به گزارش سلام سینما، منوچهر هادی در مصاحبه‌ای با روزنامه فرهیختگان درباره درباره شباهت «نیسان آبی» و «نهنگ عنبر»، شوخی‌های جنسی در «رحمان ۱۴۰۰»، ریتم کند سریال «دل» و ... گفت و گو کرده‌است که بخش‌هایی از آن را در ادامه می‌خوانیم:

یک نکته‌ای که درباره شما زیاد صحبت می‌شود پرکاری است. پرکاری مشخصا نقص و ضعف نیست اما وقتی متن و تعداد دیکته‌ها زیاد می‌شود ممکن است غلط‌ها هم زیاد شوند. احتمالا آمادگی این مساله را دارید که آن را قبول کردید. پرکاری از سابقه کاری شما می‌آید یا دل‌تان می‌خواهد حوزه‌ها و کارهای مختلف را تجربه کنید؟

در واقعیت این‌طور نیست. من از سریال «دل» که به چهار سال پیش برمی‌گردد...

ببخشید که وسط صحبت‌تان می‌آیم. شما از سریال «دل» دفاع می‌کنید؟

100درصد از کارم دفاع می‌کنم. از سریال «دل» تا الان که چهار سال و نیم می‌گذرد، با پیش‌تولید پنج سال می‌شود، سریال «گیسو» را ساختم و الان هم «نیسان آبی» را ساختم. در ایام کرونا من 10 ماه بیکار بودم. بعد از «گیسو» هفت‌ماه بیکار بودم که «نیسان آبی» کلید خورد. در پنج‌سال سه سریال ساختم و نمی‌دانم چرا اینقدر سریال‌ها و کارهای من دیده می‌شود. نمی‌دانم چرا همه فکر می‌کنند من 14 ماه در سال سر فیلمبرداری هستم.

به نظر شما در پنج سال سه سریال طبیعی است؟

من فکر نمی‌کنم بالا باشد. بعد از «رحمان»، سریال دل را ساختم، بعد گیسو و بعد نیسان آبی را ساختم. گیسو هم ادامه عاشقانه بود. به نظر شما سه سریال در چهار، پنج سال خیلی است؟

شاید به نسبت کارگردان‌های دیگر خیلی است.

به نسبت کارگردان‌های دیگر نمی‌گویم. کار من کارگردانی است. وقتی کار به من پیشنهاد می‌شود چرا قبول نکنم؟ همین الان 15-10 پیشنهاد کار دارم که قرارداد نمی‌بندم.

 سینمایی، سریال، تلویزیون؟

بله. خیلی از تلویزیون زنگ می‌زنند.

پذیرفتید که تغییر مسیر دادید و در موقعیت جدیدی قرار گرفتید، این پیشنهادهای زیاد به دلیل موقعیت جدید است؟

برای ساختن فیلم اجتماعی دو سال باید دنبال سرمایه بدوم. سرمایه‌گذار برای من زیاد می‌آید، منتها سرمایه‌گذار می‌پرسد پول من برمی‌گردد و من می‌گویم من نمی‌دانم. درمورد کمدی‌ها هم همین را می‌گویم که نمی‌دانم پولش برمی‌گردد یا خیر. من تا الان می‌توانستم 20 فیلم اجتماعی بسازم ولی وقتی می‌دانم فیلمی احتمال دارد اصل پول طرف هم برنگردد را چه کنم؟ برخی مواقع سرمایه‌گذار برای سود نزد من می‌آید، پول خود را می‌گذارد که سود کند. هزاران نفر را منصرف کردم که برای سرمایه‌گذاری و سود خانه بخرند. من صداقتی در حرف‌های خود دارم، وقتی می‌دانم کسی پنج‌میلیارد دارد و سه‌میلیارد را می‌خواهد وارد سینما کند منصرفش می‌کنم. 50 میلیارد داشته باشد و 10میلیارد بخواهد هزینه کند قبول می‌کنم. به او همه‌چیز را شفاف می‌گویم که مثلا تضمین نمی‌دهم این فیلم بفروشد. خیلی‌ها نقش می‌خواهند. مثلا سرمایه‌گذاری می‌کنیم و برای نقش هم می‌گویم حتما باید یک دوره کلاس بروید و در زمینه بازیگری باید تلاشی کرده باشید. آن پول کمک می‌کند و نقشی هم می‌دهم که به فیلم لطمه نخورد.

این اتفاق افتاده است؟

بله. در سالوادور بود. کسی سرمایه‌گذاری سالم و درستی کرد و او را در فیلم شریک کردیم، خروجی آن فیلم هم مفید بود. سالوادور برای صنعت سینمای ایران مفید بود. سالوادور میلیون‌ها مخاطب به سالن سینما برد. سالوادور حال سینماداران را خوب کرد و باعث شد چندین سالن سینما تاسیس شود. سالوادور و امثال سالوادور منظورم است. سالوادور در سال خود رکورد فروش تاریخ سینمای ایران را جابه‌جا کرد. با یکی، دومیلیارد جابه‌جا نشد، هشت‌میلیارد اخراجی‌ها به 16 میلیارد و 700 میلیون تومان رسید. با یک بازیگر و یک کمدین این اتفاق افتاد. آینه‌بغل 21 میلیارد و خرده‌ای فروش کرد و دومین فیلم پرفروش سینمای ایران بعد از «نهنگ عنبر2» شد.

 سالوادور2 پیشنهاد شد؟

خیر، پیشنهاد نشد، فیلم موفق دیگری ساختم که به 21 میلیارد فروش رسید. وقتی یک فیلم پرمخاطب دارید و معمولا سری دومش را می‌سازید یک‌سری مخاطب به آن اضافه می‌شود. همیشه این‌طور است که سری دوم فیلم‌های کمدی بیشتر از یک می‌فروشد. ممکن است سری سوم را مردم بگویند بد شده است ولی سری دوم معمولا پرفروش‌تر از سری یک است. سراغ آینه‌بغل رفتم و رکورد دست نهنگ عنبر2 بود. با اختلاف 300 میلیون دومین فیلم پرفروش تاریخ سینمای ایران شد. رحمان 1400 در 25 روز 25میلیارد فروخت. هنوز رکورد فروش روزانه، رکورد هفته و رکورد ماهانه برای رحمان است. چرا تهیه‌کننده با این شرایط نباید دنبال من بیاید؟ چرا من نباید فیلم بسازم؟ مهم نیست پنج‌هزار نفر یا دوهزار یا 10هزار نفر، اصلا یک‌میلیون نفر با فیلم‌های من مخالف باشند. حق هم دارند و برای آنها احترام قائل هستم، من نمی‌توانم همه را راضی نگه دارم. الان از شهردار تهران، رئیس‌جمهور و... همه راضی هستند؟ حتما فعالیت‌های مثبتی دارند و تلاش می‌کنند ولی یک‌سری همواره ناراضی هستند. برخی ناراضی به دنیا آمده‌اند. من انرژی‌ای را که بخواهم صرف جواب دادن به این افراد کنم، صرف ناراحتی از کامنت‌ها بگذارم، صرف تولید و ساخت فیلم بعدی خود می‌کنم.

اما انگار عددها برای شما مهم است که یک فیلم چقدر در هفته اول و ماه اول بفروشد و...؟

مشخص است که مهم است. این تجارت من است.

و این مسابقه خودتان با خودتان است؟

بله. مسابقه چه اشکالی دارد؟ مسابقه از این نظر که چقدر فیلم من می‌فروشد برای من مهم است.

اینکه فیلم جدید از فیلم قبلی پربیننده‌تر شود، پرفروش‌تر شود و... .

پربیننده و فیلم بهتری شود.

و آمار تعداد تماشاچی، تعداد فروش و... هم اهمیت بالایی دارد.

بله. مهم است. برای چه کسی مهم نیست؟ مگر می‌شود فردی بگوید من برای خودم فیلم ساختم؟ من می‌گویم همه را نمی‌توان راضی نگه داشت. چرا از منوچهر هادی درخصوص دل یا گیسو انتقاد شد؟ اول تا آخر تمام تقصیرها گردن من است. کارگردان باید جوابگوی همه باشد. مقصر کارگردان است، ولی وقتی فیلمی خوب شود هزارو800 نفر در آن سهم دارند. وقتی فیلمی موفق می‌شود همه شریک هستند و وقتی فیلم بد می‌شود فقط کارگردان است. از نظر من درست همین است. سالوادور فیلمی از منوچهر هادی است، با هر کیفیتی که باشد. دل اگر کش‌دار است مقصر من هستم، به دلایلی موجه قبول کردم آن را کش دهم و من مقصرم.

