شش سال توقیف

فیلم آشغال های دوست داشتنی به نویسندگی، کارگردانی و تهیه کنندگی امیر یوسفی بعد از گذشت شش سال توقیف بالاخره به اکران رسید.

فیلم در دل حوادث پس از انتخابات سال هشتاد و هشت رقم می خورد امّا یک مرور تیتر وار از دوره های مختلف تاریخ ایران دارد.

دوره هایی که هر نوع، به نوبه خود وجوه سایه تاریک دیکتاتوری و ظلم بر مردم همان برهة زمانی را به تصویر می کشد. 

آشغال های دوست داشتنی داستان پیرزن سالخورده ای با نام منیر با بازی شیرین یزدان‌بخش است که در زمان اعتراض های خیابانی پس از انتخابات سال هشتاد و هشت عدّه ای از معترضان فراری از دست نیروهای امنیتی را بطور اتفاقی به خانه خود راه میدهد و پس از آرام شدن اوضاع و خروج معترضان، متوجه علامتی بر درب خانه خود میشود، علامتی که به او خبر از آمدن ماموران امنیتی در روزهای آینده برای تفتیش خانه اش را می دهد؛ در نتیجه منیر تصمیم می گیرد هر چیز مشکوک و مسئله ساز را از خانه جمع کرده و دور اندازد. 

این سر آغاز داستان فیلم است که روند آن به گفتگوی خیالی منیر با چهار قاب عکس درون خانه یعنی همسر او با بازی اکبر عبدی (بدلیل ممیزی ابعاد شخصیت سیاسی او مشخص نمی شود)، برادر او که عضو سازمان مجاهدین بوده با بازی شهاب حسینی، پسر بزرگ او با بازی صابر ابر که در جریان جنگ ایران و عراق شهید شده است و پسر کوچک او با بازی حبیب رضایی که برای تحصیل به خارج از کشور سفر کرده است.

نکته قابل تأمل در  فیلم آشغال ها... این است که با کمترین لوکیشن و با هزینه نسبتاً کم و تنها با یک خانه و چهار قاب عکس ساخته شده است. اما همین خانه با ابعاد کوچکش و سر صدای اعتراض معترضین از خیابان های آن و هر کدام از این چهار قاب اش به زیباترین شکل ممکن فضای دوره های حساس تاریخ ایران را با عمق تاریخ آن زمان به شکل شگفت انگیزی تداعی و به تصویر کشیده و داستان خود را روایت می کند.

یک چیز هایی در فیلم آشغال ها.... آدم را به وجد می آورد، یک «مادر»، یک «زن» و یا همان منیرِ دوست داشتنی، همان نماد «ایران» سرزمین ما، گویی او از دل خشم و سرکوب های تاریخ، امروز پیرزنی پژمرده تر از همیشه در معرض فروپاشی است. گویی فرجام نجات او در گرو وحدت است، وحدت میان افراد خانواده که این سال ها هر کدامشان نقطه مقابل تفکر، دیدگاه و ایدئولوژی یکدیگر در تضاد ایستاده اند.

با تمام سختگیری ها و ممیزی هایی که به فیلم آشغال های دوست داشتنی رواشده است و با تمام ایرادها و اشکال ها و بی سر و ته ماندن های بعضی از شخصیت ها و موقعیت های مبهم در آن، شاید به دلیل حذفیات، باز هم فیلم ارزش های کیفی خود را حفظ می کند و درک نسبی از موقعیت درماتیک و تلخ خود را در رگه هایی از کمدی تلخ در پس زمینه بوجود می آورد تا در زمان کوتاه و با تغییر شمایل صحنه ها برای نشان دادن تحولات زمان، بخوبی در تماشاگر خود القای حس و مفهوم اثر را ایجاد کرده باشد.