چگونه اشتباه دبیرخانه جشنواره فجر برای 4 فیلم انتظار واهی ساخت؟
پس از انتشار اسامی فیلم‌های پذیرفته‌شده در بخش مسابقه چهل و سومین جشنواره فیلم فجر، آنچه بیش از همه به چشم آمد غیبت ۴فیلم «قاتل و وحشی»(حمید نعمت‌الله)، «رکسانا»(پرویز شهبازی)، «پیرپسر»(اکتای براهنی) و «بی‌سروصدا»(مجیدرضا مصطفوی) بود؛ فیلم‌هایی که اغلب در ادوار گذشته به جشنواره ارائه شده بودند و مشخص بود که طبق آیین‌نامه اجازه حضور در بخش رقابتی را ندارند.
روزنامه همشهری نوشت: اشتباهی که در دبیرخانه جشنواره صورت گرفت باعث شد این فیلم‌ها برای اعضای هیأت انتخاب به نمایش درآید. فهرست لورفته از هیأت انتخاب نشان داد این فیلم‌ها در فهرست مسابقه قرار دارند. وقتی فهرست فیلم‌های بخش مسابقه به‌صورت رسمی منتشر شد، جای خالی فیلم‌هایی که می‌توانستند به فیلم فجر رونق ببخشند مشهود بود.
البته از پیش مشخص بود که بیشتر این فیلم‌ها چون در دوره‌های گذشته متقاضی حضور در جشنواره شده و به هر دلیلی به فیلم فجر راه نیافته بودند، به لحاظ قانونی امکان شرکت در بخش مسابقه را ندارند. اما وقتی فیلم‌ها برای اعضای هیأت انتخاب به نمایش درآمد، به نظر می‌رسید که آیین‌نامه جشنواره فجر تغییر کرده است، در حالی که این‌گونه نبود و در نهایت هم بر نام این فیلم‌ها خط قرمز کشیده شد.
خبرهای غیررسمی هم حکایت از آن دارند که برخی فیلم‌ها با کمی تعدیل می‌توانستند به جشنواره بیایند، ولی سازندگان‌شان حاضر به کوتاه کردن فیلم‌‌هایشان نشدند و از اینجا بود که داستان منع قانونی پیش آمد.
«پیرپسر» باز هم روی زمین ماند
اکتای براهنی، کارگردان فیلم «پیرپسر» به غیبت فیلمش در بخش مسابقه جشنواره فجر واکنش نشان داد. در بخشی از یادداشت این کارگردان آمده است: «پیرپسر همچنان در ایران روی زمین ماند. جمع‌بندی صحبت هیأت انتخاب با تهیه‌کننده و بنده این بود که فیلم از 7نفر از اعضای هیأت انتخاب 7رأی مثبت گرفته است و حتی شنیدیم که رئیس جشنواره نیز از فیلم و رأی هیأت انتخاب خود مقابل اعضای نمادین پروانه نمایش دفاع کرده است... تحلیل همکاران این بود که فجر فضا را برای شرایط اکران و بازگشت سرمایه فراهم خواهد کرد و از همه مهم‌تر تعدادی از ایرانیان این فیلم را مثل خارجی‌ها خواهند دید، ولی دیدیم که نشد. بله، رفقا، اینها ناخن‌خشک‌تر از این حرف‌ها هستند.»
در میانه راه اعلام شد برخی فیلم‌ها منع قانونی دارند
محمود گبرلو، از اعضای هیأت انتخاب جشنواره در این زمینه اعلام کرد در میانه راه داوری آثار، اعلام کردند برخی فیلم‌ها که ظاهرا مورد پسند اکثریت اعضا هم بود، مثل «پیرپسر»، «رکسانا» و «بی‌سروصدا» منع قانونی دارند و اشتباها برای دیدن در اختیار هیأت انتخاب قرار گرفته‌اند. خیلی دلمان سوخت، چون یکی از این فیلم‌ها را که می‌توانست تحولی در سینمای ایران ایجاد کند اجبارا و با بی‌میلی از جدول انتخاب‌ها کنار گذاشتیم. همچنین هیأت انتخاب پیشنهاد کرد برخی فیلم‌هایی که خارج از مسابقه قرار گرفته‌اند و یا به‌خاطر منع قانونی انتخاب نشده‌اند، مثل «پیرپسر» و یا برخی فیلم‌هایی که طی سال‌های گذشته با حساسیت‌هایی با آنها برخورد شده بود و نمایش عمومی نداشتند، مثل «قاتل و وحشی» با موافقت سازندگانش در بخش ویژه‌ای به نمایش گذاشته شود.