دلایل موجه برای شماست یا برای دیگران؟

یک دلایلی وجود دارد ولی اینها ربطی به نتیجه ندارد. وقتی مخاطب ناراضی است منوچهر هادی باید دنبال اشکال کار خود برود. درمورد گیسو مخاطب ناراضی بود باید بررسی کنم که مشکل چیست.

ریتم را در گیسو و حتی پلان‌های لایی تندتر کردید. یعنی مخاطب می‌فهمد در پاسخ به انتقاد واکنش نشان داده شد. شاید این واکنش جزئی هم باشد اما به هر دلیلی این کار را کردید مخاطب این تغییر را می‌فهمد.

انصافا این مطلب برای این نبود ولی دقت داشتم گیسو را با ریتم تندتری بسازم، چون فیلمنامه می‌طلبید. ماجرا قدری پلیسی و ماجرای سه جوان بود که با هم شریک هستند. یک‌سری جوان به دنبال پولی، چه به حق و چه ناحق بودند و این می‌طلبید ریتمش تند باشد. در سریال دل نمی‌طلبید ریتم تند باشد، چهار صفحه و نیم ساره بیات و حامد بهداد در کافی‌شاپ دیالوگ می‌گویند، بگویم دیالوگ‌ها را سریع‌تر بیان کنند؟ سکانس عاشقانه است. در جاهایی کلیپ بود و جاهایی می‌شد زودتر کات زد ولی آن کار ریتم کندی داشت و سرعت کار همین بود. اشکال کار را فهمیدم، در فیلمنامه پر از سکانس‌هایی است که دو نفر سه یا چهار صفحه دیالوگ دارند.

 بعد که ساخته شد این را فهمیدید؟

بله. من به جایی رسیده بودم که می‌گفتم منوچهر هادی هرچه بسازد مردم می‌بینند. دل را هم دیدند و گیسو را هم دیدند. کامنت برای من آمده بود که این چه فیلم‌هایی است که می‌سازید، 9 کار را عنوان کردند که بد است. وقتی کار بد است چرا نگاه می‌کنید؟ 9 کار از من دیده‌اید و شاکی هستید؟ بهتر نیست کارهای من را نگاه نکنید؟ مطمئنا یک چیزی وجود دارد که کار من را تماشا می‌کنید.

خب حتما چیزی دارد که دیده و نقد می‌شود.

در فیلیمو پول اشتراک می‌دهید و یک سریال نیسان آبی از منوچهر هادی است. من خودم «خسوف»، «حرفه‌ای»، «جزیره» و... را دیده‌ام. یکی، دو قسمت از یک کار را می‌بینم. یکی، دو تا وظیفه من است که ببینم چون حرفه و تخصص من است، از قسمت سه و چهار وظیفه سریال است که خفت من را بگیرد و دنبال خود بکشد. کاری که «زخم‌کاری»، «قورباغه»، «شهرزاد»، «می‌خواهم زنده بمانم» و... با من کرد. من را پای سریال می‌نشاند. من وظیفه ندارم در فیلیمو همه سریال‌ها را ببینم. اگر شما دوست ندارید یک سریال را نبینید. 14هزار فیلم و سریال در فیلیمو و نماوا است و شما گزینه‌های دیگر را ببینید.

این ذهنیت آدم را یاد آن بنده خدا می‌اندازد که می‌گفت اگر نمی‌خواهید جمع کنید و بروید. مخاطب فیلم می‌بیند و انتقاد هم می‌کند.
خیر. او می‌گوید ناراحت هستید از این کشور بروید. یک محصول برای من است و یک زمانی CD است و قسمت دو نیسان را خریده‌اید و می‌گویید شما به من خیانت کردید، یک زمانی در تلویزیون یک سریالی نشان می‌دهد و شما نمی‌پسندید و تماشا نمی‌کنید. من می‌گویم در فیلیمو اثرهای زیادی است. از بین 35هزار محتوا یکی «نیسان آبی» است. دو قسمت را دیدید و نپسندیدید محتوای دیگر را ببینید. این با مساله‌ای که بیان کردید خیلی متفاوت است.

این را می‌توان مثبت هم دید. طرف دوست دارد و می‌بیند و یک انتقادی هم می‌کند.

من هم اشتراک نماوا و فیلیمو را می‌خرم. دوست دارم پول بدهم و فیلم ببینم. وقتی به سینما رفتم و از فیلم خوشم نیامده است، نمی‌گویم که پول بلیت من را پس بدهید یا بگویم این کارگردان از مملکت برود. یک فیلم دیدید و خوش‌تان نیامده است. این مساله بزرگی نیست. زحمتی که در دل، گیسو، نیسان آبی و... کشیدم یکسان بوده است. من کم‌فروشی نکردم. ممکن است یک فیلم آن‌طور که انتظار داریم استقبال نشود. این به معنای کم‌فروشی من نیست. یک‌سری کامنت‌ها فحش و ناسزاست و سراغ ادبیاتی می‌روند که مشخص است طرف در چه خانواده‌ای است والا نقد خوب کارساز است. تمام نقدها و کامنت‌هایی که به ضرر من بوده به من کمک کرده است چون از برآیند 10 نقد درباره یک موضوع باید فکر کنید یک جایی اشکال دارد، ممکن است یکی با ادبیات محترمانه و یکی با فحش این نقد را بیان کند. نمی‌توان گفت نادیده می‌گیرم.

چقدر فکر می‌کنید در قسمت تولید مناسبات اقتصادی سریال مناسب و صحیح است؟ اگر دل بازگشت سرمایه داشته چقدر بوده است؟ آنقدر بازگشت سرمایه داشته است؟

بله. هم پلتفرم نماوا گیسو را کار کرد و هم فیلیمو گیسو را کار کرد و دوباره حاضر هستند با من کار کنند. دلیل چیست؟

چندبرابر هزینه‌ای که برای دل کردید بازگشت داشته است؟

آنها محاسباتی است که تهیه‌کننده هم نمی‌داند. محاسبات مربوط به فیلیمو و نماوا فرمول‌های عجیبی دارد که ما هیچ‌گاه نپرسیدیم و هیچ‌گاه هم برای ما توضیح ندادند. وقتی کاری می‌سازید و پلتفرم دوباره دنبال شما می‌آید و دوست دارد با شما کار کند یعنی کار جواب داده است. پنج‌میلیون مخاطب کار را دیده‌اند و 500 هزار نفر مخالف هستند. بیشتر نیست. حتی یک میلیون مخالف باشند یعنی چهارمیلیون نفر پلتفرم سود کرده است. کدام مسیر را شما رفته‌اید که 100 درصد رضایت در آن بود؟ کامنت‌های فیلم آقای فرهادی را بخوانید، همه به ایشان اعتقاد داریم و به ایشان افتخار می‌کنیم. شاید کلا خط فکری ایشان سلیقه برخی نباشد ولی نمی‌توان گفت فیلمساز بدی است. باز هم نمی‌تواند همه را راضی نگه دارد. من هم فیلم می‌سازم و تمام تلاشم این است که تمام کامنت‌ها و بازخوردها مثبت شود و لذت برای من این است که استقبال خوبی شود یا رضایت مردم بالا باشد. این رکورد است.

در همین پلتفرم‌ها فیلم‌هایی ساخته می‌شود که بازگشت سرمایه ندارد.

مشخص است. به کارگردان هم می‌گویند خداحافظ! چقدر کارگردان بهتر از من وجود دارد، به اندازه موهای سرم است ولی طرف وقتی فیلم می‌سازد مراقب منتقد است. من موقع فیلمسازی اصلا به منتقد فکر نمی‌کنم. من فکر می‌کنم باید فیلم خوب بسازم. من برای منتقد فیلم نمی‌سازم. این برای من معنی ندارد.

برای چه چیزی فیلم می‌سازید؟

ابتدا برای حیثیت خودم سعی می‌کنم فیلم خوب بسازم. بعد برای مخاطب فیلم می‌سازم.

منتقد با حیثیت شما بازی می‌کند.

برای من مهم نیست. معتقدم اگر منتقد آبرو داشته باشد منصفانه نقد می‌کند.

یک نقد این است که منوچهر هادی براساس جنس مناسبات اقتصادی فیلم می‌سازد.

