1393/01/09 00:00

مادران سرزمین کهن - یادداشتی بر فیلم شیار ۱۴۳

فیلم شیار143 بعد از فیلم؛ اجسام از آن چه در آینه می‌بینید به شما نزدیک‌ترند، دومین کار سینمایی نرگس آبیار محسوب می‌شود. فیلم با سکانس انتهایی که در آن دختری در فضایی روستایی مادر سالخورده‌اش را صدا می‌زند و می‌گوید بیا یونس (برادرم) برگشته آغاز می‌شود و سپس دوربین گروه فیلمبرداری را نشان می‌دهد که در حال تولید فیلمی مستند درباره زنی به نام الفت هستند. راویان فیلم مستند در باره شخصیت‌های اصلی فیلم الفت و پسرش یونس و آنچه بر آنها رفته سخن می‌گویند و فیلم با فلاش‌بک‌هایش شخصیت‌های اصلی را به نظاره می‌گذارد. الفت زنی روستایی است که شوهرش به علت سقوط از داربست فوت کرده و او دختر و پسر خردسالش یونس را با سختی و مشقت بزرگ می‌کند و برای آنها آرزوهای بزرگی در سر دارد. با شروع جنگ تحمیلی یونس داوطلبانه و مشتاقانه برای مقابله با متجاوزان بعثی به جبهه می‌رود و با رفتن او گویا جان از کالبد الفت جدا می‌شود. مادر دوری یونس را صبورانه تحمل می‌کند تا اینکه تلویزیون خبر اجرای عملیات والفجر مقدماتی را پخش می‌کند و مدتی بعد پی می‌برد این عملیات توسط ستون‌پنجم لو رفته و بسیاری از رزمندگان در این عملیات ناکام اسیر، شهید و مجروح شده‌اند. سراسر وجود مادر را اضطراب و نگرانی فرامی‌گیرد و سراسیمه برای کسب اطلاع از وضعیت یونس به مراکز مسوول مراجعه می‌کند، اما حاصلی ندارد و او دست خالی برمی‌گردد. مادر برای اطلاع از وضعیت یونس به شنیدن برنامه‌های رادیویی دشمن رومی‌آورد و شبانه‌روز رادیو عراق را گوش می‌کند تا شاید خبری از فرزندش دریافت کند که آن‌هم ثمری دربر ندارد. روزها به سختی و بسیار طاقت‌فرسا برای مادر سپری می‌شود تا اینکه او خبر پذیرش قطعنامه 598 و پایان جنگ را از همسایه‌ها می‌شنود و مذاکره مسوولان ایرانی و عراقی برای صلح را از طریق تلویزیون مشاهده می‌کند. با اتمام جنگ تحمیلی اسرا آزاد می‌شوند، اما خبری از یونس یافت نمی‌شود. نرگس آبیار در این فیلم‌ به شایستگی انتظار و چشم‌به‌راهی مادری صبور در فراق فرزند را در برهه‌های زمانی به تصویر می‌کشد و با زیبایی تمام بخشی از درد و هجران مادران شهدا و مفقودان جنگ‌تحمیلی را روایت می‌کند. فیلم صحنه‌هایی را خلق کرده که در زمان جنگ دوربینی برای ثبت آنها وجود نداشت و بسیاری اطلاع ندارند که بر مادران و بازماندگان شهدا به‌ویژه در شهرستان‌ها و روستا‌های دورافتاده چه لحظات دردناک و نفسگیری گذشته است. فیلم تصویری مانا از مادران سرزمین کهن ایران اسلامی و نیز هشداری است برای سیاستمداران و تصمیم‌گیران امور که در برنامه‌ها و سیاست‌های راهبردی به آسیب‌ها و چالش‌های تصمیمات و تبعات آن بر جامعه و خانواده‌ها توجه مضاعف کنند. از نکات مهم دیگر فیلم می‌توان به عینیت‌یافتن آیه قرآن که می‌فرماید؛ شهیدان زنده‌اند و نزد پروردگارشان روزی می‌خورند، بازی درخشان مریلا زارعی در نقش الفت، نقش مردم به‌خصوص مادران در دوران دفاع‌مقدس، عشق به سرزمین مادری، صفا و صمیمیت میان همسایه‌ها، رستگاری مادر در تحمل درد فراق و... اشاره کرد. نرگس آبیار با ساخت فیلم شیار143 نام خود را در کنار فیلمسازان شاخص جنگ ثبت و مریلا زارعی یاد مادر در فیلم‌های مصائب مسیح مل گیبسون و علی حاتمی را در اذهان متبادر کرد.