اختصاصی سلام سینما- دهه هفتاد را می‌توان یکی از پرآشوب‌ترین دهه‌های تاریخ معاصر ایران دانست. وقایع دوم خرداد و فضای محدود و بسته سال‌های قبلش، رخوت و ویرانی که بسامد جنگ است و با پایان آن در اواخر دهه شصت، از همان اوایل هفتاد خود را بروز می‌دهد، روحیه افسرده حال عموم جامعه که باز هم پیامد سال‌های جنگ است، زندگی سخت و تنگنای اقتصادی که نتیجه تحریم‌های آمریکا بعد از جنگ عراق و کوپنی شدن زندگی‌هاست، باعث می‌شود تا توجه به فرهنگ خصوصا در سال‌های اول و تا پیش از راه افتادن جریان اصلاحات بسیار کمرنگ شود. بعد از آن هم جامعه با افتادن در سراشیبی دوم خرداد و ماجراهای کوی دانشگاه بیش از پیش افسرده حال می‌شود. به همین دلیل تعداد فیلم‌های کمدی که در دهه هفتاد ساخته شدند با اختلاف کمتر از دهه هشتاد یا نود هستند.

در این میان هفت تا از محبو‌ب‌ترین و مهم‌ترین فیلم‌های کمدی این دهه سینمای ایران را مرور کرده‌ایم.

همسر

سال ساخت: ۱۳۷۲

کارگردان: مهدی فخیم زاده

بازیگران: مهدی هاشمی,  فاطمه معتمدآریا,  نسرین مقانلو,  پرستو گلستانی,  سیروس ابراهیم زاده,  حسین محب اهری,  محمود جعفری,  سیامک اطلسی

خلاصه داستان:

زن و شوهری در شرکتی کار می کنند که رئیس شرکت به جرم اختلاس دستگیر می شود. مرد هم که معاونت شرکت را به عهده دارد، مطمئن است وی را به ریاست شرکت انتخاب خواهند کرد ولی هیئت امنا همسر او را برمی گزیند. مرد که تحمل ریاست همسرش را ندارد مشکلاتی در محل کار و در نتیجه خانواده به وجود می آورد.

نکته مهم اینست که موضوع این فیلم برای آن سال‌ها بسیار نوگرایانه و بدیع بوده است و پرداختن به حضور زنان در مراتب بالای اجتماعی و حضور یک کارآگاه زن در آن زمان، نشان می‌دهد که موضوع فیلم «همسر» بسیار جلوتر از تاریخ وقوع خودش بوده است.

هرچند خود کارگردان دراین‌باره می‌گوید: "وقتی فیلم «همسر» اکران شد، منتقدی در روزنامه «سلام» نوشته بود که فخیم‌زاده فمینیست است و من اصلاً معنای این لغت را هم نمی‌دانستم و در کتاب لغت دنبال معنی آن گشتم. واقعیت این است که ما مردها ویترینی از قدرت در اختیار داریم، اما قدرت اول و اصلی همیشه در دست زنان بوده است. در زمان ساخت این فیلم مسائل فمینیستی اصلا مطرح نبود. زمانی که سناریوی آن را به وزارت ارشاد ارائه کردیم، موافقت کردند، ولی گفتند که اگر در اکران با مشکلی روبه‌رو شوید ما از شما دفاع نخواهیم کرد.

بنابراین ما بوی خطر را در اکران این فیلم احساس کرده بودیم و تصورمان این بود که ممکن است موضوع فیلم از سوی جامعه آن روز، پذیرفته نشود، به همین دلیل من چاشنی طنز را به فیلم اضافه کردم تا زهر آن گرفته شود و با واکنش کمتری روبه‌رو شویم؛ چه بسا اگر لحن فیلم جدی بود، پرداختن به مقوله زنان در جامعه، فیلم را دچار مشکلاتی می‌کرد."