من یک فیلمساز صنعتی هستم. وقتی نیسان آبی را می‌سازم به صنعت سینما و پلتفرم فکر می‌کنم و اینکه مخاطب راضی باشد. شوخی جنسی آنچنانی هم نمی‌کنم.

اما در آثار شما شوخی جنسی وجود دارد.

بله. رحمان 1400 شوخی جنسی داشت. نقدها را خواندم، کامنت داشتم که با زن و بچه فیلم را دیدیم و وسط فیلم از سالن بیرون آمدیم. قبول دارم یک صحنه‌هایی اشتباه بود. اشتباه این بود که ارشاد باید محدودیت سنی تعیین می‌کرد.

در «نیسان آبی» هم رگه‌هایی از شوخی جنسی وجود دارد.

خیر. نیسان آبی را با خانواده می‌توانید ببینید. نمی‌توان اصلا در آن شوخی نداشت، به نسبت سریال‌های کمدی یکی از سالم‌ترین سریال‌هایی است که با خانواده می‌توانید تماشا کنید. یکی 50 درصد شوخی جنسی دارد و یکی کمتر است. شوخی جنسی در کمدی خیلی مهم است. شوخی با مذهب، سیاست و... مهم است. به نظر شما کمدی به چه چیزی گفته می‌شود؟

به نظر من بزرگنمایی و اغراق شدن یک‌سری مسائل مهم کمدی است.

یک تعریفی را از من داشته باشید که هیچ جایی نخواندم. کمدی یعنی شوخی با یک موضوع جدی! با چه چیزی می‌توان شوخی کرد؟

با یک موضوع جدی یا هر موضوع جدی؟

کمدی هزار نوع دارد. کمدی شوخی با یک موضوع جدی است که می‌تواند هزاران موضوع باشد.

این شوخی حد ندارد؟

بله، نباید شأن یک آدم و آبروی او را زیرسوال ببرید. کمدی‌ای که وقتی مردم می‌بینند یا آن فرد می‌بیند سرگرم شود و کیف کند. قطعا مواردی در فیلم وجود دارد که از دست ما در می‌رود، مواردی است که اصلاحیه می‌خورد و ما تصحیح می‌کنیم. ولیکن اینکه فیلمی بیاورید که همه آن درست باشد یا همه غلط باشد، نداریم. فیلمسازی آزمون و خطاست.

بعد از این همه سال هنوز آزمون و خطاست؟

تا زمانی که عمر دارید در آزمون و خطا هستید. در فیلم ساختن بدتر است.

چون فوتبالی هستید مثال فوتبالی می‌زنم. وقتی به‌عنوان مربی سر یک تیم فوتبال بمانید چهار جلسه و بازی کنارش باشید می‌فهمید این تیم می‌ماند یا اوت می‌شود. صبر نمی‌کنید تیم اوت شود و بعد بگویید این آزمون و خطا بود.

تلاش می‌کنید و تاکتیک را عوض می‌کنید. در ایران هیچ فیلمی به اندازه «رحمان 1400» دیده نشده است. به هر نحوی بگوییم به هر حال مخاطب زیادی داشته است. چه چیزی باعث می‌شود این را می‌بینند؟

اگر با همان مختصاتی که فیلم «رحمان 1400» داشت و اگر آن محدودیت‌ها برداشته شود، باز هم فکر می‌کنید دیده شود؟

دیده می‌شود ولی کمتر.

شما همچنان موافقید که «رحمان 1400» اکران شود اما با رده‌بندی سنی؟

بله، این کار باعث می‌شد یک‌سری کدورت‌ها ایجاد نشود. در تلویزیون ایران دکتری درباره روابط زناشویی صحبت می‌کند، آیا بچه باید ببیند؟ قبل برنامه اعلام می‌کنند که برنامه پزشکی است و درباره روابط زناشویی است. ابتدا مجری اعلام می‌کند و خانواده‌هایی هستند که برنامه را در نبود بچه می‌بینند. بالاخره یک مناسباتی دارد. من هم مقصر هستم ولی همیشه صفر تا 100 تقصیرها گردن کارگردان می‌افتد. من فیلمساز هستم و پول خوب را من می‌گیرم و تشویق خوب هم من می‌شوم و تنبیه را شخصا قبول می‌کنم. یک‌سری نقدها منصفانه و کارساز است، یک‌سری نقدها کارساز است اما نامحترمانه بیان می‌شود. من با این نقدها کیف می‌کنم. من می‌گویم فردی که به من فحش داده از کجا ناراحت است؟ اگر با من خالی می‌شود من او را می‌بخشم. فیلم من بد است، تماشا نکنید، نمی‌گویم از این مملکت بروید. منتقد هستید ولی حق ندارید فحش دهید. اگر می‌خواهید فحش دهید من به‌عنوان منوچهر هادی ناراحت نمی‌شوم و می‌گویم شاید آرام شده است. اگر اشتباهی در کار من باشد تلاش می‌کنم رفع کنم. با نقد هم منصفانه برخورد می‌کنم. «دل‌وگیسو» منتقد زیاد دارد و اشکال کار را بررسی می‌کنم. آن اشکالات در نیسان آبی تقریبا رفع شده است. درست است ژانر فرق دارد ولی تلاش کردم میزان مخاطب ناراضی را قدری راضی کنم. اینها با تجربه ساخت دل و گیسو به دست می‌آید. کمدی رحمان شوخی جنسی داشت و باید رده‌سنی مشخص تعیین می‌شد. اصلا مگر می‌توان برای ساخت فیلم قائل به حدودی نبود؟ شما را قائل به این می‌کنند.(باخنده) این فیلم پروانه نمایش گرفته است.

ما از اعضای پروانه نمایش پرسیدیم حاضر هستید با خانواده این فیلم را تماشا کنید، گفتند خیر.

خب، چرا مجوز دادند؟ وقتی مجوز می‌دهند و مشابه این شوخی‌ها و حتی بدتر را در فیلم‌های دیگر می‌بینم اما به من گیر می‌دهند باید قدری تامل برانگیز باشد. 99 درصد مردم این را دوست داشتند. خانمی به من گفته بود بچه من بالای 50 بار رحمان را دیده‌ است، منع کردم و گفتم نباید بچه این فیلم را ببیند. ما هم می‌فهمیم و خانواده داریم ولی در مورد سینما فرد پول می‌دهد و به سالن سینما می‌رود تا فیلم ببیند و تفریح کند. اگر محدودیت سنی مشخص شود شما نمی‌توانید مناسباتی که بین زن و شوهر است را بین دختر و پسر 9-8 ساله ببینید.

گفتید که مخاطبان در شبکه نمایش خانگی و سینما مختار هستند هر فیلمی می‌خواهند ببینند. اما یک نکته‌ای وجود دارد آن هم در مورد تولید یک اثر هنری و تاثیرات آن بر اجتماعی که قطعا هنرمند آن را هم باید درنظر بگیرد. این را از این جهت می‌گویم که گفتید پدری در مورد اکران «رحمان ۱۴۰۰» با شما تماس گرفت و خودتان موافق آن مدل اکران بدون رده‌بندی سنی نبودید و به عبارتی نگران اثر وضعی تولیدات‌تان بر افراد هستید. حتما هم قبول دارید که ما و دنیای امروز عرضه محصولات فرهنگی و هنری شرایط عجیبی پیداکرده. نمی‌توان گفت نه مخاطب و نه فیلمی که ساخته شد مثل «رحمان 1400» را در یک فضای ایزوله نگاه داشت. رحمان 1400 ساخته شده و فضای اجتماعی و سینمایی با اثرات وضعی آن فیلم درگیر شد. اگر آن پدر نخواهد بچه‌اش را سینما ببرد به شیوه‌های مختلف فیلم دست آن بچه می‌رسد. به نظر شما یک فیلمساز می‌تواند بدون در نظر گرفتن نظام ارزشی حاکم بر جامعه، مثل فلان اینفلوئنسر اینستاگرام بگوید من محتوای خودم را این‌طور که دوست دارم می‌سازم، هر کسی هم دلش نمی‌خواهد من را دنبال نکند یا مثلا سراغ این محصول تولید شده نرود؟

