دقیق، متمرکز و مفهومی

ترجمه اختصاصی سلام سینما

تلوراید، کلرادو - شاید آن را به بیماری ارتفاع نسبت دهیم، اما من نمی‌توانم پخش دو فیلم پشت سر هم که شوک پشت شوک به من بدهند، نسبت به «زنان سخنگو» سارا پلی و «باردو، واقعه‌نگاری نادرست یک مشت حقیقت» اثر آلخاندرو جی. ایناریتو، دو تا از اولین‌ فیلم‌ها برای نمایش در جشنواره فیلم تلوراید امسال، را تصور کنم و در تصور آن مشکل دارم. یکی دقیقاً 104 دقیقه فشرده طول می‌کشد؛ دیگری تقریباً دو برابر این زمان طول می‌کشد. یکی از آن‌ها تمرکز جمعی دارد، و خود را وارد بحث‌های مضطرب چندین زن و دختری که آزار جسمی شدیدی را متحمل شدند، می‌کند؛ دیگری سفر هنری انفرادی یک مرد، تفکری گسترده در مورد حرفه‌اش، خانواده و منیت (ایگو) مهم او است. یکی فضیلتی از صرفه‌جویی می‌سازد؛ دیگری با خوشحالی تسلیم افراط می‌شود. یکی، به نظر من، بسیار برجسته است؛ دیگری را گاهی به‌سختی می‌توانستم تحمل کنم.

البته از چنین تضادها و افراط‌های خشم‌آلودی، جشنواره‌های فیلم ارزشمندی ساخته می‌شوند. تلوراید که اکنون در چهل و نهمین سال فعالیت خود است، به عالی بودن برنامه‌ای که خیلی دقیق گلچین شده است، به خود می‌بالد، اما برگزارکنندگان آن - به رهبری جولی هانتسینگر، مدیر جشنواره - ارزش فیلم‌هایی در رنج گسترده و عنوان پرمخاطره‌ی آن‌ها را که منجر به شروع یک یا دو بحث داغ می‌شود را هم می‌دانند. نه اینکه به‌صورت معمول درگیری‌های لفظی مردم در خیابان‌ها و اتاق‌های نمایش موقت این شهر کوچک کلرادو ببینید، جایی که معروف است به این است که شرکت‌کنندگانش (شاید هم کمی وظیفه شناسانه این کار را انجام دهند) مستعد روحیه بالا هستند، و قدردان زیاد بودن تعداد فیلم‌های جالب و مناظر زیبای کوهستان هستند. همه، در بیشتر موارد، از حضور در اینجا خوشحال هستند. سلیقه خوب ممکن است همیشه حاکم نباشد، اما عموماً متمدن بودن حاکم است.

و گاهی خود فیلم موضوع مورد بحث است. «زنان سخنگو»، چهارمین فیلم سینمایی مورد انتظار به کارگردانی بازیگر کانادایی الاصل و فیلم‌ساز پلی (بعد از «دور از او»، «این والس از آن تو» و «داستان‌هایی که می‌گوییم»)، شکل یک مناظره سینمایی را به خود می‌گیرد. این فیلم که از رمان 2018 میریام توس در مورد یک جامعه خیالی منونیت اقتباس شده است، در 2 دسامبر توسط یونایتد آرتیست اکران خواهد شد، و تقریباً به طور کامل در انبار علوفه می‌گذرد که در آن چندین زن و دختر جمع شده‌اند تا درباره سرنوشت خود و سرنوشت سایر زنان و دختران در مستعمره منزوی خود تصمیم بگیرند. آن‌ها باید تصمیم بگیرند که آیا به زندگی عادی خود ادامه دهند، بمانند و با یک دشمن مشترک بجنگند یا خودشان به راه بیفتند و تنها خانه‌ای را که تابه‌حال شناخته‌اند را ترک کنند.

تراژدی‌ای که این برخورد خشمگین اراده‌ها را به تکاپو وا می‌دارد - یک کمپین تکراری و تشریفاتی تجاوز جسمی توسط مردان جامعه آن‌ها - هرگز به صورت واضح نشان داده نمی‌شود، اگرچه ما عواقب آن را به شکل صحنه‌هایی محتاطانه و سوزنده از پاهای کبود شده و ملحفه‌های خونین می‌بینیم. همین هم کافی است. پلی علاقه‌ای به سوءاستفاده از خشونت مردانه‌ای که بر شخصیت‌هایش اعمال شده ندارد، و به بازیگران فوق‌العاده خود - از جمله فرانسیس مک دورمند، کلر فوی، جسی باکلی و رونی مارا - اعتماد دارد تا به طرز ماهرانه‌ای وحشت‌های گذشته را درحالی‌که شخصیت‌ها با آینده‌ی خود دست‌وپنجه نرم می‌کنند، به تصویر بکشند. پلی در این فیلم منحصراً روی رئالیسم تکیه نمی‌کند، فیلمی که عمداً حول محور درام و تمثیل می‌چرخد، از نظر مادی ملموس و از نظر معنوی انتزاعی است، و سخت‌گیری شدید آن گاهی اوقات جای خود را به بیان بداهه‌ی بذله‌گویی بامزه و خنده‌های روان پالشی می‌دهد.

