اختصاصی سلام سینما- سینمای ایران در دوره فیلم‌فارسی‌ها و پیش از انقلاب، بیشتر یک صنعت سرگرمی محسوب می‌شد تا مقوله‌ای هنری و همین باعث شده بود جشنواره‌های سینمایی و به‌طور کلی رویدادهای هنری این‌چنینی کمتر برگزار شوند. هرچند جشنواره‌های معتبر و ویژه‌ای مانند جشن هنر شیراز برپا می‌شد که اهمیتی جهانی داشت. با این وجود «جشنواره‌های سینمایی» بعد از انقلاب مورد توجه بیشتری قرار گرفتند.

در کنار این هنرمندان سعی کردند در عرصه‌های بین‌المللی هم خودی نشان دهند و این باعث شد نام سینمای ایران در جشنواره‌ها و جشن‌های سینمایی متعددی مانند اسکار، کن فرانسه و ونیز مطرح شود. در ادامه بررسی «پرافتخارترین کارگردانان ایران در عرصه بین‌المللی» این بار به سراغ بازیگران رفته‌ایم و کمی مفصل‌تر از یادداشت قبلی، بازیگران مرد و زن پرافتخار را در عرصه‌های داخلی و خارجی به شکل مجزا معرفی کرده‌ایم. بازیگرانی که بیشترین جوایز بازیگری سینمای ایران را از آن خود کرده‌اند.

پرافتخارترین بازیگران مرد ایرانی

عنوان پرافتخارترین بازیگران مرد را به‌شکل کلی (یعنی با درنظر گرفتن مجموع جوایز داخلی و خارجی) می‌توان به مرحوم عزت‌الله انتظامی، پرویز پرستویی و شهاب حسینی اختصاص داد. جوایز این هنرمندان و دیگر بازیگران مردی که در رتبه بعدی برای سینمای ایران افتخار کسب کرده‌اند به شرح زیر است:

 پرافتخارترین بازیگران مرد ایرانی در جشنواره‌های خارجی

درباره جوایز بین‌المللی ذکر یک نکته لازم است. آن هم اینکه به‌هرحال جوایز سینمایی معتبر زیادی در سرتاسر جهان وجود دارند که کلاس‌بندی‌های مختلف دارند. از جشنواره‌های تراز اولی مانند کن، ونیز و برلین گرفته تا جشنواره‌های کلاس بی مانند لوکارنو یا آسیا پاسیفیک. از این نظر شاید ارزش و کیفیت یک نخل طلای کن با چند تندیس جشنواره‌های کلاس پایین‌تر برابری کند. بنابر ارزشگذاری مختلف جوایز، در اینجا پرافتخارترین بازیگران را بدون اینکه ترتیب و رتبه به آنان اختصاص دهیم، به‌شکل «مجموع بازیگران پرافتخار ایرانی» معرفی کردیم.

لازم به ذکر است که اولین جایزه بین‌المللی سینمای ایران در عرصه بازیگری را عزت‌الله انتظامی در سال ۱۳۵۰ برای ایفای نقش مش حسن در فیلم «گاو» از جشنواره فیلم شیکاگو به‌دست آورد و اولین جایزه بازیگری مرد بعد از انقلاب هم در دستان جمشید مشایخی فقید قرار گرفت که آن را در سال ۱۳۶۶ برای فیلم «پدربزرگ» از جشنواره پیونگ یانگ کره شمالی از آن خود کرد.

بهروز وثوقی | بازیگر پرافتخار مرد ایرانی در جشنواره‌های خارجی

بهروز وثوقی پرافتخارترین بازیگر مرد سینمای فارسی است. همانطور که گفته شد، جشنواره‌ها در سینمای قبل از انقلاب چندان مورد توجه نبودند. اما کیفیت ویژه بازی بهروز وثوقی نام او را در جشنواره‌های معتبری مطرح کرد که مهم‌ترینشان جشنواره فیلم دهلی بود. این جشنواره او را برای بازی‌اش در فیلم «تنگسیر» شایسته دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد دانست. بهروز وثوقی همچنین با فیلم «داش آکل» درخشید و برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره بین‌المللی فیلم تاشکند شد.

در سال‌های اخیر دو جشنواره دیگر یکی در ایالات متحده یعنی جشنواره سان فرانسیسکو و دیگری جشنواره توکیو فیلمکس در شرق دور جایزه یک عمر دستاورد هنری ود را به بهروز وثوقی اهدا کرده‌اند. وی در سال ۲۰۱۲ جایزه مشابهی را برای بازی در «فصل کرگدن» از جشنواره بین‌المللی فیلم تسالونیکی دریافت کرد.

