نقد و بررسی ناهید ؛ زنی آشفته در اجتماع

فیلم «ناهید» به عنوان اولین ساخته ی بلند سینمایی ِ آیدا پناهنده یک رئالیست اجتماعی است که مشکلات طلاق و ازدواج مجدد در ایران را به نمایش می گذارد، این فیلم توانست برنده ی جایزه ی آینده نوید بخش در بخش نوعی نگاه جشنواره فیلم کن بشود و پناهنده با کسب این جایزه نام خود را به عنوان یک کارگردان خوش قریحه و آینده دار ثبت کرد.

شخصیت اصلی داستان یعنی ناهید؛ درطول داستان قرار است روایتگر زنی باشد که با تقدم و سنتی بودن جامعه اش دست و پنجه نرم می کند و باید بین انتخاب پسرو همسر جدیدش(پژمان بازغی)، یکی را برگزیند. عشقی پنهان نسبت به همسر جدیدش دارد که در مقابل با بودن فرزند نوجوانش قرار گرفته ، این دوگانگی باعث می شود تا ناهید (ساره بیات) مدام در جنب و جوش باشد و در فیلم از او بیشتر چهره ای می بینیم که در عین تندخو بودن می خواهد وفاداری و عشقش را در هرشرایطی به فرزندش نشان بدهد.

در نگاه اول شاید این فیلم را به عنوان یک فیلم فمینیستی بدانیم و برداشت مان این باشد که پناهنده به دنبال آن است که زنان را در اجتماع مظلوم و مردان را آدم هایی تندخو و ظالم نمایش دهد اما گذشته از این نگاه سطحی، داستان فیلم ریشه در بدگمانی و بدفهمی گروهی از مردان و زنان دارد، رفتارهای بد پیرمرد صاحبخانه و رفتار های احمد (همسرسابق ناهید) هیچ فرقی با رفتار های مادر احمد ندارد در زاویه ای دیگر نیز رفتارهای مهربانانه ی دوست ناهید با مسعود هیچ تفاوتی ندارد پس ما صورت های گوناگونی از شخصیت ها ، افراد و جنست ها را می بینیم . نکته ی گفتی آن است که فیلم می خواهد قوانین عرفی و حکمی ،عادت های رفتاری، بدگمانی های عوامانه ، ارزش های نامناسب و باید و نباید های بی اساس را مسبب خراب شدن زندگی زنی مطلقه بداند که نگرش و رفتار اطرافیان ترس او را نسبت به آینده اش بیشتر می کند.

در رفتار و کنش های بسیاری از بازیگران این فیلم از جمله خود ناهید شاهد تغییر رویه ی ناگهانی و بی منطق هستیم، بطور مثال پناهنده تا اواسط داستان از ناهید شخصیتی مستحکم و مادری دلسوز یاد می کند که نگران وضعیت فرزندش است. پسرِ ناهید که تحت تاثیر پدرش رویه سرکشی را پیش گرفته، تا اواسط داستان توسط فیلمساز پرداخته می شود اما از میانه به بعد، تمرکز از او برداشته می شود و این شخصیت و روحیه نه چندان ملایمش به حاشیه رفته و رابطه ناهید و مسعود جایگزین آن می شود. فیلمبرداری در شمال ایران بازیگران را مجاب کرده تا با لهجه ی شمالی صحبت کنند اما متاسفانه گاهی بازیگران غفلت می کنند و لهجه تغییر می یابد و باعث خارج شدن از حالت معمول فیلم می شود.

فیلم ناهید اگر چه موقعیت های زیادی برای برانگیختن احساسات مخاطب دارد اما سعی خود را بیشتر برآن گذاشته که دغدغه و سخن نهایی اش را به بیننده فهمانده و ازسانتیمانتالیسم یا احساسات‌گرایی پرهیز کند.

*انتشار یافته در روزنامه همشهری

*انتشار در سایت نشریه جیم