آیا یوتیوب آینده فوتبال را تغییر می دهد؟

به نقل از یک پزشک، در شبی بارانی در منچستر، جوانی گوشی‌اش را به صفحه تلویزیون وصل کرده و به‌جای تماشای گزارشگران سنتی، صدای هیجان‌زده مارک گلدبریج (Mark Goldbridge) را دنبال می‌کند که به هر صحنه گل یا اشتباه داور واکنش نشان می‌دهد. این تصویر برای نسل جدید طرفداران فوتبال عادی شده، اما حالا یک تغییر بزرگ در حال رخ دادن است: بوندس‌لیگا (Bundesliga) تصمیم گرفته بخش مهمی از حق پخش بازی‌هایش را از تلویزیون به یوتیوب منتقل کند. این یک خبر ساده نیست بلکه نماد تغییر ذِهنی و ساختاری در نحوه مصرف فوتبال در انگلستان است.

بیشتر بخوانید:

ورود پلتفرم به سطح تازه‌ای از قدرت و نفوذ: یوتیوب به دنبال تصاحب اسکار است

برای نخستین بار، یک لیگ معتبر اروپایی به دو کانال یوتیوب اعتماد کرده تا بازی‌های زنده‌اش را با فرمت «واچ‌الانگ» (Watchalong) پخش کنند. این تصمیم به‌ظاهر کوچک، می‌تواند مرز میان رسانه سنتی و رسانه‌های نوین را جابه‌جا کند. همان‌طور که نسل قدیم با صدای گزارشگران رادیو زندگی می‌کرد، حالا نسل جدید با صدای یوتیوبرها خاطره خواهد ساخت.

ورود یوتیوبرها به دنیای حق پخش فوتبال

مارک گلدبریج که نام واقعی‌اش برِنت دی چِزاره (Brent Di Cesare) است، تنها چند سال پیش در اتاقی کوچک مقابل دوربین می‌نشست و واکنش‌های خود به بازی‌های منچستریونایتد را ضبط می‌کرد. او با کانال «The United Stand» و سپس «That’s Football» به شهرت رسید و اکنون میلیون‌ها دنبال‌کننده دارد. شهرت او نه از تحلیل‌های کلاسیک فوتبالی بلکه از واکنش‌های زنده و ایجاد لحظات تماشایی ویروسی شکل گرفت. همین سبک باعث شد نسل دیجیتال که کمتر با تلویزیون سنتی ارتباط دارد، به‌راحتی با او همراه شود.

بوندس‌لیگا با آگاهی از این تغییر نسل، تصمیم گرفت حقوق پخش ۲۰ بازی جمعه شب خود را در فصل ۲۰۲۵/۲۶ به دو کانال یوتیوب یعنی «That’s Football» به مدیریت گلدبریج و «The Overlap» متعلق به گری نویل (Gary Neville) واگذار کند. این بازی‌ها در قالب واچ‌الانگ پخش خواهند شد، یعنی همان فرمتی که در آن مجری در کنار بینندگان می‌نشیند و در لحظه واکنش نشان می‌دهد. این یک تصمیم استراتژیک است که می‌خواهد پیوند فوتبال آلمان با مخاطبان جوان انگلیسی را تقویت کند.

از سوی دیگر، «The Overlap» که توسط گری نویل، همراه با چهره‌هایی چون روی کین (Roy Keane) و جیمی کاراگر (Jamie Carragher) اداره می‌شود، فضایی متفاوت ارائه خواهد داد. این کانال پیش‌تر با میزگردهای فوتبالی و مصاحبه‌های پرمخاطب شناخته شده بود و حالا ورود آن به حوزه پخش زنده می‌تواند توازن جدیدی میان تحلیل و سرگرمی ایجاد کند.

این همکاری، مرز میان محتوای سرگرمی و محتوای رسمی ورزشی را از میان برداشته است. بوندس‌لیگا دیگر فقط در تلویزیون و شبکه‌های ورزشی جریان ندارد، بلکه بخشی از زندگی دیجیتال مخاطبان یوتیوبی شده است. این یعنی فوتبال نه فقط به‌عنوان ورزش بلکه به‌عنوان محتوا برای پلتفرم‌های اجتماعی بازتعریف می‌شود.