عزت الله انتظامی | بازیگر پرافتخار مرد ایرانی در جشنواره‌های خارجی

همانطور که گفته شد استاد بزرگ بازیگری، عزت الله انتظامی اولین افتخار جهانی بازیگری را برای سینمای ایران کسب کرد. او با ایفای نقش مش حسن در «گاو» داریوش مهرجویی علاوه بر جایزه جشنواره شیکاگو در سال ۱۹۷۱، جایزه ویژه هیئت داوران در جشنواره سه‌قاره ۱۹۹۱ را هم از آن خود کرد.

عزت‌الله انتظامی همچنین هزارمین جایزه بین‌المللی سینمای ایران را هم در سال ۱۳۸۳ برای خود به‌ثبت رساند که از جشنواره وزول آن را دریافت کرد. جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد جشنواره فیلم بیروت که برای فیلم «شب» به انتظامی اختصاص یافت، هم یکی دیگر از جوایز جهانی کارنامه آقای بازیگر است.

پرویز پرستویی  | بازیگر پرافتخار مرد ایرانی در جشنواره‌های خارجی

پرویز پرستویی اولین جایزه بین‌المللی خود را برای فیلم «آژانس شیشه ای» از جشنواره فیلم یوگوسلاوی در سال ۲۰۰۰ دریافت کرد که یک دیپلم افتخار بود. پس از آن بازی او در «مارمولک» مورد توجه داوران جشنواره سیاتل قرار گرفت و جایزه بهترین بازیگر مرد این جشنواره را برای او به ارمغان آورد. دو سال بعد از آن، جشنواره فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی رم ۲۰۰۷ جایزه بهترین بازیگر مرد خود را برای ایفای نقش در سریال «زیرتیغ»‌ به این هنرمند اختصاص داد.

اما فیلمی که بیشترین موفقیت جهانی را برای پرستویی به همراه داشته، «امروز»‌ ساخته رضا میر کریمی است که او را برنده تندیس بهترین بازیگر مرد جشنواره‌ی فیلم‌های ایرانی سان‌فرانسیسکو، سینمای مولف ربات و جشنواره فیلم جیپور در سال ۲۰۱۴، کرده است. وی کمی قبل‌تر در سال ۲۰۰۹، جایزه بهترین بازیگر مرد اصلی را برای فلیم «بیست» از جشنواره فیلم‌های هنری باتومی دریافت کرده بود.

شهاب حسینی | بازیگر پرافتخار مرد ایرانی در جشنواره‌های خارجی

بیراه نیست اگر شهاب حسینی را، بدون توجه به تعداد جوایزی که در عرصه‌های بین‌المللی دریافت کرده، با توجه به اینکه  مهم‌ترین جایزه جهانی بازیگری را از آن خود کرده است، پرافتخارترین بازیگر ایرانی در عرصه بین‌المللی بدانیم. هر بازیگری آرزوی دریافت نخل طلا را در سر می‌پروراند و حسینی با فیلم «فروشنده » در سال ۲۰۱۶ و ایفای نقش عماد به این بزرگ، نائل آمد.

همکاری پیشین او با اصغر فرهادی در فیلم «جدایی» هم افتخار بزرگی برای این بازیگر به همراه داشت، او به همراه دیگر بازیگران مرد به شکل گروهی برنده خرس نقره‌ای جشنواره فیلم برلین شدند.

یکی دیگر از جوایز مهم حسینی از جشنواره لیسبون برای ایفای نقش اصلی مرد فیلم «حوض نقاشی» به‌دست آمده است. او همچنین توانست جایزه بهترین بازیگر مرد از جشنواره فیلم اکشن ان آمریکا را برای «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» از آن خود کند. جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره بین‌المللی فیلم و تلویزیون دتکتیو فست هم از دیگر افتخارات این بازیگر است که در سال ۲۰۱۳ برای فیلم «تعبیر خواب» به آن دست یافت.

فرامرز قریبیان | بازیگر پرافتخار مرد ایرانی در جشنواره‌های خارجی

شاید فکرش را نمی‌کردید اما فرامرز قریبیان سه جایزه معتبر جهانی دارد که برای نیمه اول دهه هشتاد است و در آن دوران توانست نام سینمای ایران را در عرصه‌های جهانی مطرح کند. او برای فیلم «شهر زیبا» دو جایزه مهم از جشنواره فیلم مسکو و سی و پنجمین جشنواره هند کسب کرد.

همچنین هفدهمین جشنواره فیلم حراره زیمبابوه، جایزه بهترین بازیگر مرد خود را برای حضور در فیلم «چشمهایش» ‌به فرامرز قریبیان اختصاص داد.

