نقد فیلم زن و بچه | درامی خفه‌کننده که نفس را بند می‌آورد
ترجمه اختصاصی سلام سینما - نگار رعنایی: در سینمای ایران، اغلب داستان‌هایی از گره‌های اخلاقی پیچیده روایت می‌شود؛ جایی که خطاهای کوچک به تصمیم‌هایی بزرگ و برگشت‌ناپذیر منتهی می‌شوند و پیامدهای آن، زیر سایه محدودیت‌های اجتماعی و دینی، قهرمانان داستان را درگیر عذاب و فاجعه می‌کند. همان‌گونه که اسلحه‌ای گم‌شده در «دانه‌ی انجیر معابد» محمد رسول‌اف یا کیف‌دستی دزدیده‌شده در «قهرمان» اصغر فرهادی، آغازگر طوفان است، در «زن و بچه» سعید روستایی نیز همه‌چیز از یک خواستگاری ظاهراً خوش‌یمن آغاز می‌شود.
بیشتر بخوانید:
نقد فیلم زن و بچه | بدترین فیلم سعید روستایی
مهناز (با بازی خیره‌کننده پریناز ایزدیار)، پرستاری زحمت‌کش و زنی ۴۰ساله است که همسرش را از دست داده و به‌تنهایی دو فرزندش را بزرگ می‌کند: علیار نوجوانی طغیان‌گر و ندا، دختری مهربان و معصوم. مهناز با حمید (با بازی پیمان معادی)، راننده آمبولانس و مردی مسن‌تر در رابطه‌ای نسبتاً پنهانی است. زمانی که حمید به او پیشنهاد ازدواج می‌دهد، یک شرط عجیب هم مطرح می‌کند: آیا مهناز حاضر است در حضور خانواده سنتی و سخت‌گیرش، نقش زنی بدون فرزند را بازی کند؟
برای مخاطب ناآشنا با ساختارهای جامعه ایران، پاسخ به‌روشنی «نه» است، اما همان‌طور که روستایی در فیلمی سراپا همدلانه با زنِ داستانش نشان می‌دهد، پاسخ به این سادگی نیست. در جامعه‌ای که زن بی‌سرپرست در حاشیه رانده می‌شود، شاید حمید تنها گزینه باقی‌مانده باشد – حتی اگر شخصیتی چندان قابل اعتماد نداشته باشد. مهناز با اکراه، عکس‌های فرزندانش را از دیوار خانه پایین می‌آورد و دروغ را با متانت می‌پذیرد؛ در حالی که مادر خودش (با بازی فرشته صدرعرفایی) شاهد این تئاتر ناخوشایند است.
اما این تنها نخستین دومینو از زنجیره‌ای از اتفاقات تلخ است. فرزندان مهناز برای مدتی کوتاه به پدربزرگ بداخلاق و بی‌احساسشان (با بازی تاثیرگذار حسن پورشیرازی) سپرده می‌شوند و همان‌گونه که انتظار می‌رود، حادثه‌ای هولناک رخ می‌دهد.
از این لحظه به بعد، غم و اندوه برای مهناز کافی نیست. او در پی عدالت است و هر کسی را که در فاجعه نقش داشته، هدف می‌گیرد: از پدربزرگ غافل گرفته تا معلمی که پسرش را تحقیر کرده، و از همه مهم‌تر حمید که حالا تصمیم دارد با خواهر مهنار ازدواج کند.
اگرچه روایت روستایی درگیرکننده و پرتنش است، اما بی‌نقص نیست. اینکه خواهر مهناز چگونه به‌سادگی دل به مردی می‌بازد که به‌تازگی خواهرش را ترک کرده، در دل داستان به‌درستی پرداخته نمی‌شود. همچنین، بخش پایانی فیلم با حال و هوای بیش از حد ملودراماتیک، از آن فضای کنترل‌شده و زیرپوستی که فیلم در آن بهترین عملکرد را دارد، فاصله می‌گیرد. مسئولیت خود مهناز در وقایع نیز در سایه می‌ماند.
با این‌حال، زن و بچه – سومین بخش از سه‌گانه زن‌محور روستایی پس از «ابد و یک روز» (۱۳۹۴) و «برادران لیلا» (۱۴۰۱) اثری پرکشش و دردناک است؛ تصویری از زنی که زیر بار اندوهی غیرقابل تحمل، ایستاده است.
و پریناز ایزدیار، که با بازی‌ای درخشان میان فروتنی، خشم و فروپاشی در نوسان است، به‌یقین بهترین انتخاب برای نقش آخرین قهرمان زن در این سه‌گانه فمینیستی روستایی بوده است.
زن و بچه نخستین‌بار در بخش رقابت اصلی جشنواره فیلم کن 2025 به نمایش درآمد.
منبع: Timeout