نگاهی دوباره به «ولایت عشق»؛ سریالی که با سنت‌شکنی راهگشا شد
امام رضا (ع)، هشتمین امام شیعیان، به عنوان نماد علم، تقوا و مقاومت در برابر ستم، همواره منبع الهام برای هنرمندان و فیلمسازان بوده است. حضور امام رضا (ع) در خاک کشورمان می‌توانست منبع خوبی برای ساخت آثار فرهنگی و هنری و بخصوص نمایشی باشد، ولی متأسفانه بسیار کمرنگ بوده است، تا حدی که تنها یک سریال تاکنون از زندگی این امام همام به شکل تصویری ساخته شده است.
سریال «ولایت عشق» مجموعه‌ای تلویزیونی درباره امام رضا (ع) به کارگردانی مهدی فخیم‌زاده است که در سال ۱۳۷۹ از شبکه اول تلویزیون پخش شد. این سریال به بخشی از زندگی امام رضا (ع) شامل فشار مأمون به اقامت اجباری او در مرو، پذیرش ولایتعهدی و اتفاقات مرتبط به آن تا زمان شهادت می‌پردازد.
داستان با مرگ هارون‌الرشید خلیفه عباسی و روی کار آمدن پسرش امین آغاز می‌شود؛ در ادامه جنگ امین و برادرش مأمون، خلافت مأمون و آوردن علی بن موسی‌الرضا (ع) به مرو را به نمایش کشیده است. «ولایت عشق» همچنین به بیان روایات شیعه در زمینه‌های مختلف ازجمله نماز باران، نماز عید فطر و مناظرات بین ادیان می‌پردازد.
فرخ نعمتی، محمد صادقی، اکبر زنجانپور، داود رشیدی، فتحعلی اویسی، بیتا فرهی، مریلا زارعی، دانیال حکیمی، بیژن امکانیان، رامبد جوان، لادن طباطبایی، عنایت بخشی، مهدی فخیم‌زاده و فریماه فرجامی برخی از بازیگران این سریال هستند.
تا پیش از این در تمامی آثاری که به نوعی درباره زندگی امامان و پیامبران تولید شده بود، از چهره و یا حضور بازیگر به جای آن‌ها خودداری شده بود، اما «ولایت عشق» نخستین اثر نمایشی است که از بازیگر به جای شخصیت امام استفاده شد.
مهدی فخیم‌زاده کارگردان این اثر در گفتگویی تلویزیونی، با اشاره به موضوع پُرمناقشه تصویری کردن چهره معصومان گفته است: با آقای فرخ نعمتی صحبت کردیم که نقش امام معصوم را بازی کند و ایشان هم با میل و رغبت بازی کرد به این شرط که بعد صورتش را نورانی کنیم و به کسی هم نگوییم بازیگر این نقش کیست! برای نمایش چهره معصوم چراغ خاموش جلو رفتیم و به جز من و آقای حیدریان و رضاداد و آقای لاریجانی کسی از این موضوع خبر نداشت. هر کسی هم می‌پرسید می‌گفتیم همان سنت قبلی است. وقتی زمان پخش رسید من خیلی آشفته بودم که چه اتفاقی قرار است بیفتد و خوشبختانه اتفاقی نیفتاد و دیگر در قسمت هفتم و هشتم آقای مکارم شیرازی نامه تائیدیه را نوشت و آقای لاریجانی عنوان کرد که آن نامه در ابتدای سریال آورده شود و مشکلات هم حل شد.
فرخ نعمتی که در این سریال در نقش امام به ایفای نقش پرداخت نیز در گفتگویی درباره حضورش در این سریال مطرح کرده است: اعتقاد دارم بزرگ‌ترین گام در جهت نزدیک شدن به ساحت مقدس معصومین (ع) را مجموعه تلویزیونی «ولایت عشق» برداشته است. نیت و آرزو و خواسته ما این بود که این اتفاق تداوم پیدا کند.
فیلم‌ها و سریال‌های درباره امام رضا (ع) ابزارهای فرهنگی قدرتمندی برای معرفی زندگی و آموزه‌های ایشان به مخاطبان جهانی هستند. این آثار نه‌تنها ابعاد مختلف شخصیتی امام را نشان می‌دهند، بلکه الگوهای عملی برای زندگی مبتنی بر ارزش‌های اسلامی ارائه می‌کنند. با ادامه تولید چنین آثاری، می‌توان امیدوار بود که شناخت عمومی از سیره و روش امام رضا (ع) افزایش یابد و گفتمان بین‌فرهنگی تقویت شود. تولیدات هنری درباره ائمه معصومین اگر با دقت تاریخی و خلاقیت هنری همراه باشد، می‌تواند تأثیر عمیقی بر جامعه بگذارد و میراث فرهنگی و دینی اسلامی را به نسل‌های آینده انتقال دهد.
منبع: سوره سینما