چرا اپیزود The Empath از پیشتازان فضا پس از 57 سال هنوز تکاندهنده و متفاوت است؟

مجموعه « پیشتازان فضا: سری اصلی» (Star Trek: The Original Series) همواره با قهرمانی کاپیتان کرک شناخته میشد؛ شخصیتی که معمولاً بر مشکلات فائق میآمد و کمتر در موضع ضعف قرار میگرفت. اما اپیزود «همدرد» (The Empath) در سال ۱۹۶۸ این روند را شکست. داستان این قسمت با مأموریت سفینه (Enterprise) به سیارهای در آستانه انفجار ستارهاش آغاز میشود. کرک، دکتر مککوی و اسپاک در پی یافتن محققان ناپدیدشده فدراسیون به سطح سیاره میروند اما خود گرفتار میشوند.
آنها در زیرزمینی تاریک با زنی ناشناس روبهرو میشوند که مککوی او را «جم» مینامد. جم توانایی خارقالعادهای دارد: او میتواند درد و زخم دیگران را جذب و بر بدن خود متحمل شود. این قدرت باعث میشود سرنوشت کرک و همراهانش با او گره بخورد. موجوداتی به نام «ویانها» ظاهر میشوند؛ بیگانگانی که با شکنجه کرک و سپس مککوی، آزمایشی اخلاقی برای جم ترتیب دادهاند. هدف آنان انتخاب تنها یک نژاد برای نجات از فاجعه کیهانی پیشرو است؛ به شرطی که نماینده آن قوم آمادگی ایثار کامل را نشان دهد.
در این مسیر، کرک که همواره نماد نیروی تصمیم و عمل بود، در وضعیتی کاملاً ناتوان و شکنجهشده به تصویر کشیده میشود. مککوی، برخلاف معمول، پیشقدم ایثار میشود و جان خود را برای دیگران به خطر میاندازد. جم نیز در دوگانگی میان ترس از مرگ و وظیفهای اخلاقی گرفتار است. در نهایت، کرک با خطاب قرار دادن ویانها و یادآوری بیرحمیشان، آنان را متوجه میسازد که خود از مفاهیمی چون عشق و شفقت غافل ماندهاند؛ همان ارزشهایی که در پی آزمودن آن بودند. این مواجهه سبب میشود ویانها نهتنها مککوی و جم را درمان کنند بلکه قوم جم را نیز از نابودی نجات دهند.
«همدرد» از جهات بصری و نمایشی نیز متفاوت بود. صحنههای تاریک و مینیمالیستیاش بیش از آنکه به یک سریال علمیتخیلی شبیه باشد، حس یک نمایش تئاتری را القا میکرد و فضایی وهمآلود و محصورکننده میساخت. بازی کاترین هیز در نقش جم، با حرکات اغراقشده اما بیکلام، بار احساسی عمیقی به داستان بخشید. جلوههای گریم نیز، بهویژه در نمایش وضعیت شکنجهشده مککوی، تأثیرگذار و تکاندهنده بود.
این اپیزود نهتنها لایههای تازهای از شخصیتهای اصلی، از شکنندگی کرک گرفته تا ایثار مککوی و حتی لحظهای طنزآمیز از اسپاک را آشکار کرد، بلکه تصویری پیچیده از موجودات بیگانهای ارائه داد که نه شرور مطلق بودند و نه خیرخواه بیقید و شرط. همین ابهام اخلاقی و بار فلسفی، «همدرد» را به یکی از بهیادماندنیترین قسمتهای «پیشتازان فضا» بدل کرده است؛ اپیزودی که هنوز پس از ۵۷ سال، در حافظه مخاطبان جایگاه ویژهای دارد.