مطرح نیز تضمینی برای پخش کامل ندارند.
3. فرار رو به جلو: تمرکز بر مخاطب خارجی
تهیه‌کنندگان ترک که دیگر به مخاطب داخلی دل نبسته‌اند، حالا محتوا را برای شبکه‌های جهانی مثل نتفلیکس، دیزنی پلاس، MBC و پلتفرم‌های اسپانیایی یا روسی می‌سازند. این تغییر رویکرد باعث شده:
محتواها به لحاظ فرهنگی «جهانی‌پسند»تر شوند (با تمرکز بر عشق، انتقام، عدالت)؛
از سوژه‌های حساس سیاسی و اجتماعی داخلی پرهیز شود؛
زیرنویس و دوبله همزمان به زبان‌های بین‌المللی از ابتدا برنامه‌ریزی شود.
4. نتیجه‌گیری: شکوه صادراتی، سکوت درونی
در ظاهر، صنعت سریال‌سازی ترکیه همچنان پررونق به‌نظر می‌رسد: جوایز بین‌المللی، پخش در کشورهای گوناگون، چهره‌هایی که به‌سرعت در بازارهای جهانی مطرح می‌شوند. اما در لایه‌های پنهان، صنعت سرگرمی ترکیه در حال پوست‌اندازی است؛ پوستی که در آن تولیدات خلاقانه داخلی، فدای بقا در بازار جهانی شده‌اند.
شاید سریال‌ها همچنان پر زرق و برق به‌نظر برسند، اما حقیقت این است که پشت قاب تصویر، یکی از سخت‌ترین بحران‌های تاریخ تلویزیون ترکیه در حال رقم خوردن است.
منابع: Dizilah, episodedergi