ورود آمازون، BBC و اسکای اسپورتس به رقابت حق پخش بوندس‌لیگا

وقتی خبر واگذاری بخشی از حق پخش بوندس‌لیگا به یوتیوبرهایی چون مارک گلدبریج منتشر شد، بسیاری تصور کردند رسانه‌های سنتی کنار گذاشته می‌شوند. اما واقعیت این است که لیگ آلمان استراتژی چندلایه‌ای را دنبال می‌کند که در آن هم رسانه‌های دیجیتال و هم پخش‌کنندگان کلاسیک سهمی دارند. در این نقشه جدید، آمازون پرایم ویدئو (Amazon Prime Video)، بی‌بی‌سی (BBC) و اسکای اسپورتس (Sky Sports) هر کدام جایگاه ویژه‌ای به دست آورده‌اند.

آمازون با عقد یک قرارداد چندساله، وارد این میدان شد و حق پخش بخشی از بازی‌ها را در مدل پرداخت به‌ازای هر دیدار (Pay-Per-View) به دست آورد. در این مدل، کاربران بدون نیاز به اشتراک بلندمدت می‌توانند با پرداخت مبلغی حدود ۲.۵۰ پوند برای هر بازی، مسابقات بوندس‌لیگا را تماشا کنند. این شیوه که پیش‌تر برای لیگ فرانسه در بریتانیا آزموده شده بود، حالا به آلمان هم رسیده و با استقبال بخشی از مخاطبان همراه است. برای هوادارانی که شاید فقط یک یا دو بازی در ماه را دنبال کنند، این مدل ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر از اشتراک‌های سنگین ورزشی است.

BBC هم توانسته سهمی رایگان برای تماشاگران بریتانیایی به دست آورد. بر اساس قرارداد جدید، یک بازی در هفته از طریق BBC iPlayer، وب‌سایت BBC Sport و اپلیکیشن آن در دسترس خواهد بود. این تصمیم جایگاه بی‌بی‌سی را به‌عنوان رسانه‌ای مردمی تقویت می‌کند و دسترسی به فوتبال آلمان را برای کسانی که تمایلی به پرداخت هزینه‌های اضافی ندارند فراهم می‌آورد. آغاز این همکاری هم با دیدار پرهیجان بایرن مونیخ و لایپزیگ همراه خواهد بود؛ مسابقه‌ای که به‌طور هم‌زمان در یوتیوب و پلتفرم‌های بی‌بی‌سی پخش خواهد شد.

در این میان، اسکای اسپورتس که سال‌ها انحصار پخش بوندس‌لیگا را در بریتانیا داشت، حالا موقعیت محدودتری پیدا کرده است. این شبکه فقط می‌تواند بازی‌های شنبه‌شب و چند مسابقه شاخص مثل دیدارهای بروسیا دورتموند و بایرن مونیخ را پوشش دهد. هرچند این تغییر به معنای از دست دادن انحصار است، اما اسکای همچنان در تلاش است برند خود را با بازی‌های پرطرفدار زنده نگه دارد.

آنچه اهمیت دارد، این است که بوندس‌لیگا با ترکیب رسانه‌های سنتی و دیجیتال، یک اکوسیستم متنوع ایجاد کرده است. یوتیوب مخاطبان جوان و دیجیتال‌نیتیو (Digital Native) را هدف گرفته، آمازون به دنبال انعطاف مالی برای مشتریان است، BBC نقش عمومی و دسترس‌پذیر را ایفا می‌کند و اسکای اسپورتس همچنان برند تلویزیونی معتبر باقی مانده است. این ترکیب نشان می‌دهد که لیگ آلمان به‌جای انتخاب یک مسیر، می‌خواهد تمام مسیرها را هم‌زمان آزمایش کند.

پیامدهای فرهنگی، اقتصادی و آینده حق پخش بوندس‌لیگا در یوتیوب

تصمیم بوندس‌لیگا برای واگذاری بخشی از حق پخش به کانال‌های یوتیوبی مثل «That’s Football» و «The Overlap» فقط یک تغییر رسانه‌ای نیست، بلکه تحولی فرهنگی در شیوه مصرف فوتبال محسوب می‌شود. برای نسل قدیمی، فوتبال با گزارشگرهای رادیویی یا تلویزیونی معنا داشت، اما برای نسل دیجیتال، واکنش‌های خودجوش یوتیوبرها جای همان روایت‌های کلاسیک را گرفته است. این تغییر به لیگ آلمان کمک می‌کند تا در بازاری مانند بریتانیا که رقابت شدید میان لیگ‌ها وجود دارد، جایگاه تازه‌ای بیابد و در ذهن مخاطبان جوان حک شود.

