جنجال بر سر کپی برداری فیلم جیب‌بر‌ خیابان جنوبی

سلام سینما: فیلم جیب‌بر‌خیابان جنوبی که هم‌اکنون در پرده سینماهای کشور قرار داد، سال گذشته در جشنواره فیلم فجر ارائه و از همان ابتدا دچار حواشی متعددی شد. ابتدا روزنامه بانی فیلم در خبری این فیلم را یک کپی‌برداری از فیلم دزدان محصول ۲۰۰۷ اسپانيا دانست و اشاره کرد، «دزدان» گرچه شهرت جهاني نيافته ولي در چند فستيوال داخلي اسپانيا مورد توجه قرار گرفته و جوايزي را نيز به خود اختصاص داده است.
این روزنامه با اشاره به اینکه هنگام ساخت «جيب بر خيابان جنوبي» چنين عنوان شد كه اين فيلم بر اساس اثري به همين نام، ساخته ساموئل فولر بوده و در واقع اقتباسي آزاد از اين اثر كلاسيك است. با لو رفتن منبع اقتباس «جيب بر خيابان جنوبي» ادامه داد: مشخص شده كه اين اثر كپي فيلم اسپانيايي «دزدان» است و ظاهراً اعلام رسمي اقتباس از فيلم ساموئل فولر هم نوعي رد گم كردن بوده است!

در ادامه جنجال‌ها کارگردان این فیلم در خبرگزاری مهر در پاسخی با اتهام‌ وارد شده اعلام کرد که: در تیتراژ اشاره شده اقتباس از کتاب "یک داستان فرانسوی" با احترام به فیلم "دزدان" و من این اتهام را رد می‌کنم. من معتقدم این مطلبی که نشریه فوق منتشر کرده بیشتر یک شیطنت رسانه‌ای است و اطلاع‌رسانی محسوب نمی‌شود زیرا من بارها و بارها پیش از این درباره این موضوع صحبت کرده‌ام.

من در عنوان‌بندی پایانی فیلم "جیب‌بر خیابان جنوبی" تاکید کردم که این فیلم اقتباسی از کتاب "یک داستان فرانسوی" است. همچنین در همین بخش نوشته شده با احترام به فیلم "دزدان". پس این خبر به نوعی که در آن عنوان شده ماجرا لو رفته است، صحت ندارد چون من درباره آن هم صحبت کرده‌ام هم در تیتراژ اشاره داشته‌ام.
این کارگردان ادامه داد: فیلم "دزدان" هم اقتباسی از همان کتاب است پس می‌توانند شباهت‌هایی به یکدیگر داشته باشند. اما در هر صورت فیلمنامه و ساختار "جیب بر خیابان جنوبی" منطبق بر نگاه من است. اگر کمی با دقت به دو ساخته من توجه کنید متوجه می شوید که "جیب بر خیابان جنوبی" به لحاظ سلیقه و نگاه به "حوالی اتوبان" نزدیک است. قصه دو فیلم "دزدان" و "جیب‌بر خیابان جنوبی" یک منبع اقتباسی دارند اما در هر صورت پایان فیلم من با آن اثر اسپانیایی متفاوت است. حتی نقاط عطف این دو اثر هم تفاوت‌هایی با هم دارند. البته سکانس‌هایی از این دو فیلم به هم شباهت دارند و این از نظر من هیچ مشکلی ندارد.

روزنامه بانی فیلم، نكته قابل توجه را در این می‌داند كه اكثر سكانس‌هايي كه مورد توجه منتقدان در جشنواره قرار گرفته مثل همدستي مصطفي زماني و نورا هاشمي براي جيب‌بري در اتوبوس و مترو يا تمرين دزدي با مانكن نعل به نعل از روي فيلم «دزدان» كپي شده است.

همچنین خبرگزاری فارس در مطلبی تحت عنوان بومی‌سازی یا کپی کردن سینمای فرنگی به نقد فیلم جیب‌برخیابان جنوبی ساخته سیاوش اسعدی پرداخته است و آن را یک کپی‌برداری ضعیف از نمونه اسپانیایی زبان می‌شناسد که دلیل اصلی ضعف آن را نه کپی برداری بلکه ساختن نسخه بی واسطه در فرم و محتوا می‌داند. یعنی در فرآیند باسازی ،جغرافیای و فرهنگ عمومی کشوری که نسخه اصلی را مورد باسازی قرار می دهد لحاظ نشود و از حیث فرم کارگردان هیچ میزانسن و یا خلاقیتی در پرداخت نسخه باسازی شده بکار نبرد.

به گزارش سلام سینما، پیش از این در کشور ما فیلم‌هایی ساخته شده‌اند که بسیار مورد استقبال قرار گرفته‌اند اما نسخه بومی‌سازی شده از فیلم‌های ساخته شده در کشور‌های دیگر می‌باشند که شاید معروف‌ترین آن، فیلم آژانس شیشه‌ای ساخته ابراهیم حاتمی کیا، برگرفته از فیلم بعد‌ازظهر سگی سیدنی لومت باشد.

امروزه بومی کردن و نمونه‌برداری خارجی، یکی از کارهای معمول در سینمای دنیا محسوب می‌شود. که این امر را می‌توان حتی در فیلم‌های هالیوودی نیز مشاهده نمود. نمونه‌ای از فیلم‌های معروف هالیوودی که کپی‌ای از نمونه خارجی آن‌ها هستند عبارتند از: 
شهرفرشته‌ها (city of angels) : کپی شده از بال‌های امیال از آلمان
جدا شده (The Departed): کپی شده از یک فیلم هنگ کنگی به نام امور دوزخی
من افسانه‌ام (I am legend) : برگرفته از داستان آخرین مرد روی زمین از لانکالیون
خانه کنار دریاچه (the lake house): دریای ایل از کره جنوبی
بوی خوش زن (the scent of a woman): بوی خوش زن از ایتالیا
دختر با تاتوی اژدها (the girl with dragon tatoo): مردی که از زن‌ها متنفر بود از سوئد

خبرگزاری فارس جدولی از فیلم‌های ایرانی که نمونه‌ای از فیلم‌های خارجی هستند را در مطلب بومی‌سازی یا کپی کردن سینمای فرنگی آورده که این فیلم‌ها عبارتند از: