معنای شاهکار در سینما

به نام خدا

در این نوشته سعی کردم به سوالات مکرر برخی دوستان راجع به (فیلم شاهکار چیست) پاسخ دهم. بیایید از ریشه آغاز کنیم. 

(اسپویل) . کلمه ای آشنا برای سینمادوستان و سینه فیل ها. کلمه ای منفور که گرچه معنایش در ذات حقیقی هنر(به خصوص هنر های روایی مثل ادبیات و سینما) نمیگنجد،اما بسیاری از آن وحشت دارند. اسپویل یک امر ساده و بسیار چموش است که گرچه در کشور های جهان نادیده گرفته شده، اما بسیار خطرآفرین و جداکننده است. حتما فکر میکنید منظور این است که اسپویل باعث از بین رفتن لذت از اثر میشود، که به هیچ وجه اینگونه نیست. برای اینکه بحث را باز تر کنیم بياييد از چگونگی کار فرم سخن بگوییم.

هنر، با فرم تعریف میشود. فرم نیز همان منظومه ی منسجم کننده اثر است که حس هنری می‌دهد و محتوای هنری میسازد.فرق کارکرد فرم با کارکرد تکنیک و شعار در همین است. شعار در فیلم های سینمایی، به سادگی قابل اجرا و برای مخاطب قابل تعریف(و نه توصیف است).

فرم و هنر واقعی اما غیر قابل تعریف و حتی توصیف است. هنر، امری زیستنی، تجربی و حسی است نه شعاری و عقلانی. یک اثر هنری(حقیقی) را به هیچ وجه نمیتوان اسپویل کرد. شما در تعریف و توصیف اسپویل آن عاجز می‌مانید، چرا که مخاطب تا آنرا تجربه نکند لذتی نمیبرد. حتی اگر بعد آن ورای سینمای داستان گو (مثل سینمای هیچکاک بزرگ) باشد، باز آن سکانس ها، آن حس ها و آن فرم ها تجربی اند نه صرف روایی. شاهکار در سینما اثری است که حتی اگر آنرا اسپویل کنیم، لذت تماشایش همچنان باقیست...