جمع اضداد

ضد به کارگردانی امیرعباس ربیعی، نویسندگی حسین تراب‌نژاد و تهیه‌کنندگی محمدرضا شفیعی به جشنواره چهلم فجر رسید. حسین تراب نژاد پیش از این تجربه های خوبی در فیلمنامه های آبادان یازده ۶۰، ماجرای نیمروز:ردخون و دارکوب داشت. محمدرضا شفیعی هم که سابقه ی تهیه ی فیلم های سربه مهر و شعله ور را داشته با سریال وضعیت سفید [به استناد فهرست ۴۰ سریال برتر تلویزیون ایران بعداز انقلاب (هفت صبح) سریال وضعیت سفید محبوب‌ترین اثر وی است] به شهرت رسید.

ضد با نبش قبر تاریخ معاصر ایران خواسته به زعم خودش خوانش جدیدی از فعالیت های سیاسی احزاب و فاز مسلحانه ی قدرتها و شرایط سخت آن دوران ارائه کند. خوانشی که نه تنها مستقل و قابل اعتماد نیست که بیشتر وجهه ی سرگرم کنندگی و کارآگاه بازیش پررنگ شده تا اثری مستند گونه برای روایت آنچه که بر کشور و مردم گذشته است. ضد خود به تنهایی جمع اضداد است. از شخصیت اولی که تجربه ی ترور داشته بعید است از مرگ کارکتر لیندا کیانی متعجب شده و بترسد. شخصیت اول فیلم یک جاسوس در سطوح بالای حکومت است و براحتی از همکارانش رودست میخورد و اصلا متوجه نمیشود که تحت نظر است. و از آن سو شخصیت زن جاسوس با کمال سادگی و بی تجربگی که قاعدتا در جاسوس ها دیده نمیشود نه تنها ماموریتش را لو میدهد که خیلی ناشیانه اعتماد کرده و به دام می افتد. چنین باگ های گل درشتی برای فیلم با ادعای جاسوسی و ضد جاسوسی قابل پذیرش نیست.

بازی های فیلم از دیگر نقاط ضعف آن است. ضعف مفرطی در انتخاب نقشها، گریم و حتی بازی گرفتن از بازیگران دیده میشود. در ضد کلا با کاررکترهای فیلم های جاسوسی که غالبا کارکترهای کم حرف، خشن، سرد، سریع و بی رحم هستند خداحافظی کنید و فضای درامی را متصور شوید که ته مایه ی جاسوسی و ترور دارد. بجز بازی خوب نادرسلیمانی که بطرز مشخصی از فضای کلی فیلم جداست، در بازی ها و فرم منتظر چیز جذابتری نباشید.

ضد در دام تئوریزه کردن اهداف خود گرفتار است و چنان به شعار و کلیشه نزدیک میشود که هدفش را مشخصا ضایع میکند. بررسی استحاله ی افراد سیاسی آنهم در زمان اوایل انقلاب که ایستادگی برسر آرمانها بصورت پیشفرض در همه فعال بود را براحتی نه میتوان نشان داد و نه سوار ذهن مخاطب کرد. انتظار بود ضد خیلی ظریف تر و باجذییات بهتری به این گونه موضوعات حساس نزدیک شود.

این نقد کوتاه در روزهای پراکران برگزاری چهلمین جشنواره فیلم فجر نگاشته شده و پیشاپیش از وجود هرگونه اشتباه سهوی در نگاشت آن پوزش میطلبم.