نقد و بررسی سریال مسابقه مافیایی دُن | شهروندان ساده، بازیگران اصلی مافیا

پس از همه‌گیری کرونا، برای نخستین بار بازی گروهی و پرطرفداری که در برخی از کافه‌ها و مکان‌های برگزار کننده‌ی بازی‌های گروهی و سرگرم‌کننده، در تهران و برخی از شهرهای ایران برگزار می‌شد، راهش به شبکه‌ی نمایش خانگی باز شد.

بازی «شب‌های مافیا» اولین تلاش برای ساخت یک رئالیتی‌شوی این‌چنینی در شبکه‌ی نمایش خانگی بود. استقبال گسترده از این برنامه توسط مخاطبان، تولیدکنندگان و صاحبان پلتفرم‌های اینترنتی را برآن داشت تا ساخت برنامه‌های مشابه را در دستور کار مجموعه‌ی خود قرار دهند. این رئالیتی‌شوها از سال ۱۳۹۹ تا به امروز، مخاطبان خود را داشته و انگیزه‌ی تولید آن‌ها میان برنامه‌سازان شبکه‌ی نمایش خانگی، به‌عنوان برنامه‌های سرگرم‌کننده همچنان ادامه دارد. 

بازی مافیای دُن، تازه‌ترین محصول شبکه‌ی نمایش خانگی در میان رئالیتی‌شوهای مافیایی است که با شکل و شمایلی متفاوت از آنچه که تا کنون دیده شده، در دسترس عموم مخاطبان و علاقمندان قرار گرفته است. محمدرضا درخشان، کارگردانی برنامه‌ی دُن را بر عهده داشته و امیرعلی نبویان، بهار قاسمی و حامد آهنگی، به‌عنوان مربیان و ناظران این بازی، در این رئالیتی‌شو حضور خواهند داشت. شاید تفاوت عمده‌ای که رئالیتی‌شو مافیا دُن با سایر تولیدات مشابه دارد، بحث رقابت میان گروه‌های مربیان است. 

افرادی که در این بازی حضور پیدا می‌کنند، از علاقمندان به بازی گروهی و استدلالی-استنتاجی مافیا هستند. این افراد، بر خلاف سلبریتی‌ها، افراد شناخته شده‌ای در قاب تصویر نیستند، اما از برخی بازیکنان برنامه‌های مشابه، قوی‌تر ظاهر شده‌اند.

مربیان بازی 

در رئالیتی‌شو مافیایی دُن، شاهد بازگشت سه چهره‌ی محبوب بازی مافیا، یعنی حامد آهنگی، امیرعلی نبویان و بهار قاسمی هستیم. حامد آهنگی که در چند سال گذشته، با حضور در برنامه‌های مختلف و اجراهای صحنه‌ای در نقاط مختلف ایران، توانسته خود را به‌عنوان یک کمدین معرفی کند، در بازی «شب‌‌های مافیا» به کارگردانی حمید ابوطالب توانست نظر مثبت بینندگان ثابت این برنامه را جلب نماید. حواشی برنامه‌ی مذکور و همچنین وقوع تقلب توسط برخی از بازیکنان مسابقه، آهنگی را بر آن داشت تا به نشانه‌ی اعتراض، از حضور در مسابقه‌های مافیایی انصراف دهد. اما حالا بعد از یک وقفه، مجدداً به یک رئالیتی‌شو مافیایی بازگشته تا به‌عنوان مربی، شاهد فعالیت بازیکنان این بازی و انتخاب برترین‌ها برای گروه خودش باشد. 

امیرعلی نبویان نیز که پیش از حضور در قاب تصویر، به‌عنوان یک نویسنده و داستان‌نویس، میان مخاطبان جوان ادبیات شناخته شده بود، با حضور در برنامه‌های «شب‌های مافیا» و «پدرخوانده»، به یکی از محبوب‌ترین چهره‌های این بازی گروهی استدلالی تبدیل شد. نبویان نیز مانند آهنگی، مدتی از حضور در رئالیتی‌شوهای مافیایی کناره‌گیری کرده بود اما احتمالاً ساختار جدید و خاص مسابقه‌ی دُن، وی را برآن داشته تا باری دیگر، به خواسته‌ی هوادارانش، مقابل دوربین این برنامه‌ی سرگرم‌کننده در شبکه‌ی نمایش خانگی قرار بگیرد. 

بهار قاسمی، بازیگر سینما و تلویزیون که اخیراً برای بازی در فیلم «طلاخون» در نقش یک قاتل زنجیره‌ای، جوایز بازیگری متعددی را کسب نمود، در مدت زمان کوتاهی توانست تبدیل به بازیکن و چهره‌ی پرطرفداری در بازی مافیا شود. اولین حضور بهار قاسمی در یک رئالیتی‌شو با ساختار بازی مافیا، برنامه‌ی «پدرخوانده ۲» به کارگردانی حمید ابوطالب بود. 