اگر در صفحه اینستاگرام خود یک تیزر یک دقیقه‌ای بسازم و پخش کنم این حرف شما درست است. من مجوز رحمان را از وزارتخانه گرفته‌ام. من اگر در صفحه اینستاگرام خودم این کار را کنم و تولید محتوا کنم و خودم مجوز بدهم و خودم اکران کنم، حرف شما درست است. من فیلمی ساختم که فیلمنامه‌اش پروانه ساخت گرفته، فیلم پروانه نمایش گرفته و 25 روز اکران بوده است، یعنی جماعتی دیده‌اند و فیلم را تایید کرده‌اند و یک‌باره تصمیم گرفتند نمایش داده نشود. من می‌گویم فیلم اشکالاتی دارد و قبول می‌کنم ولی اشکال اصلی از وزارت ارشاد است که باید محدودیت سنی تعیین کند و بگوید این فیلم اساسا نباید نمایش داده شود چون مشکلاتی دارد همان‌طور که یک‌سری از صحنه‌های فیلم را گفتند و ما حذف کردیم یا اینکه اصلا محدودیت سنی تعیین کنند. ابتدا تایید می‌کنند و بعد فیلم را توقیف می‌کنند. وقتی فیلم تولید شد وزیر ارشاد، رئیس سازمان سینمایی و... کدام‌شان پشت فیلم آمدند؟ از من شکایت کردند و احضاریه در منزل آمد که ارشاد از شما شاکی است. جرم من چه بود؟ اینکه قاچاق فیلم را شما بیرون داده‌اید. طرف شک کرده و از من شکایت کرده است؟ به جای اینکه پشت من بایستد و بگوید ما پروانه نمایش دادیم ولی فیلم شما توقیف شد و ضرر مالی بدهند، از من شکایت می‌کنند. این اشکال نیست؟ چون من فیلمی ساختم که دو درصد افراد ناراضی بودند. خودم از فیلم رحمان یکی دو درصد برخی از صحنه‌ها را راضی نبودم و اگر بخواهم دوباره بسازم این صحنه‌ها را تلطیف می‌کنم که الان در نیسان آبی کردم. شوخی جنسی را کم می‌کنم، نه اینکه اصلا نباشد. در ایران با هیچ کسی و با هیچ جایگاهی و با هیچ جایی نمی‌توان شوخی کرد. در نیسان آبی با صنف خود، خانه سینما شوخی کردیم و اصلاحیه خوردیم.

در حالی که همین شوخی هم با خانه سینما در سریال «خوب، بد، جلف» شده بود.

من آن را ندیدم. در کسانی که در شورای پروانه نمایش هستند، این ویژگی وجود دارد و واقعا نمی‌توان با جایی شوخی کرد. می‌خواهم بگویم فیلمسازی سخت‌ترین کار دنیا با فاصله است. در کار معدن فیزیکی خسته می‌شوید. من می‌خواهم یک گوشی موبایل بفروشم باید 40 دقیقه مخ مخاطب خود را بزنم و به او بدهم و پول بگیرم. کارگردان باید با پلتفرم صحبت کند و او را راضی کند که 30 میلیارد بدهد تا فیلم بسازم. روی چه حسابی باید روی من سرمایه‌گذاری کند؟ وقتی فیلم را می‌سازید به‌عنوان کارگردان تپش قلب دارید که مشکلی ایجاد نشود. اگر انتقاد می‌شود منوچهر هادی مدام فیلم می‌سازد، شما هم می‌توانید بسازید. اصلا بدتر از من بسازید.

این نکته‌ای که در مورد شورای پروانه نمایش گفتید یک جورایی بخش نظارت را به‌عنوان ضمانت پخش کارهایتان قبول دارید. پس نمی‌توان گفت که مخالف شورای نظارت هستید؟

همه جای دنیا این موضوع وجود داشته و باید وجود داشته باشد. مگر می‌شود شما فیلم بسازید و هر طور می‌خواهید پخش کنید؟ همه جای دنیا هم وجود دارد. اینکه به فیلم من مجوز می‌دهید و بعد توقیف می‌کنید و بعد خود را کنار می‌کشید و حتی از من شکایت می‌کنید قدری عجیب است. من می‌گویم باید نظارت باشد و خیلی جاها سازنده است، خیلی از فیلمنامه‌هایم را به ارشاد دادم و رد شده است، بعد از چند سال آن فیلمنامه را خواندم و با خود گفتم خوب شد نساختمش! نکاتی که آن زمان به من گفتند درست بوده است. خیلی فیلم‌ها را ساختم و بعد در شورای پروانه ساخت جلسه گذاشتم و بحث کردیم و اصلاحیه انجام دادیم و نتیجه مثبت بوده است. ولیکن پروانه ساخت و پروانه نمایش به من می‌دهید و وقتی فیلم توقیف می‌شود کنار می‌کشید جای تعجب است. روزی که رحمان توقیف شد پشت در اتاق آقای انتظامی رفتیم، از ساعت 10-9 صبح تا 4 بعد از ظهر منتظر بودیم و اصلا ما را ندید. در صورتی که شما باید پیگیری کنید و تماس بگیرید و از من به‌عنوان فیلمساز و تهیه‌کننده عذرخواهی کنید چرا فیلمی که به شما مجوز دادیم به هر دلیلی توقیف شده است. ما را در اتاق خود راه ندادند. اینها بد است. من نمی‌گویم فیلم من بی‌غلط بوده و چرا توقیف شده است، توقیف شده، حتما دلایلی داشته است، حالا یا من قانع می‌شوم یا نمی‌شوم. پایبند مقررات هستم، پایبند قانون جمهوری اسلامی هستم، پایبند ارشاد هستم ولی ارشاد هم اگر مجوزی به من می‌دهد باید از من حمایت کند حتی اگر مقصر باشم. باید پای فیلمساز خود بایستد. در سال چند فیلم توقیف می‌شود؟ هر 5 سال شاید یکی دو فیلم توقیف شود. آن وقت من را به اتاق خود راه ندهید، فیلمی که مجوز نمایش گرفته و روی پرده سینما بوده است. رسوایی این برای مدیر است تا من! اگر در وسط فیلم، به خاطر عدم صلاحیت فیلم را از من بگیرند آبروی من می‌رود.

البته ادعایی که درباره رحمان 1400 شد، این بود که مافیای اکران در گرفتن پروانه نمایش تاثیر داشت.

فیلم رحمان زمانی که آماده شد 10-9 ممیزی داشت و از این تعداد 7 مورد را انجام دادیم و دو مورد را توافق کردیم. خیلی ساده بود. مافیایی در کار نبود. شورای پروانه نمایش وجود دارد که 7 نفر در آن هستند، در شورای پروانه ساخت هم 7 نفر هستند. به حد نصاب نرسد اصلا جلسه برگزار نمی‌شود. این فیلم را دیدند و مجوز دادند. شما فیلم را دیدید، این فیلمی بود که باید توقیف می‌شد یا چند صحنه را بزنند؟ صفر تا 100 فیلم وقیحی نبود.

اما به نسبت فیلم‌های دیگر خود یا استاندارد سینمای ایران، قدری جلوتر رفته بودید.

می‌شد چند صحنه را حذف کرد.

«رحمان 1400» اگر گرفتار حاشیه نمی‌شد، می‌توانست یک کمدی مهم سیاسی شود. کاراکتری هم که از مهران مدیری در این فیلم نشان دادید هم نزدیک به برخی از آدم‌هایی سیاسی امروز جامعه ایران بود.

در نقش مهران مدیری خواستم فرد ریاکاری را نشان دهم که به وضوح در جامعه دیده می‌شود. یک آدم ریاکاری که جای مهر روی پیشانی دارد و رفتار او الهام گرفته از خیلی از مردان سیاسی است. افرادی که از جملات مقام معظم رهبری یا جملات امام خمینی برای سوءاستفاده الهام می‌گیرند. این بد است. اصولا فیلمساز سیاسی نیستم. من آدمی را نشان دادم که با ریاکاری جلو می‌رود. از این آدم‌ها بسیار داریم. مدل فلان کس حرف می‌زند، مدل فلان کس رفتار می‌کند، مدل فلان شخص لباس می‌پوشد تا نشان دهد فرد موجهی است اما خلاف می‌کند. از این افراد زیاد داریم که من این مدل آدم‌ها را در این نقش نشان دادم.  فیلمی ساخته‌ام به نام «یکی می‌خواهد باهات حرف بزنه»، 14 صفحه مجله فیلم برای آن نوشته بود. که خود من تعجب کردم. تحلیل‌هایی انجام دادند که واقعا بخش‌هایی از آن را من فکر نکرده بودم. این طبیعی است و اعجاز فیلمسازی این است که فیلم می‌سازید و در حین ساخت به جاهایی می‌رسید که مطالبی از آن زاییده می‌شود. ممکن است در این گفت‌وگو از صحبت‌های من سوالی بپرسید که از ابتدا اصلا در ذهن نداشتید و بهترین سوال گفت‌وگو شود. ممکن است سکانسی در فیلم بسازیم که از آن چیزهایی تولید شود که زائیده ذهن ماست و ناخواسته تحلیل‌هایی از آن شود ولی نقش مهران مدیری را شاید بسیاری به نحوه دیگری برداشت می‌کنند.