حسین محجوب | بازیگر پرافتخار مرد ایرانی در جشنواره‌های خارجی

باز هم یکی از بازیگران کم‌کار و نه‌چندان مشهور که با حضور در فیلم «رنگ خدا»‌ توانست جوایز مهمی کسب کند که مهم‌ترینشان جایزه بهترین بازیگر جشنواره لیستاپاد بلاروس در سال ۱۳۸۳ و جشنواره والنسین فرانسه بود.

حسین محجوب همچنین از جشنواره بین‌المللی فیلم مانیل فلیپین هم برای فیلم مجیدی جایزه بهترین بازیگر مرد را کسب کرد.

حمید فرخ‌نژاد | بازیگر پرافتخار مرد ایرانی در جشنواره‌های خارجی

حمید فرخ نژاد هم دو جایزه بین‌المللی کسب کرده است. اولین جایزه جهانی او در سال ۱۳۷۹ با بازی در فیلم «عروس آتش» خسرو سینایی دریافت شد. این جایزه را جشنواره فیلم کارلووی‌واری جمهوری چک به فرخ‌نژاد اهدا کرد.

بازی او همچنین در سال ۸۴ در «طبل بزرگ زیر پای چپ» ساخته کاظم معصومی مورد توجه جشنواره مسکو قرار گرفت و جایزه بهترین بازیگر مرد را از آن وی کرد.

رضا ناجی | بازیگر پرافتخار مرد ایرانی در جشنواره‌های خارجی

رضا ناجی هم با برنده شدن خرس نقره‌ای بهترین بازیگر مرد برای فیلم «آواز گنجشک ها» از جشنواره برلین، یکی از مهم‌ترین و ارزشمندترین جوایز بین‌المللی سینمای ایران را به ارمغان آورد. «آواز گنجشک‌ها» همچنین جایزه سینمای آسیا پاسیفیک در استرالیا را هم از آن رضا ناجی کرد.

او همچنین جایزه بهترین بازیگر شانزدهمین جشنواره فیلم دمشق را هم دریافت کرده است.

نوید محمدزاده | بازیگر پرافتخار مرد ایرانی در جشنواره‌های خارجی

نوید محمدزاده آشنای همگان است، بازیگر جوانی که نامش در این چندسال بیشتر از دیگر بازیگران مرد شنیده شده، البته بیشتر در جشنواره‌های داخلی تا بین‌المللی. مهم‌ترین جایزه جهانی که محمدزاده دریافت کرده، در بخش افق‌های نو جشنواره ونیز برای فیلم «بدون تاریخ بدون امضا» بوده است. البته توجه کنید که جایزه این بخش جانبی با بخش اصلی مسابقه تفاوت دارد. این فیلم همچنین جایزه بهترین بازیگر مرد جشنوارهٔ آسیا پاسیفیک ۲۰۱۷ را هم برای محمدزاده به ارمغان آورد.

او پیش از «بدون تاریخ، بدون امضا» با فیلم «ناهید» در جشنواره‌های جهانی حاضر شده بود که در نهایت برای این فیلم از جشنواره بین‌المللی فیلم براتیسلاوا در سال  ۲۰۱۵ جایزه بهترین بازیگر مرد را گرفت. این جشنواره بار دیگر در نوزدهمین دوره‌ی خود و این‌بار در بخش مسابقه بین‌المللی محمدزاده را شایسته دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد برای «بدون تاریخ، بدون امضا» دانست.

سال ۹۷ هم برای محمدزاده بسیار خوش‌یمن بود. او در این سال بار دیگر برای «بدون تاریخ، بدون امضا» از جشنواره بین‌المللی سلیمانیه جایزه بهترین بازیگر را گرفت. همچنین با فیلم «مغزهای کوچک زنگ زده» در جشنواره شب‌های تالین برنده جایزه بهترین بازیگر مرد شد.

 پرافتخاترین بازیگران مرد ایرانی در جشنواره‌های داخلی

احتمالا حدسیات مخاطبان درباره پرافتخارترین بازیگران داخلی، درست دربیاید. هرچند درباره عرصه‌های خارجی گمانه‌زنی سخت‌ و بعید بود نام‌هایی مانند حسین محجوب به ذهن مخاطب عام برسد. بسیازی از بازیگران بخش قبلی در جشنواره‌های داخلی هم درخشیده‌اند.

بهروز وثوقی| بازیگر پرافتخار مرد ایرانی در جشنواره‌های داخلی

جشنواره سینمایی مهم ایرانی پیش از انقلاب سپاس نام داشت که در دو دوره خود در سال‌های ۴۸ و ۴۹ُ، جایزه بهترین بازیگر مرد را به بهروز وثوقی تقدیم کرد. وثوقی با فیلم‌های «قیصر» و «رضا موتوری» در این دو دوره در جشنواره حاضر بود.

ضمن این‌که او برای بازی در فیلم «گوزن‌ها» برنده جایزه بز بالدار در سومین دوره جشنواره جهانی فیلم تهران در سال ۱۳۵۳ شد.