بنابراین، «زنان سخنگو»، همان قدر که به‌ شدت دقیق و متمرکز است، سلاست بیان صوری و مفهومی قابل‌توجهی دارد. فیلم‌بردار، لوک مونپلیه، از پالتی استفاده می‌کند که تا حد تک‌رنگی خاموش شده است؛ این یک نمای غیر دوست‌داشتنی عمدی است - انعکاسی از یک دنیای زشت - که وقتی لحظاتی از رنگ و زیبایی نمایش داده می‌شوند، آن را بیشتر قابل‌ توجه می‌کند. محیط، محیط معاصر است (اشاره‌ای به آنتی‌بیوتیک‌ها و صحنه‌ای مختصر با یک خودرو دارد)، اما این جامعه کشاورز، با اسب‌ها، واگن‌ها و لباس‌های کشاورزی‌اش، می‌تواند در هر مکان و هر زمان حضور داشته باشد. هیچ‌یک از آن زنان نمی‌توانند بخوانند یا بنویسند، اما آن‌ها فصاحت جنگ‌جویانه‌ای مانند مشت‌زنان کلامی کارکشته دارند. (بن ویشاو نقش یک معلم مرد حساس مدرسه را بازی می‌کند که به او سپرده شده تا دقایقی از جلسه‌ی آن‌ها را بگیرد.) آمدوشد شدید آن‌ها، با تأکید بر مسئولیت‌پذیری، حفاظت و آزادی، طنین یک بحث #MeToo را دارد؛ همچنین با مسئله‌ای روبرو می‌شود - بخشش - که همیشه یا حتی اغلب در آن بحث‌ها مطرح نمی‌شود.

این در حالی است وقتی‌که زنان (جودیت آیوی، لیو مک نیل، شیلا مک کارتی، میشل مک‌لئود و کیت هالت فوق‌العاده، بازیگران را تشکیل می‌دهند) با وظیفه‌ی مهم خدادادی خود برای بخشش مهاجمانشان دست‌وپنجه نرم می‌کنند، «زنان سخنگو» نیروی عاطفی فوق‌العاده‌ای را به نمایش می‌گذارد، و علاوه بر این‌ها یک مورد بیشتر هم نشان می‌دهد: اثر روحانی واقعی. پلی یک تمثیل خشمگینانه و دلسوزانه از باور مسیحی و توانمندسازی زنان ساخته است - دو نیرویی که اغلب تصور می‌شود آشتی‌ناپذیر هستند و در اینجا نشان داده می‌شود که ذاتاً به هم متصل هستند. او همچنین فیلمی ساخته است که با بازی‌های کودکانه بسیار حساس و تداعی ماهرانه‌اش از آسیب‌های غیرقابل‌توصیف، به طور غیرقابل‌انکاری به نظر می‌رسد از تاریخچه‌ی چشم‌گیر، اما نه بدون دردسر خودش که جلوی دوربین بزرگ می‌شود، آگاه است.

به برخی از آن تاریخ اولیه در بزرگداشت ویژه جشنواره‌ای که پلی قبل از اولین نمایش «زنان سخنگو» در جمعه‌شب دریافت کرد، اشاره شده است. اما تمرکز در درجه اول روی کارهای بعدی او به عنوان کارگردان بود، به ویژه «داستان‌هایی که می‌گوییم»، فیلم سینمایی مستند فوق‌العاده‌ای که او در سال 2013 به این جشنواره آورد.

او تنها کهنه سرباز تلوراید نیست که امسال دوباره دعوت شده است. برادران بلژیکی تحسین‌شده ژان پیر و لوک داردن که قبلاً با «بچه» (2005)، «بچه با دوچرخه» (2011) و «دو روز، یک شب» (2014) اینجا بودند، با آخرین فیلم برنده جایزه کِن، «توری و لوکیتا» برگشته‌اند. یکی از عناوین مورد انتظار و داغ جشنواره، درام «تار» با بازی کیت بلانشت که برای اولین بار در جشنواره فیلم ونیز به نمایش درآمد، اولین فیلم سینمایی تاد فیلد در 16 سال گذشته است که قبلاً در سال 2006 با «کودکان کوچک» در اینجا حضور داشت.

منبع: لس آنجلس تایمز

مترجم: وحید فیض خواه

زنان سخنگو Women Talking (2022)

تاریخ اکران: 2 سپتامبر 2022 (جشنواره فیلم تلوراید)

کارگردان: سارا پلی

نویسنده: سارا پلی

توزیع‌کننده: یونیورسال

بازیگران: رونی مارا، جسی باکلی، فرانسیس مک دورمند، کلر فوی، ‌بن ویشاو

فیلمبردار: لوک مونپیلیه

تدوین: راسلین کالو

موسیقی: هیلدور گوانادوتیر

خلاصه داستان: گروهی از زنان در یک کشور مستعمره مذهبی بسته زندگی می‌کنند و باید ایمان خود را در برابر تجاوزات مردان این کشور حفظ کنند.