جویندگان طلا؛ شاهکار صد ساله چاپلین که همچنان می‌درخشد
ترجمه اختصاصی سلام سینما | «بزرگ‌ترین و پرجزئیات‌ترین کمدی تاریخ سینما»؛ این توصیفی بود که مجله ورایتی در سال ۱۹۲۵ درباره فیلم «جویندگان طلا» (The Gold Rush) به کارگردانی و بازیگری چارلی چاپلین نوشت. حالا صد سال از اکران این کمدی بی‌کلام گذشته، اما همچنان یکی از نقاط اوج تاریخ سینما به‌شمار می‌رود؛ فیلمی که همه‌ی ویژگی‌های چاپلین ـ از شوخ‌طبعی ناب گرفته تا درون‌مایه‌های اجتماعی و شاعرانه ـ را در خود جای داده است.
چاپلین و نگاه دوباره به تاریخ آمریکا
اگرچه بسیاری چاپلین را صرفاً چهره‌ای طنزآفرین در دوران سینمای صامت می‌دانند، اما فیلم‌های او در واقع نقدهای زیرکانه‌ای بر جامعه و تاریخ آمریکا بودند. در میانه رکود بزرگ، آثاری چون «روشنایی‌های شهر» و «عصر جدید» با آن‌که کمدی بودند، همزمان درامی اجتماعی و انتقادی محسوب می‌شدند. «جویندگان طلا» نیز، که در بستر تاریخی هجوم طلا به کلوندایک در اواخر قرن نوزدهم روایت می‌شود، به سرگذشت مردی فقیر و ساده‌دل می‌پردازد که برای یافتن طلا به شمال سفر می‌کند.
در این فیلم، شخصیت آشنای ولگرد کوچولو با دو هم‌اتاقی غیرعادی روبه‌رو می‌شود: یکی جست‌وجوگر قدرتمندی به‌نام جیم بزرگ (با بازی مک سواین) و دیگری لارسن سیاه (با بازی تام موری) که یک فراری تحت تعقیب است. در کنار همه ماجراهای خنده‌دار، طبق معمول پای عشق هم در میان است؛ عشقی بی‌سرانجام به زنی به‌نام جورجیا (با بازی جورجیا هیل) که یک خواننده در سالن رقص است.
ترکیبی از شوخی و سوگ
درخشان‌ترین ویژگی آثار چاپلین، استخراج طنز از بطن تراژدی بود. یکی از معروف‌ترین سکانس‌های «جویندگان طلا» جایی‌ست که چاپلین کفش‌هایش را می‌جود تا زنده بماند؛ صحنه‌ای الهام‌گرفته از ماجرای واقعی گروه دونر که در مسیر یافتن طلا در کوه‌های سیرا نوادا گرفتار شده و به آدم‌خواری روی آورده بودند.
اما چاپلین هیچ‌گاه از بیان واقعیت‌های تلخ اجتماعی و تاریخی نمی‌ترسید؛ او آن‌ها را با لحنی انسانی و شیرین روایت می‌کرد تا تماشاگر بتواند هم بخندد و هم تأمل کند. یکی از پرهیجان‌ترین صحنه‌های فیلم، کلبه‌ای‌ست که روی پرتگاه تاب می‌خورد و قهرمانان داستان را به این‌سو و آن‌سو پرتاب می‌کند. این سکانس نه‌تنها از نظر فنی بی‌نظیر است، بلکه رقابتی ضمنی با باستر کیتون، رقیب دیگر سینمای صامت، نیز محسوب می‌شود.
جایی برای احساس در دل طنز
درحالی‌که بسیاری از کمدی‌های صامت صرفاً بر شوخی‌های بصری استوار بودند، چاپلین موفق شد کمدی را با احساس و معنا پیوند بزند. او با حرکات ظریف، بیان چهره و میزانسن‌های دقیق، درکی شاعرانه از سینما به نمایش گذاشت و ثابت کرد که سکوت می‌تواند رساتر از هر دیالوگی باشد. نسخه ۱۹۴۲ فیلم که با موسیقی و صدای چاپلین بازنشر شد، اگرچه محصول دوران بلوغ او نیست، اما یکی از کامل‌ترین نمونه‌های تلفیق استعدادهای گوناگونش به‌شمار می‌آید.
جمع‌بندی
«جویندگان طلا» یکی از ماندگارترین آثار تاریخ سینما و دروازه‌ای ایده‌آل برای ورود نسل‌های جدید به دنیای چارلی چاپلین است. فیلمی که نه‌فقط «بزرگ‌ترین کمدی تاریخ» لقب گرفته، بلکه در دل خود، درسی کامل درباره قصه‌گویی، کارگردانی، بازیگری و انسانیت دارد.
در روزگاری که فناوری، روایت را تحت‌الشعاع قرار داده، بازگشت به سینمای چاپلین یادآور آن است که قدرت تصویر و احساسات انسانی هنوز هم می‌توانند بی‌نیاز از کلام، جهان‌ها را بسازند.
منبع: Collider