انیمیشن معروف «رابین‌هود» را قطعا دیده‌اید. او در جایی تیر اولش خطا می‌رود و تیر دوم را می‌زند. «نیسان آبی» الان برای شما حکم تیر دوم را دارد یا اعتقاد دارید تیر اول خطا نرفته است (ارجاع من به سریال «دل» و «گیسو» است)؟ نیسان آبی یک قدرت‌نمایی است یا روندی در مسیر خود شماست؟

بعد از سریال دل و گیسو که به هر دو اعتقاد دارم، عوامل بیرونی باعث شد آنها لطمه بخورند که باز هم مقصر من هستم. من اشتباهات را تقصیر کسی نمی‌اندازم. اشتباه من در انتخاب آدم‌هایی بود که در دل و گیسو، من با آنها همکار شدم و نتوانستم آنها را مدیریت کنم.

افراد پشت دوربین بودند؟

بله. نمی‌خواهم اسم ببرم. من می‌گویم منوچهر هادی با یک‌سری افراد کار می‌کند، با خبرنگاری مصاحبه می‌کند و باید باهوش باشد و حرفی نزند که فردا جایی تیتر کند که مشکل‌زا شود. من مصاحبه نمی‌کردم و می‌دانیم همین مصاحبه برای من شر می‌شود. منظور از شر این است که بالاخره برای من حواشی دارد. در نیسان آبی اولین کاری که کردم، آدم‌هایی را انتخاب کردم که به من اعتقاد داشته باشند، نه اینکه قبلی‌ها اعتقاد نداشتند. در جاهایی من با کسی رفاقت کردم و آن آدم از رفاقت من سوءاستفاده کرد. نه اینکه جلوی او کم بیاورم، ولی از یک‌جایی به بعد نمی‌توانستم برگردم و رفاقت را تمام کنم. گفتم اجازه می‌دهم این فیلم تمام شود. بعد از گیسو و دل به خودم گفتم سعی کن فیلم بعدی را طوری بسازی که چیزی باشد که دوست داری و با آدم‌هایی کار کن که به تو اعتقاد دارند و از همه مهم‌تر تمام انرژی را روی فیلمنامه گذاشتم. یعنی فیلمنامه را خریدیم و یک‌بار دیگر من و آقای دولتخانی نسخه سینمایی آن را نوشتیم و بعد برای سریال آمد و یک‌بار دیگر آقای دولتخانی از قسمت یک تا 20 نوشت. یک نویسنده دوباره اضافه کردیم و دوباره از یک تا 20 نوشتیم.

یعنی ابتدا قرار بود فیلم سینمایی باشد؟

بله. پروانه ساخت سینمایی داشتیم. قسمت‌ به ‌قسمت جلو رفتیم. برای اینکه صفر تا صد فیلمنامه را نه به‌عنوان کارگردان و تهیه‌کننده بلکه فراتر از این با تیم نویسنده وقت گذاشتیم و در اجرا به بچه‌ها گفتم هر لوکیشنی می‌خواهید بنویسید. چندین کیلومتر گاوداری می‌رفتم و برمی‌گشتم که روبه‌روی فرودگاه امام بود. 75 کیلومتر می‌رفتم و برمی‌گشتم، دو ماه و نیم روزی 150کیلومتر من در ماشین بودم. 4-3 ساعت در ترافیک بودم. مسافت به کنار و این ترافیک سخت‌تر بود. کلیه من سنگ‌ساز شد و کمردرد گرفتم. در شکرآباد 130 کیلومتر رفت‌وبرگشت بود. بعد از عوارضی بود، دو ماه و نیم آنجا بودیم. یعنی من 5 ماه در لوکیشن‌های سخت کار کردم. خواستم فضای جدید را مخاطب به لحاظ بصری احساس کند. به همه‌چیز فکر کردیم و خداراشکر که جواب داد. به این فکر کردم نقدها و اشکالاتی که یک‌سری از مخاطبان به دل و گیسو داشتند، در اینجا نداشته باشیم. مخاطب منوچهر هادی به دل و گیسو انتقاد داشت و من با دیالوگ نمی‌توانم جواب بدهم، اینجا جای عذرخواهی نیست، ولی اولین چیزی که برای من مهم است مخاطب است. اولین مساله‌ای که مهم است مخاطب عام است، کسی که فیلم منوچهر هادی را ببیند تا سرگرم شود. تمام انرژی خود را روی نیسان آبی گذاشتم و اتفاقا بازیگری که 100درصد تخصص او کمدی بود، انتخاب نکردم. با حسین یاری ریسک کردیم و او هم پذیرفت و ریسک کرد. او کمدین نیست، کمدی بازی کرده است. خانم بهناز جعفری کمدین نیست و یک‌سری بازیگر بچه و جوان انتخاب کردیم. آقای جمشید هاشم‌پور کمدین نیست، آقای خمسه نقش یک رزمنده را بازی می‌کند که اصلا نقش کمدی ندارد. یوسف صیادی کاملا جدی است. یعنی خود را به چالش کشیدم. فضا با همین صمیمیت و گرما جلو می‌رود و کار به جایی می‌رسد که تعجب‌برانگیز است.

کارهایی در نیسان آبی کردید که اتفاقا مشخص می‌شود دقت داشتید از فرمول‌ها و راه‌های مطمئن بروید. مثلا در فیلم‌های کمدی، آنهایی که زوج دارند، موفق هستند. دو نفری را آوردید که ریسک زیادی دارد یعنی مهران غفوریان را کنار حسین یاری گذاشتید. قبل از اینکه به این ورود کنیم دلم می‌خواهد این را بگویم که یک ویژگی مشترک در همه کارها دارید و آن هم نمایش فاصله طبقاتی در جامعه است.

بله.

مثلا در «آینه بغل» اوج این فاصله دیده می‌شود.

«کارگر ساده نیازمندیم» هم همین‌طور بود.

بله. درباره اختلاف طبقاتی صحبت می‌کنید و طرح مساله می‌کنید و در جاهایی می‌خواهید راه‌حل ارائه دهید و به همین جمله ختم می‌شود که کل دنیا مگر چیست! اختلاف طبقاتی داریم اما دنیا در کل چیزی نیست که بخواهیم بجنگیم. انگار انتهای فیلم‌هایتان به این می‌رسد.

از یک زاویه این‌طور ختم می‌شود که به‌ شأن و منزلت و فطرت همدیگر توهین نکنیم وگرنه وجود انسان پر از معنا و شرافت و محتوا و مفهوم خوب برای زندگی است. احساس من از زندگی این است که آدم باید برای اطرافیان خود مفید باشد. به اندازه و بضاعت خود این‌طور است. از این جهت که فحش بدهم و زیرآب بزنم و شما را نابود کنم، ارزش ندارد.

به نظر می‌رسد در نیسان آبی دوباره سراغ افرادی رفتید که قبلا در فیلم‌های دیگر از آنها حرف زدید. برای این جنس آدم‌ها چه ویژگی‌ای قائل هستید؟

من خودم از ابتدای زندگی‌ام در خانواده‌ای بودم که تامین بودیم. غم نان نداشتیم ولی بچه پایین‌شهر، سه‌راه افسریه، سه‌راه مسعودیه بودم. اگر شب گرسنه نخوابیدم ولی فقر را دیدم. گرسنگی همسایه را دیدم. خانواده‌ای را دیدم که پول نداشته فرزند خود را به دانشگاه بفرستد و پدر خانواده شرمنده بوده است. اینها را باید دید. اگر نیسان آبی درمی‌آید و اگر کارگر ساده نیازمندیم و آینه بغل درمی‌آید که یک بچه جنوب‌شهری عشق این را دارد که نامزد خود را با مازراتی بیرون ببرد، هم خودم آن را لمس کردم و هم دیدم. اگر همه‌اش خودم نبودم ولی اطراف خود دیده‌ام. تا این را نبینید و با سلول‌های بدن لمس نکنید نمی‌توانید به تصویر بکشید. درباره فقر فیلم اجتماعی می‌سازید ولی درنمی‌آید ولی شما حسین یاری را از من می‌پذیرید. بچه‌های او را می‌پذیرید.