سناریو بازی

سناریو بازی دُن، شبیه به آن چیزی است که تا کنون در میان بازی‌های مافیایی شبکه‌ی نمایش خانگی دیده شده. از همین خاطر، مخاطب می‌تواند ارتباط نسبتاً خوبی با آنچه که در سناریو داستان رقم می‌خورد، داشته باشد. با این تفاوت که اسامی شخصیت‌ها دست‌خوش برخی تغییرات جزئی شده که می‌تواند از حالت یک‌نواختی و تکراری بودن، بازی را خارج سازد.

از اسامی شخصیت‌هایی که در سناریو بازی مافیایی دُن حضور دارند می‌‌توان به نقش‌های گروه شهروندی نظیر کارآگاه، مظنون، زره ساز، عطار و وارث و همچنین نقش‌های گروه مافیا نظیر جلاد، جادوگر و مهم‌تر از همه، دُن اشاره کرد. 

در بازی مافیایی دُن، گرداننده‌ی شناخته شده و معروفی میان بازیکنان حضور ندارد. کارگردان برنامه گویی با الهام از سریال کُره‌ای و  پرطرفدار بازی مرکب، شخصیتی را مقابل تعدادی نمایشگر نشان می‌دهد که بر روند بازی نظارت می‌کند. فردی دیگر نیز با داشتن ماسک سیاهی بر چهره، وظیفه‌ی تقسیم نقش میان بازیکنان و همچنین دریافت دستورهای تیم شهروند و مافیای بازی در شب و روز را بر عهده دارد. 

جذابیت‌های بصری

سهیل دانش‌اشراقی، طراح صحنه، نقاش و هنرمند حوزه‌ی هنرهای دیجیتال، مسئولیت طراحی صحنه‌ی بازی مافیای دُن را بر عهده داشته است. درباره‌ی موثعیت مکانی بازی باید گفت مسابقه در یک سوله‌ی خاص، با تم رنگی خاکستری برگزار می‌شود. بازیکنان، بر روی یک سکوی مدور آهنی، روی صندلی‌های خود بازی را انجام می‌دهند. مربیان بازی یعنی امیرعلی نبویان، بهار نوروزپور و حامد آهنگی، در اتاقی شیشه‌ای، در طبقه‌ی بالای سوله حضور داشته و اشراف بر بازی بازیکنان خواهند داشت. 

در بازی مافیایی دُن، برخلاف برنامه‌های مشابه، هنگام شلیک به هرکدام از شرکت کننده‌ها، یک تیر نمایشی (به صورت جلوه‌‌های ویژه بصری) به آن‌ها اصابت کرده و از جریان بازی خارج می‌شوند. همچنین جذابیت و انتخاب‌های درست‌ در طراحی لباس افراد حاضر در برنامه، از دیگر نقاط قوت این مسابقه به حساب می‌آید که مسئولیت آن را شهرزاد مدیری بر عهده داشته است.

سلبریتی‌ها در حاشیه

در بازی مافیایی دُن، شهروندان عادی و شناخته نشده، اعضای شهر را تشکیل می‌دهند؛ چه کارت مافیایی در دست داشته باشند، چه نقش شهروندی. در این مسابقه، مهارت و توانایی بازی افراد است که حرف اول را می‌زند. چه بسا علاقمندانی که سال‌هاست بازی مافیا را در کافه‌ها و دورهمی‌ها انجام می‌دهند و دنبال چنین فرصتی برای ارائه‌ی بازی خود بوده‌اند. برخی از این افراد، توسط گروه سازنده‌ی برنامه دعوت شده‌اند تا این بازی را مقابل سه چهره‌‌ای که از بازیکنان معروف و مطرح رئالیتی‌شوهای مافیا هستند، انجام دهند. همین موضوع، یک تنوع و فضایی جدید را برای مخاطبان این مجموعه، به همراه داشته است. 

همین ویژگی‌های بازی مافیایی دُن، موجب می‌شود که توجه بیننده و مخاطب بازی، به استدلال‌ها و دیالوگ‌هایی که میان افراد حاضر در بازی صورت می‌گیرد باشد، تا اینکه صرفاً برای دیدن چهره‌ی محبوب‌شان، تا دقایق پایانی برنامه را دنبال کنند. 

در شرایطی که در برخی از فیلم‌های سینمایی و حتی تولیدات تئاتری، تلاش می‌شود تا از چهره‌های پر بازدید در شبکه‌های اجتماعی و رسانه استفاده شود، برنامه ساز دست به ریسک بزرگی زده است. چرا که امکان افت تماشا و کاهش بیننده‌ی این محصول، در مقایسه با سایر تولیدات مشابه و حتی دیگر برنامه‌های شبکه‌ی نمایش خانگی وجود خواهد داشت. دُن یک مسابقه‌ی سرگرم کننده، برای مخاطبان و حتی خانواده‌های علاقمند به این بازی استدلالی است که روند بازی، جذابیت آنچه میان شخصیت‌های سناریو رقم می‌خورد، از شناخته شده بودن بازیگران برای‌شان اهمیت بیش‌تری دارد.