کلاه قرمزی و پسرخاله

سال ساخت: ۱۳۷۳

کارگردان: ایرج طهماسب

بازیگران: فاطمه معتمدآریا,  حمید جبلی,  ایرج طهماسب,  حمیده خیرآبادی,  فرخ لقا پوررسول

خلاصه داستان:

کلاه قرمزی که بزرگ شده، مشغول تحصیل است اما بازیگوشی‌هایش سبب می‌شود تا از مدرسه اخراج شود. تلاش او برای اینکه شغلی به دست آورد نیز نتیجه‌ای عاید نمی‌کند، تا اینکه از طریق تماشای تلویزیون و ملاحظه برنامه آقای مجری تصمیم می‌گیرد تا روانه تلویزیون شود. کلاه قرمزی به تهران نزد پسرخاله می‌رود و با کمک او راهی تلویزیون می‌شود و در آنجا به خاطر علاقه زیادش به آقای مجری سعی می‌کند تا موانع راه ازدواج او را از بین ببرد اما مشکلاتی را باعث می‌شود.

قیمت بلیت ۵۰ تومان و در گران‌ترین قیمت ۸۰ تومان بود که فیلم کلاه‌قرمزی و پسرخاله در عرض حدود سه ماه با قیمت بلیت میانگین ۸۰ تومان توانست در اکران تهران به رقم ۱۷۱ میلیون تومان دست یابد.

موفقیت «کلاه قرمزی و پسرخاله» به اندازه‌ای بود که نه تنها دو نسخه سینمایی دیگر «کلاه قرمزی و سروناز» و «کلاه قرمزی و بچه ننه» ساخته شد که در تلویزیون هم سال‌ها مهمان شبکه دو، در شب‌های نوروز و اعیاد مختلف شد. این برنامه هنوز هم از جمله پربیننده‌ترین برنامه‌های نوروزی در سال‌های اخیر به‌شمار می‌آید. حالا کاراکترها در برنامه تلویزیونی بسیار بیشتر شده‌اند و هرکدام آنقدر بازه هستند که نوجوانان و جوانان دهه هفتادی را هنوز با وجود بالارفتن سنشان پای تلویزیون بنشانند.

آدم برفی

سال ساخت: ۱۳۷۳

کارگردان: داوود میرباقری

بازیگران: اکبر عبدی,  داریوش ارجمند,  مهدی فتحی,  آزیتا حاجیان,  پرویز پرستویی,  محمدرضا شریفی‌ نیا,  سیروس گرجستانی,  شهره سلطانی

خلاصه داستان:

فیلم دو داستان موازی را پیش برده و با هم تلفیق می‌کند. ابتدا مردی ایرانی به نام عباس خاکپور (با بازی اکبر عبدی) بر صحنه می‌آید که برای گرفتن ویزای ایالات متحده به ترکیه رفته‌است اما موفق به اخذ ویزا نمی‌شود. از سوی دیگر زنی (با بازی آزیتا حاجیان) است که در ترکیه زندگی می‌کند و در هتل محل اقامتش کار می‌کند و نمی‌تواند به ایران بازگردد. عباس تصمیم می‌گیرد با پوشیدن لباس مبدل و به بهانه ازدواج با یک مرد آمریکایی ویزای آمریکا را بگیرد، اما رفته رفته با دیدن دنیا(آزیتا حاجیان)دلبسته او میشود و تصمیم میگیرد به ظاهر سابق خود برگردد و بالطبع فکر سفر به آمریکا را از سر خود بیرون میکند تا در نهایت با دنیا به ایران برگردد.

اکران فیلم حواشی زیادی را برانگیخت. به بهانه اکران و نمایش فیلم آدم‌برفی به سینما آفریقا حمله شد و در این جریان خانم بارداری که برای تماشای فیلم آمده بود دچار سقط جنین شد. همه این هیاهوها نه به خاطر سوژه فیلم که فقط به دلیل مردی بود که لباس زنانه می‌پوشید و اکبر عبدی نقش‌اش را بازی می‌کرد. هنوز تب مهاجرت داغ نشده بود اما انگار میرباقری چنین روزهایی را پیش‌بینی می‌کرد که سوژه فیلمش درباره مهاجرت بود.