مناسبات این آدم‌ها چقدر واقعی نشان داده شده است؟

من 100درصد از واقعیت الهام گرفته‌ام. شاید یک جاهایی را برجسته کنم.

برخی می‌گویند شما تحقیر می‌کنید.

این‌چنین نیست. شرافت این طبقه برای من ارزشمند است چون خودم از این طبقه هستم.

این‌که تمام آرزوی یک آدم یک نیسان آبی باشد یا جمشید هاشم‌پور باشد، مسخره کردن نیست؟

خیر. برای شما نمونه این افراد را می‌آورم. چرا مردم ارتباط می‌گیرند؟ برای فیلم من بیشتر هزینه شده یا یک‌سری از فیلم‌ها در نمایش خانگی یا یک‌سری فیلم‌های دیگر از خودم؟ گیسو بیشتر هزینه شده یا نیسان آبی؟ چرا مردم با نیسان آبی بیشتر ارتباط می‌گیرند؟ برای گیسو زحمت بیشتری کشیدم و مناسبات من با عوامل سخت‌تر بوده است. مدیریت سخت‌تری را درپیش گرفتم. مردم با نیسان آبی ارتباط می‌گیرند چون حرف دل مردم است.

نگاه شما از جنس نگاه از بالا به پایین به این طبقه نیست؟ به نوعی به میزان زیادی در حسرت طبقه بالاتر از خود هستند؟

خیر، این‌چنین نیست. وقتی بد معنا پیدا می‌کند که خوب را کنار آن بگذارید و برعکس. آدم مرفه وقتی معنا می‌دهد که آدم فقیر را کنار آن به تصویر بکشید. فرادست و فرودست در کنار هم خوب به تصویر کشیده می‌شود. در انتهای آینه بغل نظام فرادست را که نماینده آن رضا گلزار در آن فیلم بود، بالا آوردم و با نماینده فرودست که جواد عزتی بود، آشتی دادم. اتفاقا چرکین نکردم.

راه‌حلی که شما می‌دهید در وضعیتی که روزبه‌روز شکاف طبقاتی بیشتر می‌شود، این است که مسالمت‌آمیز کنار هم زندگی کنید. درصورتی‌که الان فضایی که وجود دارد، این را نمی‌طلبد.

اصلا به این معنا نیست. من یک آدم پولدار هستم، طبقه ضعیف را می‌بینم به جای اینکه پول بدهم و گداپروری کنم، می‌گویم این پول را می‌دهم کارخانه احداث می‌کنید و یک‌سری جماعت را بیاورید و کار کنید و پول دربیاورید. این فرق دارد تا اینکه بگویم پولدارها عوضی هستند. هزاران آدم پولدار داریم که کار خیریه می‌کنند. واقعا دستگیر هستند. نمی‌توان گفت هرکسی پول دارد، عوضی است.

پس خشم مردم نسبت به همان 4 درصدی که شما در آینه بغل هم به شوخی اشاره کردید، برای چیست؟

همه آن درک را ندارند. من فیلم زیاد کار می‌کنم و برخی می‌گویند قدری نفس بکشید و بس است و چقدر می‌سازید. این را می‌فهمم که طرف سینما خوانده و در آموزشگاه بازیگری رفته و برای هنر زحمت کشیده ولی روابط را بلد نبوده یا نتوانسته ورود کند و برای او سخت است بپذیرد من فیلم می‌سازم. من همیشه به بچه‌ها می‌گویم از طرف من جواب هیچ احدالناسی را ندهید، اجازه دهید نارضایتی باشد و کسی حق ندارد جواب دهد یا به مردم بی‌احترامی کند.

درمورد شخص شما نمی‌گویم، قبول دارید یکی از مسائل شما در فیلم‌ها شکاف طبقاتی است. در نیسان آبی با حالتی مواجه می‌شوند که خود را از این وضعیت بکنند.

کاراکتر دچار تحول مالی می‌شود که بیشتر شانس است و در آن موقعیت هم او را می‌سنجیم.

طبیعتا یک واکنشی را نسبت به وضعیت جامعه نشان می‌دهید، چیزی که اتفاق می‌افتد. در اجتماع ما افراد فقیر عصبی از این اختلاف طبقاتی هستند و همه آدم‌هایی که به جایی رسیدند هم براساس مناسبات صحیح اقتصادی نبوده است. مساله در این است. در این وضعیت راهکاری که می‌دهید این است که رضا گلزار به پولی رسیده و با همان مناسبات اقتصادی که ممکن است ناقص باشد، به جواد عزتی چک یک میلیاردی می‌دهد تا کارخانه‌ای بسازد. چون در جایی رفاقتی پیدا کردند و عمومی نیست.

در اینجا به جایگاه آنها کار ندارم. جایگاه آنها را تثبیت نمی‌کنم. ما اشاره نکردیم او فرد خلافکاری است. او آدمی است که اگر پولدار است، اصالت دارد یعنی نسل او پولدار بوده است. من آدمی را نیاوردم که در این جامعه به جایی رسیده است. این فرد در رحمان 1400 است که طرف از موقعیت اجتماعی استفاده می‌کند تا به جایی برسد. به فرزند خود می‌گوید انگلیسی به درد نمی‌خورد و باید چینی یاد بگیری چون روابط ما الان با چین است. در اینجا اشاره مستقیم می‌کنم این فردی است که از نظام و از اسلام و مذهب و اعتقادات سوءاستفاده می‌کند. این مشخص است. رضا گلزار در آینه بغل کسی است که پولدار اصل و نصب‌دار است و از قبل پولدار بوده است.

این را در فیلم ندیدیم.

نگفتیم در این انقلاب پولدار شده است.

لزوما منظور این نیست کسی که در این انقلاب پولدار شده، بد است. کسی که نگاه می‌کند می‌گوید این آدم نماینده 4درصد ماست که اعتقاد داریم با رانت به پولی رسیده‌ است.

در آینه بغل به این اشاره نکردم و اصلا موضوع فیلم من نیست ولی در رحمان این وجود دارد.

سوال من این است راه‌حلی که ارائه می‌دهید چقدر به نفع طبقه فرودست است؟

در کارگر ساده اعتراض نمی‌شود؟

فیلم «کارگر ساده نیازمندیم» به منوچهر هادی پیش از این نزدیک است.

بله، در کارگر ساده نظام فرودست بلند می‌شود و اعتراض به نامردی و ظلم نظام فرادست می‌کند، چون از پول خود سوءاستفاده می‌کند.

آنجا بیشتر دغدغه‌اش ناموسی است.

خیر، همه‌چیز است. اصغر فرهادی جدایی نادر از سیمین می‌سازد، موضوع فیلم این است که خانواده‌ای در کشور خود نمی‌خواهند زندگی کنند و می‌خواهند خارج بروند. این خانواده نماد چیست؟ جامعه کوچک است، نماد جامعه ماست. در یک خانواده بسط و گسترش می‌دهد. یک خانواده را نشان می‌دهد که به تمام جامعه تعمیم می‌دهد. من یک آدم پولدار را نشان می‌دهم و می‌گویم آدم‌های پولدار هم هستند که فکر می‌کنند با پول می‌توانند همه‌چیز را بخرند و می‌خرند. متاسفانه در کشور ما با پول می‌توان همه کار کرد و این خیلی بد است. چرا این سیستم را درست نمی‌کنند؟

شما به این معترض هستید؟

بله، در یک حرکت آنارشیستی حق خود را می‌گیرند.

و این نسخه‌ای است که می‌پیچید؟

خیر، این حرکت هم اشتباه است و در اتاق بازجویی یکی‌یکی می‌گویند اشتباه کردیم. به اینجاها کشیده می‌شود.

قائل به این نیستید که نسخه بدهید؟

من طرح مساله می‌کنم. ما می‌گوییم در جامعه این مشکل وجود دارد و می‌تواند پس‌لرزه‌هایی داشته باشد یا حتی پولداری کمک کند.