عزت الله انتظامی | بازیگر پرافتخار مرد ایرانی در جشنواره‌های داخلی

عزت‌الله انتظامی در عرصه داخلی هم یک ستاره همیشه درخشان است که نامش هرگز از متن اصلی تاریخ سینمای ایران جدا نمی‌شود. او تا کنون چهار بار برنده سیمرغ بلورین شده که دو تای آن‌ها برای فیلم‌های «گراند سینما»‌ به سال ۱۳۶۷ و «روز فرشته» بهروز افخمی در سال ۷۲  بوده است.

دو سیمرغ دیگر را انتظامی به عنوان بازیگر نقش مکمل دریافت کرد که در سال ۸۰ برای فیلم «خانه‌ای روی آب»‌ بهمن فرمان‌آرا  و دیگری در سال ۸۲ برای «گاو خونی» به‌دست آمد. البته همکاری مجدد انتظامی با بهروز افخمی، این سیمرغ را در بخش بین‌الملل جشنواره فجر هم از آن آقای بازیگر کرد.

این بازیگر بزرگ همچنین پیش از انقلاب در جشنواره سپاس، که البته بعد از انقلاب دیگر برگزار نشد، برای یکی از به‌یادماندنی‌ترین نقش‌آفرینی‌هایش در «آقای هالو» برنده جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شد.

پرویز پرستویی| بازیگر پرافتخار مرد ایرانی در جشنواره‌های داخلی

پرویز پرستویی تا کنون از پنج دوره جشنواره فیلم فجر در سال‌های ۷۶، ۸۲، ۸۳ ، ۸۴ و ۹۴، جایزه دریافت کرده است که به جر جایزه ویژه هیئت داوران برای ایفای نقش در «مارمولک»، باقی آن‌ها سیمرغ بلوین بهترین بازیگر نقش اول مرد بوده‌اند. در این میان سه تا از این سیمرغ‌ها برای بازی در آثار ابراهیم حاتمی کیا به دست آمده‌اند، یعنی: «آژانس شیشه‌ای»، «به نام پدر» و «بادیگارد». آن سیمرغ دیگر هم برای بازی در فیلم «بید مجنون» مجید مجیدی به پرستویی اهدا شد.

حاج کاظم بی‌اغراق یکی از به‌یادماندنی‌ترین شخصیت‌های سینمای ایران است و پرستویی بار دیگر در «بادیگارد»‌ شمایلی جدید از آن حاج کاظم قدیمی ساخت. نسبت فرامتنی میان دو شخصیت یکی از ویژگی‌های جالب توجه و مهم دو کاراکتر است.

حاج کاظم «آژانس شیشه ای» علاوه بر سیمرغ فجر،  تندیس بهترین بازیگر مرد جشن دنیای تصویر (حافظ)، جشنواره فیلم دفاع مقدس و جشن خانه سینما را هم، برای پرویز پرستویی به ارمغان آورد.

جشن دنیای تصویر در کنار جشنواره فجر، همیشه نگاه ویژه و البته آزادانه‌تری به این بازیگر داشته و علاوه بر «آژانس شیشه‌ای»، چهار بار دیگر پرستویی را به عنوان بهترین بازیگر مرد خود برگزیده است. پرستویی برای فیلم‌های «عزیزم من کوک نیستم»، «به‌نام پدر»، «مارمولک» و «مومیایی ۳» (در بخش بازیگر فیلم‌های کمدی) تندیس جشن دنیای تصویر را از آن خود کرده است.

او همچنین برای ایفای نقش رضا مارمولک، از جشن خانه سینما تندیس بهترین بازیگر مرد را گرفت و جایزه ویژه هیئت داوران را برای یک عمر فعالیت مستر در سینمای دفاع مقدس، از جشنواره فیلم مقاومت ۱۳۹۳ دریافت کرد.

شهاب حسینی| بازیگر پرافتخار مرد ایرانی در جشنواره‌های داخلی

شهاب حسینی تا کنون بیشترین جوایز خود را از جشن خانه سینمای ایران دریافت کرده است. او در سال ۹۶ برای بازی در فیلم «فروشنده» جایزه بهترین بازیگر مرد را به خانه برد. درحالیکه همین جایزه را از جشن دنیای تصویر هم دریافت کرد. جشن خانه سینما پیش از این بازی او در «پرسه در مه» و «درباره الی» را شایسته دریافت تندیس بهترین بازیگر مرد دانسته بود.