لیلی با من است

سال ساخت: ۱۳۷۴

کارگردان: کمال تبریزی

بازیگران: پرویز پرستویی,  محمود عزیزی,  شهره لرستانی,  رحمان باقریان آغچه رود,  میرحسین معلومی,  محمدمهدی فقیه منفرد,  هدایت اله نویدی,  علی غفاری

خلاصه داستان:

صادق مشکینی (پرویز پرستویی)، فیلمبردار تلویزیون، که بسیار زیاد از جبهه و جنگ می‌ترسد، برای اینکه بتواند از صندوق تلویزیون وام بگیرد تا خانهٔ نیمه‌ساخته‌اش را تکمیل کند، باید برای فیلمبرداریِ فیلمی مستند از اسرای عراقی به منطقهٔ جنگی برود. صادق شبانه وصیتی تنظیم می‌کند و فردا صبح به‌همراه آقای کمالی (محمود عزیزی) عازم منطقه می‌شود و صادق برای اینکه پایش به جبهه و منطقهٔ جنگی و خط مقدم نرسد، حوادث عجیب و غریبی رقم می‌زند…

اولین فیلمی که با جبهه، جنگ تحمیلی و دفاع مقدس شوخی می‌کند و از این نظر بسیار ساختارشکنانه عمل می‌کند. شوخی‌های فیلم آنقدر درجه یک است که هنوز هم کار می‌کنند. اگر فیلم را بعد از بیش از بیست سال که از ساختش می‌گذرد ببینید، از خنده روده‌برتان می‌کند، همانطور که اگر برای چندمین بار هم ببینید باز مانند روز اول می‌خندید و از تماشایش لذت می‌برید.

فیلمنامه عالی فیلم با بزنگاه‌های به‌موقع، شوخی‌های قوی و موقعیت‌های کمیکی که خلق می‌کند، واقعا خوب نوشته شده و بازی‌ها هم صمیمیتی غیرمنتظره را با تماشاگر بنیان می‌گذارند.

مرد عوضی

سال ساخت: ۱۳۷۶

کارگردان: محمدرضا هنرمند

بازیگران: پرویز پرستویی,  فاطمه معتمدآریا,  افسانه بایگان,  رضا ژیان,  محمود پاک نیت,  عزت اله مهرآوران,  نرگس مجابی,  شاهرخ سنایی,  حمید لولایی,  نادر سلیمانی

خلاصه داستان:

خسرو پذیرش، مخترع یک پودر جادویی لباسشویی، به یک کارخانه تولید پودر می رود تا با دیدن مدیرعامل، اختراعش را به تولید برساند. اما تصادفاً از آسانسور پرتاب و به بیمارستان منتقل می شود. مدیرعامل شرکت، داریوش جم نیز از شنیدن خبر ورشکستگی قریب الوقوع شرک سکته مغزی می کند و به همان بیمارستان منتقل می شود. در بیمارستان، پرفسور ساعی که متخصص پیوند اعضاست، مغز خسرو را به بدن داریوش پیوند می زند و ...

بخش زیادی از بار کمدی فیلم بر دوش بازیگران آن است. البته موضوع فیلم هم برای آن سال‌ها جالب بود. «مرد عوضی» برخلاف اغلب فیلم‌های کمدی که فکر می‌کنند خنده آفرینی به معنای جدی نبودن است و ساختار درست و درمانی ندارند، در یک چارچوب کاملاً فکر شده و شناخته‌شده کمدی اتفاق می‌افتد؛ جابه‌جایی موقعیت‌ها، که خود خرده موقعیت‌های کمدی بعدی را می‌آفریند.

