اختصاصی سلام سینما - «آیه‌های زمینی» تنها نماینده ایران در هفتاد و ششمین جشنواره فیلم کن در حالی مراسم فرش قرمز خود را پشت سر گذاشت که چشم‌های بسیاری در انتظار خبرسازی این فیلم هستند.

این فیلم با روایتی از زندگی روزمره مردم تلاش دارد تا برشی از روزمرگی طبقات مختلف جامعه ایرانی و مشقات و سختی‌های پیش‌روی آنها را در جامعه‌‌‌ای که با محدودیت‌های اجتماعی مواجه است، به تصویر بکشد.

این فیلم سومین اثر بلند سینمایی علی عسگری است به زودی سه نمایش خود را در جشنواره کن پشت سر می‌گذارد و برای داوری و قضاوت آماده می‌شود.

روایت این فیلم با بازی مجید صالحی، گوهر خیراندیش، فرزین محدث، صدف عسگری، حسین سلیمانی و ... باورنکردنی، طنزآمیز و متاثر کننده است. «آیه‌های زمینی» تلاش دارد تا پرتره‌ای دقیق و ظریف از یک جامعه با لایه‌های پیچیده را به تصویر بکشد.

«آیه‌های زمینی» که نامش را وام‌دار شعری از فروغ فرخزاد است قصه‌های موازی مختلفی را تعریف می‌کند. فیلم با روایتی از ماجرای تهیه شناسنامه توسط پدر یک خانواده برای فرزند نورسیده آغاز می‌شود و با ماجرای مادری که تلاش می‌کند لباسی مناسب را برای یونیفرم مدرسه دخترش تهیه کند، ادامه می یابد.

این فیلم ساخته مشترک علی عسگری و علیرضا خاتمی است که هر دو پیش از این تجربه حضور در جشنواره‌های معتبر فیلم همچون جشنواره کن، جشنواره فیلم برلین را داشته‌اند و هر دوی آنها در دوره‌های شش‌ماهه «رزیدانس سینه فونداسیون کن» که در پاریس برگزار می‌شود، شرکت کرده‌اند.

ساختار تکراری پاشنه آشیل آیه‌های زمینی

اسکرین دیلی در یادداشتی که به قلم «نیل یانگ» درباره «آیه‌های زمینی» منتشر کرده می‌نویسد: هیچ شکی نیست که فیلمسازان تلاش کردند تا نیات انسان‌گرایانه خود را در قالبی مترقی و تاثیر گذار ارائه کنند اما آنچه در تصویر به نمایش آمده آن طور که باید و شاید مخاطب را تحت تاثیر خود قرار نمی‌دهد.

مشکل شاید ساختار تکراری باشد که فیلم‌سازان «آیه‌های زمینی» در فیلم دنبال می‌کنند. در این فیلم با ۹ فصل روبه‌روییم ؛ فصل‌هایی که هر کدام با نام یک شخصیت داستان عنوان‌گذاری شده‌‌اند. فصل هایی که بین شش تا نه دقیقه روایت می‌شوند و با پیشروی فیلم طولانی‌تر و کشدار می‌شوند. نماهای دوربین تقریبا در همه فصل‌ها ثابت است و فردی دلسوز با صدای خشن و بی‌اراده آن را روایت می‌کند.

در فصل ششم «فربد» را که نقش آن را حسین سلیمانی ایفا می‌کند، می‌بینیم که سعی می‌کند گواهینامه بگیرد و به طرز عجیب و بی‌ادبانه‌ای با موقعیت‌هایی مواجه است که درباره خالکوبی‌هایش مورد قضاوت قرار می‌گیرد. یا در فصل چهارم داستان «صدف» با بازی صدف عسگری را داریم که به دلیل رانندگی بدون حجاب قانونی دچار گرفتاری‌های قانونی می‌شود.

صدف، سرسخت‌ترین قهرمان

صدف برادرزاده علی عسگری نویسنده و کارگردان «آیه‌های زمینی» است که به عنوان ستاره نخستین اثرش «ناپدید شدن» که در سال ۲۰۱۷ در ونیز به نمایش درآمد، ظاهر شد و تحسین بسیاری را به خود جلب کرد. او دوباره در این فصل مخاطب را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. شاید بتوان او را سرسخت‌ترین قهرمان اپیزودهای «آیه‌های زمینی» در میان ۹ قهرمان این فیلم معرفی کرد. و به نظر می‌رسد که او نمادی از جنبش زنانه‌ای است که اخیرا ایران آن را تجربه کرده است.

صداگذاری موفق

در عین حال علیرضا علویان صداگذار این فیلم تلاش کرده تا محیط‌های پرفراز و نشیب شهری را فراتر از کادر برای مخاطب تداعی کند. پیش درآمد فیلم با تصویر پانورامای تایم‌لپس عریض از سپیده‌دم تهران روبه رو می‌شویم که ویترینی چشم‌گیر و جذاب از استعدادهای او را به نمایش می‌گذارد. آرامش و جاذبه شب تسلیم  صدای ناهنجار یک کلانشهر بزرگ شده که می‌تواند هر خواب خوشی را برهم بریزد.

در اپیزدهای ۹ گانه «آیه‌های زمینی» گه گاه طنزهای تاریک و بدخلقی‌هایی را می‌بینیم. به ویژه در داستان ماقبل آخر «علی» که در آن قصه یک فیلمساز خشمگین را روایت می‌کند که کارش توسط یک مدیر فرهنگی دچار سانسور شده است.

سبحانی، فیلمبرداری این اثر برای ارائه یک پایان آخرالزمانی به صفحه عریض باز می‌گردد و با تصویر که از اردشیر کاظمی که فردی خسته و یادداشت نویس است سکانسی متفاوت و شگفت انگیز خلق می‌کند. انرژی‌های قدرتمند و فروخورده را به تصویر می‌کشد که می‌تواند نمایی از ایران و تحولاتش در ماه‌ها و سال‌های پیش رو باشد.