کدخدای «تاسیان» تنها بازمانده مسگری در گیلان است

 «حجت‌الله صفاریان» هنوز هم در یک کارگاه قدیمی در لنگرود، به ‌شیوه‌ دستی و با ابزارهای سنتی، ظروف مسی می‌سازد؛ حرفه‌ای مبتنی بر مهارت، حوصله و دقت زیاد که به گفته خودش در جوانان امروزی علاقه‌ای برای آن پیدا نمی‌شود. او که در هنر بازیگری هم دستی دارد، می‌گوید مسگری فقط چکش‌زدن نیست، ریتمی دارد شبیه مراقبه و برای همین هم از این هنر دست نمی‌کشد، با وجودی که می‌داند در این زمانه صنعت جای هنر دست را گرفته‌است.

موسیقی چکش بر مس

به رسمی که از پدرش یاد گرفته، کرکره مغازه را با یاد خدا بالا می‌دهد و از اول صبح کارش را شروع می‌کند؛ در مغازه کوچکی در لنگرود که حالا در کل خطه گیلان رقیب ندارد. گوشه و کنار مغازه‌اش با چکش، سندان، ورق‌های مسی، ظروف مختلفی مانند دیگ، سینی، کاسه و قابلمه تزئین شده‌است. با هم او به روزگاری که کارش را شروع کرد، سفر می‌کنیم. زمانی که به قول خودش دوران طلایی مسگری در گیلان بود و حرفه‌ای‌های در بازار لنگرود دور هم جمع شده‌بودند.
حجت‌الله صفاریان‌ می‌گوید: «رشد صنعت و ورود ظروف مختلف، رونق این حرفه را گرفت. اما من هنوز هم با مسگری زندگی می‌کنم و تا جایی که بتوانم، چکش می‌زنم.» برای صفاریان هنوز بوی دوده و آهن داغ مغازه پدری زنده است. می‌گوید: «مسگری برای پدرم و بعدها برای خودم شغل که نه، زندگی بود. از وقتی چشم باز کردم، صدای چکش مسگری را شنیدم. وقتی می‌خواستم بازی کنم، بین تشت‌ها و دیگ‌های مسی می‌رفتم و بازی می‌کردم. پدرم با چنان دقتی روی هر ظرف کار می‌کرد که انگار روی فلز شعر می‌نوشت. من هم کنار دستش تمرین می‌کردم.»
کش زدن برای او در ساخت یک ظرف فلزی خلاصه نمی‌شود. چکش زدن را این‌طور تعریف می‌کند: «چکش زدن ریتم دارد بابا جان! موسیقی است. حتی وقتی خسته‌ام و غصه دارم، با اولین ضربه که می‌زنم، قلبم آرام می‌شود. درست مثل مراقبه کردن. من از مسگری دست نمی‌کشم. دیگر خبری هم از بازار مسگرهای رشت نیست وبه پارکینگ تبدیل شده‌است.»

ورود تکنولوژی در مسگری

صفاریان می‌گوید که در قدیم هر مسگری برای ساخت یک وسیله تخصص داشت، مثلا یکی تشت درست می‌کرد و دیگری دیگ. او ادامه می‌دهد: «برای ساخت یک تیان یا همان دیگ بزرگ که برای پخت غذای عروسی استفاده می‌شد، بیشتر از ۱۰هزار چکش به مس می‌زدیم. حالا تکنولوژی هم به صنعت مس راه پیدا کرده و ظروف مسی ساخته می‌شود. اما با آلیاژی که مس خالص نیست. روی و آلومینوم هم دارد و غذا خوردن در این وسایل دیگر خواصی را که مس دارد، شامل نمی‌شود و بعد از مدتی غذا مزه تلخ می‌گیرد.»
صفاریان معتقد است با وجودی که علم پزشکی هم غذاخوردن در ظروف مسی را تایید می‌کند، اما چنان که باید و شاید، نتوانسته این هنر را نجات بدهد.

میراث ماندگار

بیشتر مشتری‌ این روزهای مغازه اوستا حجت، برای سفیدگری ظروف مس سراغش را می‌گیرند. او می‌گوید: «رسم بود در سال ۳ بار برای عید، ماه محرم و ماه رمضان ظروف مسی را سفید می‌کردند تا حسابی تمیز شود. حالا به دلیل استفاده کمتر از مس، مشتری‌ها چند سال یک بار مس‌هایشان را تمیز می‌کنند و بیشتر برای تزئین از ظروف مسی استفاده می‌کنند.» صفاریان می‌گوید: «برای من با ارزش است که در کل گیلان چراغ این مسگری به عنوان بخشی از میراث روشن است و هنوز نفس می‌کشد.»

هنرمندی در تئاتر

حجت‌الله صفاریان در استان گیلان نه فقط به عنوان یک مسگر مجرب و کارآزموده، بلکه به عنوان هنرمند پیشکسوت در عرصه کارگردانی و بازیگری تئاتر نیز شناخته می‌شود. او فعالیت هنری‌ را از سال ۱۳۶۹ با حضور در انجمن نمایش گیلان آغاز کرد و با علاقه ادامه داد. برای اینکه قدری ذهن‌مان به حضور او در این عرصه نزدیک شود، باید به نقش کدخدای شمالی در قسمت ۱۸ سریال تاسیان یا سریال‌های وارش و سوجان رجوع کنیم. همچنین او با بازی در فیلم «وس مار» به کارگردانی نیما تابنده، در جشنواره‌های ایتالیا و آمریکا به‌عنوان بازیگر برگزیده، تقدیر شد. می‌گوید: «در صحنه‌ تئاتر، خودم را پیدا می‌کنم. مسگری و بازیگری تئاتر به یک اندازه ارزشمند و دوست‌داشتنی هستند.»