مومیایی3

سال ساخت: ۱۳۷۸

کارگردان: محمدرضا هنرمند

بازیگران: پرویز پرستویی,  مهتاب کرامتی,  رامبد جوان,  سیروس ابراهیم زاده,  رضا ژیان,  فتحعلی اویسی,  محمدرضا فیض نوروزی,  عزت اله مهرآوران

خلاصه داستان:

سروان قربانی (پرویز پرستویی)، افسر وظیفه‌شناس است که کارش را به خوبی و با صداقت تمام انجام می‌دهد. او که باید هرچه زودتر کلانتری محل خدمت اش را به مالک اصلی اش تحویل دهد، به او اطمینان می‌دهد که قصد تخلیه کلانتری را دارد ولی متأسفانه هیچ‌کس حاضر نیست ملکش را به کلانتری اجاره دهد. در این میان سروان قربانی در ماجرای سرقت یک مومیایی نیز گرفتار می‌شود و…

«مومیایی۳»  ساخته محمدرضا هنرمند در فرم بصری و استفاده از شوخی‌های بصری با تصویر، از مجموعه برادران زوکر با آن فرم کارتونی الگوگرفته است. مثلا صحنه‌ی پایانی که ناگهان از زیر زمین می‌آیند و تانک می‌شوند یا دماغ پرستویی که بعد از ضربه بزرگ و بزرگ‌تر می‌شوند در کنار کلی صحنه و شوخی دیگر از روی سه‌گانه «اسلحه برهنه» گرفته شده‌اند. اما می‌توان «مومیایی ۳» را یک اقتباس موفق دانست که به خوبی ایرانیزه شده و با فرهنگ و شرایط اجتماعی ایران مطابقت پیدا می‌کند. همانطور که اشاره شد نکته جالب درباره این فیلم در استفاده از شوخی‌های تصویری و فنی به در کنار شوخی‌های کلامی است.

عینک دودی

سال ساخت: ۱۳۷۸

کارگردان: محمدحسین لطیفی

بازیگران: ایرج طهماسب,  فاطمه معتمدآریا,  حسن شکوهی عارف,  فقیهه سلطانی,  پانته آ بهرام,  عزیزاله هنرآموز,  جمیله شیخی,  فاطمه بزرگمهری راد,  سعید پیردوست

خلاصه داستان:

مینا و سینا زوج مرفهی هستند که اکنون تصمیم به جدایی گرفته اند. مینا که نویسنده است و اخیراً مقاله ای درباره حقوق زنان نوشته است، به دوستانش می گوید که به زودی به آزادی دست پیدا خواهد کرد. مادر مینا و برخی از دوستانش با جدایی او از شوهرش مخالف هستند اما به رغم همه پندها و اندرزها، او و شوهرش راهی محضر می شوند. در محضر، مینا با دختر جوانی که هم نام اوست آشنا می شود که نمی خواهد با مرد جوانی به نام ناصر که پدرش برای او انتخاب کرده ازدواج کند. دختر جوان در دستشویی محضر تصمیم می گیرد با تیغ خود را بکشد اما مینا سرمی رسد و از پلکان اضطراری ساختمان او را فراری می دهد. از طرفی، ناصر و پدر دختر در حالی که سینا را گروگان گرفته اند با اتومبیل به تعقیب آنها می پردازند...

محمدحسین لطیفی این فیلم را چهار سال بعد از «سرعت» ساخت و میزان استقبال از آن آنقدر بالا بود که توانست جایگاه این کارگردان را در سینما تثبیت کند. «عینک دودی» یکی از پرفروش ترین فیلم های سال 78 نام گرفت و هنوز هم یکی از موفق ترین آثار سینمایی لطیفی شناخته می شود.

خبرهای مرتبط:

ویدیوی بهترین فیلم‌های کمدی تاریخ سینمای ایران از نگاه کاربران سایت سلام سینما در یوتیوب سلام سینما

بهترین فیلم‌های کمدی دهه هشتاد سینمای ایران

بهترین فیلم‌های کمدی و طنز ایرانی