جالب است بدانید درجشن دنیای تصویر همان سال، شهاب حسینی برای بازی در فیلم‌های «درباره الی» و «سوپراستار» جایزه بهترین بازیگر مرد را دریافت کرده بود. او  بار دیگر هم در سال ۹۰، در جشن خانه سینما مورد توجه قرار گرفت و این‌بار در بخش بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای فیلم «جدایی نادر از سیمین» برنده جایزه شد. انجمن نویسندگان و منتقدان سینمای ایران هم دوسال پیاپی شهاب حسینی را با بازی در «جدایی نادر از سیمین» و «پرسه در مه»‌ به عنوان بهترین بازیگر نقش مکمل و اول برگزید تا بر افتخارات شهاب حسینی بیافزاید.

البته باید اشاره کرد که شهاب حسینی تنها یکبار در سال ۸۷ برای فیلم «سوپراستار» سیمرغ بلورین دریافت کرده است، هرچند سه دوره دیگر نامزد شده اما سیمرغ نبرده و داوران به دادن دیپلم افتخار به او اکتفا کرده‌اند؛ برای حضور ماندگارش در «درباره الی» و «جدایی نادر از سیمین» که کمی مغرضانه به‌نظر می‌رسد. و البته برای فیلم «محیا».

از جمله دیگر جوایز او می‌توان به جایزه جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت برای سریال «شوق پرواز» و تندیس زرین جشنواره بین‌المللی فیلم شهر برای «تعبیر خواب» اشاره کرد. از جمله جوایز نه‌چندان مطرح حسینی جایزه بازیگر نقش اول مرد جشنواره بین‌المللی فیلم یاس است که برای فیلم نه چندان مهم «تنهایی» آن‌را دریافت کرد.

نوید محمدزاده| بازیگر پرافتخار مرد ایرانی در جشنواره‌های داخلی

نوید محمدزاده هم از آن دسته بازیگرانی است که جشنواره‌های غیر دولتی توجه بیشتری بهش داشته‌اند. درواقع اولین حضور جدی محمدزاده در سینما به عنوان بازیگر نقش اول در «عصبانی نیستم»‌ توسط جشنواره فجر بایکوت شد، هرچند تا همین امروز هم بهترین بازی او به‌شمار می‌آید. جشنواره فجر البته در سال‌های بعد برای دو فیلم مورد توجه، یعنی «ابد و یک روز» و «بدون تاریخ بدون امضا» سیمرغ بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را به محمدزاده اهدا کرد.

جشن خانه سینما هم تا کنون در سه دوره مختلف جایزه نقش مکمل و اول خود را به نوید محمدزاده اعطا کرده؛ برای فیلم‌های « ابد و یک روز» در هجدهمین دوره خود، «بدون تاریخ، بدون امضا» در دوره بیستم و «سرخ پوست» در دوره بیست و یکم.

نوید محمدزاده از هشتمین جشن منتقدان سینما برای فیلم «عصبانی نیستم» جایزه بهترین بازیگر را از آن خود کرد و در سال ۹۷ هم بار دیگر این جایزه را برای «مغزهای کوچک زنگ‌زده» دریافت کرد. جشن حافظ هم در دو دوره پیاپی محمدزاده را برای ایفای نقش در «ابد و یک روز » و «لانتوری» به عنوان بهترین بازیگر نقش مکمل و اصلی مرد خود برگزیده است.

پرافتخارترین بازیگران زن ایرانی

حالا نوبت به بازیگران زن افتخارآفرین ایرانی می‌رسد که در صدر آن‌ها فاطمه معتمدآریا و لیلا حاتمی قرار دارند، با در نظر گرفتن مجموع جوایزی که در جشنواره‌های خارجی و داخلی از آن خود کرده‌اند. نیکی کریمی و ترانه علیدوستی هم در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند.

 پرافتخارترین بازیگران زن ایرانی در جشنواره‌های خارجی

جالب است بدانید که اولین بازیگران زنی که موفق به دریافت جوایزی ببین‌المللی شدند، دو نفر از ستاره‌های زن سینمای فارسی و سالیان قبل از انقلاب بودند. یکی مری آپیک که با نقش‌آفرینی بی‌نظیر خود در «بن‌بست» پرویز صیاد که موفق شد در جشنواره مسکو عنوان بهترین بازیگر زن را به‌دست بیاورد و  گیتی پاشایی که برای ایفای نقش در فیلم «سفر سنگ» در جشنواره فیلم قاهره درخشید و تندیس بازیگر زن را به خانه آورد.

فاطمه معتمدآریا| بازیگر پرافتخار زن ایرانی در جشنواره‌های خارجی

فاطمه معتمدآریا بازیگر پیش‌کسوت سینمای ایران را می‌توان پرافتخارترین بازیگر زن ایران در عرصه‌های جهانی دانست که شمار زیادی جایزه از جشنواره‌های مختلف را از آن خود کرده است. البته اکثر این جوایز نه برای یک نقش خاص که به‌پاس دستاوردهای هنری این بازیگر به او اهدا شده. او در دومین جایزه سالانه بنیاد آیلکس و جشنواره فیلم های ایرانی در موزه هنرهای زیبای بوستون آمریکا، اولین جایزه یک عمر فعالیت هنری خود را دریافت کرد.