از منظر اقتصادی، این مدل ترکیبی چندین جریان درآمدی هم‌زمان ایجاد می‌کند. آمازون با مدل پرداخت به‌ازای هر بازی، سود مستقیم از مخاطبان هدف به دست می‌آورد. BBC با ارائه پخش رایگان، مخاطبان گسترده‌تر و تنوع‌بخشی اجتماعی ایجاد می‌کند که برای جذب اسپانسرها ارزشمند است. یوتیوب با مدل واچ‌الانگ فضایی برای تبلیغات و محتوای مشارکتی به وجود می‌آورد و اسکای اسپورتس همچنان سهمی از بازار مخاطبان وفادار تلویزیونی دارد. این تنوع درآمدی ریسک وابستگی به یک پلتفرم یا یک نوع مخاطب را کاهش می‌دهد.

در بُعد فرهنگی، ورود شخصیت‌هایی مانند مارک گلدبریج به عرصه رسمی حق پخش، مرز میان «فَن‌مدیا» (Fan Media) و رسانه‌های حرفه‌ای را کم‌رنگ کرده است. پیش‌تر، کانال‌های یوتیوبی فقط به‌عنوان سرگرمی طرفداران شناخته می‌شدند، اما حالا بخشی از قرارداد رسمی یک لیگ معتبر اروپایی شده‌اند. این تغییر نشان می‌دهد که صداهای غیررسمی و منتقد، اگر بتوانند جامعه‌ای بزرگ از دنبال‌کنندگان ایجاد کنند، می‌توانند وارد ساختار رسمی فوتبال نیز بشوند.

در آینده، این مدل می‌تواند الگویی برای دیگر لیگ‌ها باشد. همان‌طور که لالیگا (La Liga) اخیراً حقوق پخش هایلایت‌ها را به یک پادکست داده، احتمال دارد لیگ‌های دیگر اروپایی و حتی لیگ برتر انگلستان نیز بخشی از محتوای خود را به رسانه‌های دیجیتال واگذار کنند. نکته مهم این است که مخاطب امروز دیگر فقط به «تماشای بازی» اکتفا نمی‌کند، بلکه به «تجربه مشترک آنلاین» اهمیت می‌دهد. واچ‌الانگ‌ها این نیاز را برآورده می‌کنند و احتمالاً در سال‌های آینده به یکی از ارکان مصرف فوتبال تبدیل خواهند شد.

خلاصه

در یک نگاه کلی می‌توان گفت بوندس‌لیگا با واگذاری بخشی از حق پخش خود به یوتیوب، آمازون، BBC و اسکای اسپورتس، یک مدل ترکیبی تازه ایجاد کرده است. این مدل به‌طور هم‌زمان نسل دیجیتال و مخاطبان سنتی را پوشش می‌دهد. از نظر اقتصادی نیز جریان‌های متنوع درآمدی ایجاد شده که ریسک وابستگی را کاهش می‌دهد. این تجربه می‌تواند به الگویی جهانی برای آینده پخش فوتبال تبدیل شود.

- سؤالات رایج (FAQ):

۱- چرا بوندس‌لیگا حق پخش بازی‌هایش را به یوتیوب سپرد؟
برای جذب مخاطبان جوان و دیجیتال‌نیتیو، بوندس‌لیگا بخشی از بازی‌های جمعه شب را به کانال‌های یوتیوبی سپرد. این کار پیوند فوتبال آلمان با جامعه آنلاین را تقویت می‌کند.

۲- نقش آمازون در حق پخش بوندس‌لیگا چیست؟
آمازون پرایم ویدئو مدل پرداخت به‌ازای هر بازی (Pay-Per-View) را اجرا می‌کند. کاربران بدون اشتراک بلندمدت می‌توانند با هزینه اندک هر بازی را تماشا کنند.

۳- BBC چه سهمی از پخش بوندس‌لیگا دارد؟
BBC حق پخش یک بازی در هفته را به‌صورت رایگان روی پلتفرم‌های دیجیتال خود به دست آورده است. این اقدام دسترسی عمومی را افزایش می‌دهد.

۴- آیا اسکای اسپورتس هنوز بوندس‌لیگا را پخش می‌کند؟
بله، اسکای اسپورتس همچنان بازی‌های شنبه شب و دیدارهای شاخص مثل بایرن و دورتموند را پخش خواهد کرد. اما دیگر انحصار کامل ندارد.

۵- این مدل حق پخش چه آینده‌ای دارد؟
این مدل ترکیبی می‌تواند الگویی برای دیگر لیگ‌ها باشد. ترکیب رسانه‌های سنتی و دیجیتال تجربه‌ای جامع‌تر برای هواداران ایجاد می‌کند.