سریال مهمان کشی | نسخه سطح پایین مختارنامه یا گامی به جلو برای سریال های تاریخی؟
اختصاصی سلام سینما - کمال نادری مطلق: سریال مهمان‌کشی به کارگردانی احمد کاوری در همان قسمت‌های اول به یکی از سریال‌های مهم در حال پخش از تلویزیون تبدیل شده است اما آیا سریال باکیفیتی است؟
بیشتر بخوانید:
نقد سریال مهمان کشی | سفری پرشور به قلب تاریخ اسلام
نمره قبولی در مقایسه با آثار شکست‌خورده
پاسخ به سوال طرح‌شده بستگی به این دارد که از چه زاویه‌ای به «مهمان‌کشی» نگاه کنیم. اگر سریال تازه کاوری را با بسیاری از محصولات تاریخی سال‌های اخیر تلویزیون بسنجیم، می‌توانیم به آن نمره قبولی بدهیم. «مهمان‌کشی» از نظر تصویری در مجموع سریال خوش‌آب‌ورنگی است و از تنوع قابل قبولی در نماها برخوردار است. حتی از نظر روایت هم جزییات قابل‌توجهی در این مجموعه تلویزیونی به چشم می‌خورد. سازندگان «مهمان‌کشی» با استفاده از تمهیداتی چون استفاده از فلاش‌بک و رفت‌وبرگشت‌های زمانی توانسته‌اند حسی از تعلیق و کنجکاوی را در مخاطب برانگیزند. با توجه به تجربه عمومی ما از سریال‌های تاریخی صدا و سیما، چنین شکلی از روایت بدیع به‌نظر می‌رسد و «مهمان‌کشی» را به اثری متفاوت با اکثر آثار تاریخی سال‌های اخیر تبدیل می‌کند.
مشکل عدم یکدستی
با این وجود، برخی از رسانه‌ها این مجموعه را با اثر شاخصی چون «مختارنامه» مقایسه کرده و بیشتر بر نقاط ضعف «مهمان‌کشی» انگشت گذاشته‌اند. واقعیت این است که «مهمان‌کشی»، علی‌رغم برخی از نقاط قوت، به‌هیچ‌وجه به‌اندازه آثار برجسته تاریخی-مذهبی تاریخ سینما و تلویزیون ما یکدست و تاثیرگذار نیست. این سریال از جنبه‌های مختلفی از معضل چندپارگی رنج می‌برد. بیایید چند نمونه را مرور کنیم:
«مهمان‌کشی» از یکدست نبودن بازی‌ها رنج می‌برد. برخی از بازیگران باتجربه‌تر همچون بهرام ابراهیمی و رحیم نوروزی در نقش خود جا افتاده‌اند و در قالب شخصیت‌های دوران صدر اسلام باورپذیر به‌نظر می‌رسند اما این امر در مورد تعدادی دیگر از بازیگران صدق نمی‌کند.
همچنین می‌توان به انتخاب غیرمنتظره فیلمنامه‌نویسان در دیالوگ‌نویسی اشاره کرد. شخصیت‌ها در «مهمان‌کشی» عموما با زبان عامیانه امروزی حرف می‌زنند. نفس این انتخاب جالب و سنت‌شکنانه به‌نظر می‌رسد. به‌طور سنتی عادت داریم که شخصیت‌ها در آثار تاریخی (شاید به‌طور خاص آثاری که داستان‌شان پیش از دوره صفویه روایت می‌شود) با ادبیاتی کتابی با یکدیگر صحبت کنند. این البته بیشتر یک قرارداد روایی است تا لزوما یک حقیقت تاریخی اما به‌خاطر تبدیل‌شدن به یک الگوی تقریبا خدشه‌ناپذیر، ناخودآگاه حسی از قدمت را ایجاد می‌کند. نویسندگان «مهمان‌کشی» از این قاعده تخطی کرده‌اند. این انتخاب می‌تواند از دید ما پذیرفته شود یا نه اما نکته این است که حتی با پذیرفتن قواعد اولیه هم نمی‌توان نمره چندان بالایی به «مهمان‌کشی» داد. گاهی اوقات دیالوگ‌ها سنگین به‌نظر می‌رسند و در موارد دیگر بیش‌ازاندازه عامیانه. در مجموع نوعی ناپختگی در دیالوگ‌نویسی به «مهمان‌کشی» ضربه زده است.
قوت و ضعف در شخصیت‌پردازی
سریال «مهمان‌کشی» از نظر شخصیت‌پردازی هم اثر یکدستی نیست. برخی از شخصیت‌ها عمق قابل‌قبولی پیدا کرده‌اند و بعضی دیگر سطحی به‌نظر می‌رسند. به‌عنوان نمونه مثبت می‌توان به شخصیت معاویه با بازی بهرام ابراهیمی اشاره کرد که موذی‌گری و همزمان هوش و درایتش در سریال جا افتاده است (بخشی از این دستاورد به بازی ابراهیمی برمی‌گردد) اما «مهمان‌کشی در پرورش شخصیت‌های زن تاکنون چندان موفق عمل نکرده است و بیشتر شاهد شخصیت‌پردازی‌های تیپیک و عمق‌نیافته هستیم.
نتیجه‌گیری
«مهمان‌کشی» به‌علت برخی از کیفیت‌های اجرایی، الگوهای کلّی روایی و تعدادی از جزییات هوشمندانه در زمینه روایت و شخصیت‌پردازی می‌تواند در مقیاس محصولات تاریخی اخیر نمره قبولی بگیرد و می‌شود آن را نمونه‌ای امیدوارکننده پس از چند شکست برای تلویزیون دانست اما با یک اثر درخشان و ماندگار فاصله دارد. هر چند تداوم این سیر پیشرفت می‌تواند به خلق سریال‌های بهتری هم منجر شود.
سریال «مهمان‌کشی» با بازی پژمان بازغی، حسام منظور، لیلا اوتادی، مریم مومن، رحیم نوروزی، بهرام ابراهیمی و بهرام محمدی (در نقش مسلم بن عقیل) در 30 قسمت در حال پخش از شبکه یک سیما است.