او در سال ۱۳۹۰ در جشنواره فیلم ونسن جایزه ویژه هانری لانگ لوا را تحت عنوان «تلاش در راستای ارتقا حرفه سینما و حفظ ارزش های فرهنگی حرفه بازیگری و تعهد و حفظ حرمت روح سینما» با خود به خانه آورد.  همچنین در جشنواره فیلم های ایرانی زوریخ سوئیس هم به پاس چهار دهه فعالیت تاثیرگذار سینمایی، جایزه‌ای به‌نام منشور طلایی کورش به معتمدآریا اهدا شد.

اما او اولین جایزه بازیگری خود را از نهمین جشنواره کودکان کانادا برای بازی در فیلم «مهر مادری»‌ ساخته کمال تبریزی دریافت کرد. پس از آن به عنوان بهترین بازیگر زن جشنواره مونترال کانادا ، به خاطر بازی در «اینجا بدون من»‌، انتخاب شد. از دیگر جوایز او می‌توان به بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم داکا برای فیلم «نبات» اشاره کرد.

نیکی کریمی| بازیگر پرافتخار زن ایرانی در جشنواره‌های خارجی

نیکی کریمی بازیگر ۳۶ ساله سینمای ایران تا امروز کلی جایزه بین‌المللی دریافت کرده که هم برای بازیگری و هم کارگردانی بوده‌اند. این جوایز نشان می‌دهند که رابطه جشنواره‌های خارجی با او در این سال‌ها بسیار خوب بوده و همیشه توجه ویژه‌ای به این ستاره داشته‌اند.  

کریمی دو تا از مهم‌ترین جایزه‌های خود را برای فیلم‌‌های «سارا» از جشنواره‌های سن سباستین اسپانیا و سه قاره (نانت فرانسه) ، دریافت کرده. همچنین برای «دو زن» از بیست و نهمین جشنواره تائورمینا ایتالیا و «نیمه پنهان» از بیست و سومین جشنواره قاهره مصر، جوایز بهترین بازیگر زن را به خانه برده است.

فیلم «آذر» که خود او تهیه‌کنندگی آن را هم برعهده داشت، دو جایزه بهترین بازیگر زن از جشنواره فیلم‌های ایرانی تورنتو و تندیس کلوزآپ طلایی جشنواره فیلم شید را برایش به‌ارمغان آورد. نیکی کریمی همچنین از جشنواره براتیسلاوا، برای بازی در فیلم «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت » جایزه بهترین بازیگر زن را دریافت کرده است.

لیلا حاتمی| بازیگر پرافتخار زن ایرانی در جشنواره‌های خارجی

اولین جایزه جهانی لیلا حاتمی در بیست و ششمین جشنواره مونترال کانادا برای فیلم «ایستگاه متروک» ساخته علیرضا رئیسیان، به او اهدا شد. پس از آن با فیلم «هر شب تنهایی» در سال ۲۰۱۰ در جشنواره فیلم  زیمباوه، جایزه بهترین بازیگر زن را از آن خود کرد. اما بی‌اغراق مهم‌ترین جایزه جهانی او خرس نقره‌ای جشنواره برلین در سال ۲۰۱۱ است که توجه خاصی به بازیگران فیلم «جدایی نادر از سیمین» کرد.

«جدایی» همچنین جایزه فیپرشی بیست و سومین جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم پام اسپرینگز را برای لیلا حاتمی به‌ارمغان آورد. یکی دیگر از جوایز معتبری که حاتمی دریافت کرده، از چهل و هفتمین جشنوارهٔ بین‌المللی کارلووی واری در سال  ۲۰۱۲ برای ایفای نقش در فیلم «پله آخر» ساخته همسرش علی مصفا بوده است.

مجموعه جشنواره فیلم‌های ایرانی در نقاط مختلف جهان هم توجه خاصی به حاتمی داشته اند و او در مجموع در ششمین دوره جشنواره فیلم‌های ایرانی سانفرانسیسکو با فیلم «آشنایی با لیلا»، ششمین جشنواره فیلم‌های ایرانی استرالیا با فیلم «من» و هفتمین جشنواره فیلم‌های ایرانی استرالیا با بازی در «رگ خواب» جایزه بهترین بازیگر زن را دریافت کرده است. 