می‌خواهید بگویید فرادست خوب و بد داریم؟

شما با پراید به یک ماشین پنج‌میلیاردی بزنید، هرچند جدیدا بیمه قوانینی دارد ولی کسی که زده بیچاره می‌شود. من این صحنه را دیدم که طرف با پراید به ماشین گرانقیمتی زد و نشست گریه کرد و صاحب ماشین گفت چرا گریه می‌کنید؟ گفت غلط کردم ولی او گفت من چیزی نمی‌خواهم. من این مدل را هم دیده‌ام. همه پولدارها نامرد و بد نیستند. اکثر آدم‌های پولدار را دیده‌ام در کار خیر شرکت می‌کنند. بخشی از آنها هم هستند که پول ناسالم درمی‌آورند. ما طرح موضوع می‌کنیم. چقدر تیغ ما برش دارد؟ چقدر اجازه حرف زدن داریم؟ اندازه‌ای که بتوانیم طرح موضوع کنیم و شاید در طرح آن اشتباه کنم یا درست بگویم و اشتباه برداشت کنند. جذابیت سینما این است که یک فیلمی می‌سازید و هزار برداشت از آن می‌شود.

و دقت هم دارید که سوگیری نداشته باشید؟

اگر بروم، سمت مردم می‌روم. همه همین تلاش را دارند، فیلم می‌سازند که مردم دوست داشته باشند. شما می‌گویید طرف مردم هستم، محرم نذری می‌دهید، جهیزیه هم می‌دهید و... ولی کل درآمد شما حرام است و برخی هستند که کل درآمد آنها حرام است و یک قرون هم نم پس نمی‌دهد. از این دو مورد اولی بهتر است هرچند اصل آن غلط است.

برگردیم به نیسان آبی. در این سریال دو زوج می‌گذارید ولی ریسک است که حسین یاری را کنار مهران غفوریان می‌گذارید. نکته عجیب و جالب اینکه در دو قسمت اول به‌شدت متاثر از نهنگ عنبر هستید و نمی‌دانم چرا!

باور می‌کنید من این فیلم را ندیدم؟

کاش می‌دیدید.

من تمام سریال‌های تلویزیون و فیلم‌ها را می‌بینم. حداقل دو قسمت را می‌بینم. جذاب باشد تا انتها پیش می‌روم.

پس نهنگ عنبر را ببینید تا بدانید در دو قسمت اول تحت‌تاثیر نهنگ عنبر هستید حتی نوع رفتار و... همین‌طور بود.

وقتی دهه 60 را روایت می‌کنید یک پیراهنی دارد، یک شلواری دارد، یک مدل مویی دارد و یک پارکی دارد و یک ماشینی دارد که ثابت است. چیز دیگری نمی‌توانید بیاورید. کجای قصه شبیه نهنگ عنبر است؟

دهه 60 همین است؟ می‌خواهم زنده بمانم هم در دهه 60 است.

ژانر این دو سریال با هم متفاوت است.

آدم‌ها و تیپ‌ها که ثابت هستند.

 سریال دلدادگان را در دهه 60 ساختم. جلیل سامان، بهمن گودرزی و... ساخته‌اند و همه شبیه هم هستند ولی قصه‌ها متفاوتند. اصغر فرهادی 9-8 فیلم ساخته که همه شبیه هم است و فرمول یکی است ولی هر یک قصه‌ای جداگانه دارد. وقتی می‌توانید بگویید تحت‌تاثیر نهنگ عنبر هستم که بدعت و نوآوری در سینما ایجاد کرده باشد. نهنگ عنبر همان گریم و همان لباسی است که باید باشد. فکر نمی‌کنم قصه من شبیه آن باشد.

چه چیزی از دهه 60 برای شما جذاب است؟

فضا، نوستالژی، پوشش، فرهنگ، ادبیات، روایت عاشقانه آن و ... جذاب است.

نسبت به دهه 60 در نیسان آبی نقد دارید؟

خیر، در آنجا می‌خواهیم گذشته اینها را تعریف کنیم. درواقع هم خواستیم طنازی کار را بیشتر کنیم و هم نمکی به کار بدهیم و هم می‌دانستیم دهه 60 را مخاطبان دوست دارند. اگر کسی دهه 60 را ندیده باشد تعریف آن دوره را شنیده، عکس‌ها را دیده است. همه این دوره نوستالژی است. هزاران فیلم ساخته شده است. گریم دیگری از این دوره نداشتیم. تیپ‌ها و پشت مو همین مدل بوده است. تحت‌تاثیر هیچ‌فیلمی نیست. گریم همین بوده، وقتی تحت‌تاثیر است که محتوا یکی باشد. تحت‌تاثیر یعنی قصه‌ای را دیده‌اید و از آن الهام گرفتید و شبیه آن را ساخته‌اید.

احتمالا چون دیده‌اید نسخه جواب پس داده‌ای است.

به من کسی نمی‌تواند این را بگوید چون در ده فیلم پرفروش تاریخ سینمای ایران سه موردش برای من است. سه مورد مختلف است، نه سری یک و دو و سه باشد. سه فیلم متفاوت من جواب داده است.

در نیسان آبی سراغ خانواده می‌روید. فارغ از فاصله طبقاتی خانواده هم برای شما مهم است. در تمام فیلم‌ها از این استفاده می‌کنید. اینجا خانواده شلوغ‌تر است و قدری با عقلانیت فاصله دارند. خانواده خوشی هستند که اتفاقا چرتکه‌ای هم در دست دارند.

اتفاقا اینها تلخی و گریه و لحظات غم‌انگیزی دارند. اینها الکی سرخوش نیستند. من کار کمدی می‌سازم. تلخی را با زبان طنز بیان می‌کنم. نیسان آبی این کار را انجام می‌دهد. اینکه دو خانواده خوش هستند لحظات خوش هم دارند. اگر آبگوشت سر سفره بخورند با عشق می‌خورند. هستند خانواده‌هایی که همین آبگوشت را زهرمار می‌کنند. وظیفه من این است که نشان دهم این خانواده‌ها اگر از نظر مالی مشکل دارند شرافت دارند، رفاقت می‌فهمند. همین الان دو خواهر با هم رقابت هم دارند. این به‌خاطر او چشم خود را می‌بندد، پز هم می‌دهند. سعی کردم عین زندگی را به زبان طنز بیان کنم و مخاطب ارتباط بگیرد. کاراکتر کمدی باید در جاهایی پخمگی و کودنی داشته باشد و کارهای غیرعقلانی انجام دهد که احساس کنید با یک فرد باملاحت طرف هستید. نه اینکه به این طبقه و کاراکتر و شخصیت‌های موجود و شرافت آنها توهین شود. اینها را در قالب طنز شریف نشان دادن کار سختی است. مخاطب اغلب واکنش مثبت دارد. جدای از افرادی که وقتی اسم منوچهر هادی می‌آید تن‌شان می‌لرزد.

 چرا تن‌شان می‌لرزد؟

چون خاطره خوبی ندارند. ممکن است با برخی فیلم‌های من ارتباط نگرفته باشند. تلاش من این است هر فیلمی می‌سازم با تمام وجود و وجدانم بسازم. اگر فیلمی جواب نداد عذاب وجدان نداشته باشم که کم گذاشتم.

جایی در فیلم‌ها یا سریال‌هایتان خود را بدهکار خود نمی‌دانید؟

اصلا، تمام توان خود را گذاشته‌ام. برخی مواقع تهیه‌کننده خواسته کار را بخواباند و من منصرفش کردم.

غیر از تمام توان خود، تمام خواست خودتان بوده است؟

خیر، نشده است. پنج قسمت فیلمنامه گیسو را به من دادند و قرارداد بستند و کل پول را گرفتم و در دل کار خواستند اسم فیلم را عوض کنیم. مگر عاشقانه فحش است؟ وقتی می‌گویند عاشقانه باید عوض شود مشکلش چیست؟ اسم عاشقانه را حذف کردند. از ابتدا فیلمنامه عوض و چندقسمت ساخته شد و همزمان با نگارش فیلمنامه کار می‌کردیم و جلوتر رفتیم و در جایی گفتم اسم من را دربیاورید و من نمی‌آیم، چون سه قهرمان در فیلم من سر پول می‌جنگند و درنهایت پلیس پول را گرفته است! مگر فیلم برای ناجی هنر است؟ نه اینکه پلیس نگیرد ولی قصه خراب می‌شد. انگار یک‌سری دست‌به‌دست هم دادند که منوچهر هادی را در گیسو له و خراب کنند. البته بازهم من مقصر هستم. سر نیسان آبی گفتم فیلمنامه کامل نوشته و تایید می‌شود و بعد می‌سازم و هیچ‌وقت با 18 قسمت فیلمنامه سریال 19 قسمتی نمی‌سازم.