یک سانس برای «قاتل و وحشی»
پیش‌تر، حمید نعمت‌الله، کارگردان فیلم «قاتل و وحشی» در یادداشتی نوشته بود: «با گذشت 6سال از ساخت فیلم «قاتل و وحشی» و بلاتکلیفی در صدور مجوز نمایش این اثر، با وجود پیگیری و درخواست این‌جانب همچنان اکران این فیلم میسر نشده است. درباره «قاتل و وحشی» همیشه تلاش کرده‌ام ارتباط و کنجکاوی مخاطب را از شر سایه کلمه توقیف دور نگه دارم، هرچند سکوت و مراعات بنده گویا از مراجع سلب مسئولیت کرده تا هر سال با انواع و اقسام دروغ «قاتل و وحشی» را به سال آینده و مسئول بعدی حواله دهند. پس تصمیم گرفتم درخواست خود را عمومی منتشر کنم. هم‌اکنون با توجه به فرصت جشنواره فجر لازم می‌دانم در جهت پیگیری حقوق این اثر درخواست کنم فیلم «قاتل و وحشی» را یک سانس در کوچک‌ترین سالن جشنواره اکران کنید.»
هزینه‌ای که بیهوده پرداخته شد
کل ماجرا به هزینه‌ای می‌ماند که بیهوده پرداخته شد و بی‌جهت تولید نارضایتی کرد. یا باید از ابتدا فیلم‌ها توسط برگزارکنندگان به همان دلیل منع قانونی پذیرفته نمی‌شد، نه اینکه آنها را تشویق به حضور در جشنواره می‌کردند یا باید در مورد آیین‌نامه تصمیم تازه‌ای گرفته می‌شد و فیلم‌ها به جشنواره می‌آمدند. راه سوم استفاده دبیر جشنواره یا رئیس سازمان سینمایی از اختیاراتشان بود؛ کاری که مسبوق به سابقه هم بود.
فیلم «امپراتور جهنم» در بخش رقابتی جشنواره فیلم فجر سال۱۳۹۵ پذیرفته نشد و به‌دنبال آن محمد خزاعی (تهیه‌کننده) و پرویز شیخ‌طادی (کارگردان) در نامه‌ای خطاب به حجت‌الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی انصراف خود را از شرکت در جشنواره فیلم فجر اعلام کردند. یک سال بعد با این توجیه که نسخه کامل فیلم آماده نمایش نبوده، ساخته شیخ‌طادی در بخش مسابقه جشنواره سی و ششم فجر به نمایش درآمد.
مورد دیگر فیلم «بهشت تبهکاران» ساخته مسعود جعفری جوزانی است. سازنده این فیلم فرم حضور در چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر را پر کرد و در حالی که بیشتر فصل‌هایش فیلمبرداری شده بود، نسخه‌ای ناقص از آن به دفتر جشنواره رفت و ظاهرا توسط هیأت انتخاب هم دیده شد. با توجه به آیین‌نامه جشنواره، چون یک نسخه از فیلم جوزانی توسط هیأت انتخاب دیده شده بود، قاعدتا «بهشت تبهکاران» در دوره بعدی جشنواره نمی‌توانست پذیرفته شود.
سال گذشته اما با این توجیه که «بهشت تبهکاران» به‌دلیل آماده نمایش نشدن اصلا به فجر چهل و یکم نرسیده بود در بخش مسابقه جشنواره چهل و دوم به نمایش درآمد. از این مثال‌ها زیاد است. نکته این است که با کمی تدبیر می‌شد ماجرا را جوری مدیریت کرد که نه فیلمساز ناراضی شود و نه مدیریت فرهنگی دولت چهاردهم هزینه بیهوده پرداخت کند.