گلشیفته فراهانی| بازیگر پرافتخار زن ایرانی در جشنواره‌های خارجی

مهم‌ترین جایزه بین‌المللی‌ گلشیفته فراهانی برای «درباره الی» در جشنواره برلین به‌دست آمد که خرس نقره‌ای را از آن او کرد. اما اولین حضور پررنگ جهانی او در سال‌های دور به‌دست آمد که ثمره‌اش جایزه بهترین بازیگر بیست و ششمین جشنواره سه قاره، برای فیلم «بوتیک» بود.

وی در سال ۱۳۸۵ برای بازی در «اشک سرما»  به عنوان بهترین بازیگر جشنواره تاتارستان روسیه شناخته شد و برای بازی در فیلم «آواز عقرب‌ها» جایزه بهترین بازیگر زن پنجمین جشنواره فیلم زنان هرات را از آن خود کرد. او همچنین یک دوره برنده جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره بین المللی فیلم‌های جنوب آسیا شده است.

ترانه علیدوستی| بازیگر پرافتخار زن ایرانی در جشنواره‌های خارجی

یکی از مهم ترین جوایز بازیگری زنان را، ترانه علیدوستی در سن پایین و برای ایفای نقش ترانه در «من ترانه پانزده سال دارم» از پنجاه و پنجمین جشنواره فیلم لوکارنو سوئیس ، به‌نام خود به ثبت رساند.

او همچنین برای فیلم «پذیرایی ساده» مانی حقیقی، جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن جشنواره وزول و جشنواره فیلم آسیایی و عربی اوسیان سینه فن را، از آن خود کرد. شاید تعداد جوایز ترانه علیدوستی زیاد نباشد اما ارزش هنری جایزه‌ای که از جشنواره لوکارنو گرفت، چیزی در مایه‌های خرس نقره‌ای برلین برای بازیگران «جدایی»‌ بود.

ساره بیات| بازیگر پرافتخار زن ایرانی در جشنواره‌های خارجی

فیلم‌های «جدایی نادر از سیمین» و «فصل فراموشی فریبا» ساره بیات را در عرصه جهانی بسیار مطرح کرد. تا پیش از این دو فیلم نامی از او در میان نبود و بعد از ایفای نقش در این دو، تبدیل به یکی از پرافتخارترین بازیگران زن ایرانی در عرصه جهانی شد. جشنواره بین‌المللی فیلم پام اسپرینگز و جشنواره برلین و انجمن منتقدان فیلم لندن جایزه بهترین‌های مکمل خود را به ساره بیات برای حضور درخشانش در «جدایی» دادند.

همچنین جشنواره تیبورون آمریکا، جشنواره بین‌المللی فیلم ارواین آمریکا و جشنواره بین‌المللی کویینز ورلد بازی او در «فصل فراموشی فریبا» را، شایسته دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن دانستند.

او همچنین برای فیلم «فصل فراموشی فریبا»‌ به عنوان بهترین بازیگر زن جشنواره بین‌المللی فیلم عشق آمریکا و جشنواره بین‌المللی فیلم راوی انتخاب،  و با فیلم «زرد» هم در شرق دور به عنوان بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم شانگهای برگزیده شده است.

 پرافتخارترین بازیگران زن ایرانی در جشنواره‌های داخلی

درجشنواره‌های معتبر داخلی فاطمه معتمد آریا، لیلا حاتمی و طناز طباطبایی پرافتخارترین بازیگران هستند. ترانه علیدوستی و گلشیفته فراهانی هم در رده‌های بعدی قرار دارند.

فاطمه معتمدآریا| بازیگر پرافتخار زن ایرانی در جشنواره‌های داخلی

فاطمه معتمد آریا رکوردار دریافت بیشترین سیمرغ جشنواره فیلم فجر در میان بازیگران زن ایرانی است.  او اولین بار این جایزه را در سال ۱۳۶۷ برای ایفای نقش مکمل فیلم «برهوت» از آن خود کرد. پس از آن، بار دیگر سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن را در سال ۱۳۷۰ برای حضور در فیلم «مسافران» بهرام بیضایی به‌دست آورد.

یک سال بعد، این‌بار در بخش بهترین بازیگر نقش اصلی زن و برای فیلم «هنرپیشه» سیمرغ گرفت و بار دیگر در سال ۷۲ برای حضور در فیلم «همسر» سیمرغ بازیگر زن اصلی را به خانه برد. وی در سال ۱۳۹۰ برای بازی در «اینجا بدون من» تندیس بهترین بازیگر جشن سینمای ایران را از آن خود کرد و در هفدهمین جشن حافظ هم ، برنده جایزه بهترین بازیگر زن برای نقش‌آفرینی در فیلم «آباجان» شد. او همچنین در سال ۱۳۸۷ برنده جایزه ۳۰ سال فعالیت در سینما از جشن منتقدین و نویسندگان ایران بوده است.