الان خیال شما از نیسان آبی راحت است؟

بله، من هیچ‌ادعایی برای نیسان آبی ندارم. الان در چهار قسمت راضی هستم. این نوید را می‌دهم که در ادامه کار بهتر می‌شود. شاید کلیت را طیفی نپسندند و برای آنها احترام قائل هستم. وقتی از هزار نفر 900 نفر اعلام رضایت می‌کنند، یعنی اندکی موفق بوده است. این کمدی شریف است و زحمت برای آن کشیده است.

با خانواده هم می‌توان دید؟

بله، ممکن است سلیقه عده‌ای نباشد و من احترام می‌گذارم. یک سریال کمدی قرار است چه کند؟ قرار است پیامی برای بشریت داشته باشد یا به کن برود؟

با توجه به هدفی که ابتدا بیان کردید همین انتظار می‌رود.

طرف کامنت گذاشته اگر با فیلم‌های کیارستمی حال نمی‌کنید نیسان آبی منوچهر هادی را ببینید. در این پر از غرض‌ورزی و کج‌فهمی است. این چه تخریبی است. اصلا مقایسه خنده‌دار است.

شما فیلمی را می‌سازید که جواب اینها را بدهید؟

خیر، این کامنت را یک هفته پیش برای من فرستادند و من اهل جواب دادن نیستم. دوست ندارم از خودم دفاع کنم.

هیچ‌وقت نمی‌خواهید فیلمی در آن ژانر بسازید که مثل قهرمان و... باشد؟

خیر، من از خودم فیلم می‌سازم. چرا شبیه فیلم‌های بقیه بسازم؟ من طرفدار اصغر فرهادی هستم و فیلم‌های ایشان را دوست دارم. مجموعه آثار کیارستمی را کسی به‌اندازه من دقیق نگاه نکرده است. من هم دستیار و هم برنامه‌ریز فرهادی بودم و تمام فیلم‌های ایشان را دوست دارم و می‌بینم. در تمام گرفتاری‌هایی که دارم اکران قهرمان را رفته‌ام و فیلم را دیده‌ام. دلیل نمی‌شود اگر منتقد و تحلیلگر خوبی هستید، پس فیلمساز خوبی هستید. برخی می‌گویند فراستی اگر خوب است چرا فیلم نمی‌سازد؟ این چه مثالی است؟ قرار نیست فیلم بسازد، ایشان تئوریسین و منتقد و تحلیلگر فیلم است. من به آقای فرهادی و فیلم او احترام می‌گذارم ولی قرار نیست مثل او فیلم بسازم. مقایسه سالوادور با جدایی نادر از سیمین غلط است.

موافقم، این مقایسه غلط است، چون قائل به تفکیک سلیقه و حوزه هستید.

کارخانه سایپا پراید می‌زند و هفت مدل خودروی دیگر هم تولید می‌کند و قیمت‌ها مشخص است. بدترین ماشین بالاترین فروش را دارد. چرا می‌خرند؟ چون فرد این بضاعت را دارد.

الان بین سینما، تلویزیون و نمایش خانگی اولویت شما چیست؟

سینما، نمایش خانگی و بعد تلویزیون است ولی به تلویزیون پیشنهاد دادم که دوست دارم یک سریال بسازم، چون دلدادگان اخیرا پخش شده است خیلی کامنت داشتم که دوباره برای تلویزیون بسازم.

 دوست دارید کمدی بسازید؟

تلویزیون بروم، ملودرام می‌سازم. در تلویزیون کمدی در نمی‌آید.

کمدی منوچهر هادی در نمی‌آید.

برای هیچ‌کسی الان کمدی در نمی‌آید.

اما پایتخت و نون خ درمی‌آیند.

استثنا وجود دارد.

شما هم استثنا بسازید.

خود آقای مقدم می‌تواند پایتخت دیگری بسازد؟

آقای مقدم چک برگشتی را هم ساخت.

الان را می‌گویم. الان مسئولان و ممیزی‌های ما خودشان باید فیلم بسازند. شرایط کمدی ساختن سخت‌تر شده است.

پس تلویزیون زمین بازی شما برای کمدی ساختن نیست.

خیر، به‌خاطر محدودیت‌هایی که به‌درستی وجود دارد. نمایش خانگی اینطور است که طرف پول می‌دهد و این شبکه را می‌خرد و مشترک می‌شود که برای سه‌ماه فیلم‌های آن را ببیند. در آن تصمیم می‌گیرند ولی در مورد تلویزیون هرکسی می‌تواند پیچ آن را باز کند و هر چیزی را ببیند. باید در آن محدودیت وجود داشته باشد.

نیسان آبی قابلیت پخش در تلویزیون را ندارد؟

قطعا با این شرایط تلویزیون پخش نخواهد کرد؛ یکی از مسائل مساله حجاب بازیگران است.

گفته می‌شود دولت‌ها، شرایط و سیاستگذاری‌های فرهنگی‌شان روی روند و جریان فیلمسازی کشور موثرند. چقدر با این نظر موافقید و آیا روند فیلمسازی شما متاثر از تصمیمات مدیران فرهنگی هشت‌سال گذشته بوده است؟

برای من خیلی فرقی نمی‌کند که مثلا پروانه نمایش نیسان آبی را ارشاد یا ساترا بدهد. از نظر من همه یکی هستند و دیدگاه‌هایشان مشابه است. چه‌بسا سر گیسو و عاشقانه 1 برای مجوز هر قسمت خیلی بیشتر سختی کشیدم. در مورد نیسان آبی خودم هم باتجربه‌تر شدم و به سمت‌وسویی نرفتم که ممیزی بخورم ولی ساترا انصافا با ما خوب برخورد کرد، هرچند فیلم من کم‌دردسر برای ممیزی بود ولی ساترا تعامل زیبایی کرد. جلسه برای اصلاحیه‌ها می‌گذارند و گفت‌وگو و تعامل می‌کنیم. انصافا برخورد خوبی می‌کنند.

حذفیات در هر قسمتی زیر یک دقیقه است؟

برای قسمت یک، یک دیالوگ بود که صدا را عوض کردیم. بعدها هم گفتند قدری رقص‌ها را تعدیل کنید. ما هم کم کردیم و لطمه نخورد. در نیسان آبی ساترا برخورد خوبی با ما داشت و من راضی هستم.

فکر می‌کردید بیشتر اصلاحیه بخورد؟

با توجه به اینکه ساتراست و متعلق به تلویزیون است فکر می‌کردم حساسیت‌ها بیشتر باشد. فکر می‌کنم ممیزی‌های تلویزیون بیشتر از این است. من هم در تلویزیون، هم در سینما، هم در تئاتر و هم در نمایش خانگی کارکردم. می‌دانم ممیزی‌ها چطور است و به‌نوعی خودم ناظر پخش هستم ولی برخورد ساترا خیلی برخورد محترمانه و خوبی بود. در مورد زخم‌کاری اگر ارشاد بود توقیف می‌شد. ارشاد و ساترا همکاران خود ما هستند و فیلم برای مردم می‌سازیم. این نظارت‌ها نگاه درست و سازنده باشد مشکلی نیست. در گیسو سیگارهای ما را درآوردند و بعد از ما زخم‌کاری پخش شد که پلانی بدون سیگار کشیدن نبود.

برنامه شما بعد از نیسان آبی چیست؟

من فیلم پلیسی، اجتماعی و کمدی می‌سازم و بالاخره خود را به‌چالش می‌کشم. فرد تجربه‌گرایی هستم و ریسک می‌کنم. فیلمسازی داریم که فرصت ریسک کردن دارد و نمی‌کند. یک مدل و یک ژانر می‌سازد و در آن عالی است. من آدم بی‌قراری هستم و دوست دارم تجربه کنم. نه اینکه بسازم و پول دربیاورم. از ابتدا هم پول داشتم و نیازی به پول درآوردن نداشتم ولی دوست دارم تجربه کنم. برای تلویزیون، تئاتر، سینما، شبکه‌های مختلف و ژانرهای مختلف ساختم. خیلی از کارگردانان این کار را نمی‌کنند. بیشتر مرا می‌شناسند و چون انتظار دارند بیشتر نقد می‌شوم.