لیلا حاتمی| بازیگر پرافتخار زن ایرانی در جشنواره‌های داخلی

لیلا حاتمی دوبار برای فیلم‌های «بی پولی» و «رگ خواب» در همکاری با حمید نعمت الله ، برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن از جشنواره فیلم فجر شده است.

اما جشن انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران تاکنون بیشترین توجه را در میان جشنواره‌های داخلی به لیلا حاتمی داشته و تا کنون چهار بار برای فیلم‌های «آب و آتش»، «بی پولی»، «رگ خواب» و «من» او را شایسته دریافت جایزه نقش اول زن خود دانسته است.

او همچنین تندیس بهترین بازیگر نقش اول زن جشن بزرگ سینمای ایران را، برای فیلم‌های «آب و آتش» و «رگ خواب» از آن خود کرده. جشن حافظ هم برای فیلم‌های «لیلا» و «رگ خواب» جایزه بهترین بازیگر زن خود را به لیلا حاتمی اختصاص داده است.

نیکی کریمی| بازیگر پرافتخار زن ایرانی در جشنواره‌های داخلی

نیکی کریمی در تمام ادوار جشنواره فجر، موفق شده یک بار برای فیلم‌های «دیوانه‌ای از قفس پرید» و «واکنش پنجم» در دوره بیست و یکم سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن را از آن خود کند. هرچند پیش از آن یکبار در دوره هفدهم برای «دو زن»‌ نامزد دریافت سیمرغ بود، اما تنها دیپلم افتخار نصیبش شد.

جشن خانه سینما در دوره سوم خود بازی وی در «نیمه پنهان» را شایسته دریافت تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول زن دانست. او همچنین در جشن حافظ هم توانست برنده جایزه بازیگری زن برای این فیلم باشد. نیکی کریمی در دو دوره دیگر جشن حافظ هم برای حضور در فیلم‌های «دو زن » و «روانی» جایزه بهترین بازیگر زن را از آن خود کرده است.

گلشیفته فراهانی| بازیگر پرافتخار زن ایرانی در جشنواره‌های داخلی

گلشیفته فراهانی یک نوجوان بود وقتی که برای اولین بار روی سن رفت تا سیمرغ بلورین بهترین بازیگر را برای بازی در نقش میم در «درخت گلابی» از جشنواره فجر شانزدهم دریافت کند. هرچند دیگر روی سن جشنواره فجر نرفت.

دیگر جایزه گلشیفته در ایران، تندیس زرین جشن خانه سینما بود که برای «اشک سرما»، آن‌را دریافت کرد. وی همچنین جایزه هیئت داوران سی و هفتمین جشنواره رشد را برای «میم مثل مادر» از آن خود کرد.

ترانه علیدوستی| بازیگر پرافتخار زن ایرانی در جشنواره‌های داخلی

مهم‌ترین جایزه داخلی ترانه علیدوستی سیمرغ بلورینی است که برای «من ترانه پانزده سال دارم» از جشنواره فجر گرفت. او در همان سال جایزه بهترین بازیگر زن انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران و جشنواره فیلم اجتماعی آبادان، را از آن خود کرد.

جشنواره فجر بار دیگر برای ایفای نقش روحی در «چهارشنبه سوری» سیمرغ بهترین بازیگر نقش مکمل زن خود را به ترانه اهدا کرد. پس از آن با بیشتر شدن مواضع سیاسی و انتقادی ترانه علیدوستی، رابطه او با جشنواره فجر سرد و سردتر شد.

طناز طباطبایی| بازیگر پرافتخار زن ایرانی در جشنواره‌های داخلی

طناز طباطبایی در آخرین سال‌های دهه نود موفق شد بعد از چندبار نامزدی، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن را برای فیلم «شنای پروانه» در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر از آن خود کند. هرچند حضورش جلوی دوربین بسیار کوتاه بود و به فصل افتتاحیه فیلم محدود می‌شد.

اما جشن انجمن منتقدان سینمای ایران در دوره سوم خود برای فیلم «صداها» و در دوره‌های دیگر برای «ویلایی‌ ها» و «مرهم» تندیس بهترین بازیگر را در بخش‌های اصلی و مکمل به طباطبایی اهدا کرد. او همچنین جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن جشن دنیای تصویر را برای حضورش در «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» از آن خود کرد. از جمله جوایز فیلم فجر شهرستان‌های طباطبایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بهترین بازیگر نقش اول زن در کرمان  برای «هیس!دخترها فریاد نمی زنند»، بهترین بازیگر نقش اول زن در سنندج برای  «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» و بهترین بازیگر زن در جشنواره فیلم یزد برای فیلم «ویلایی‌ها».

اخبار مرتبط:

پرافتخارترین فیلمسازان ایرانی در عرصه جهانی