اختصاصی سلام سینما - احتمالاً عنوان فیلمفارسی به گوشتان خورده است. فیلم‌فارسی‌ها به سبکی از فیلم‌های ایرانی اطلاق می‌شود که پیش از انقلاب ساخته شده‌اند. فیلم‌هایی گیشه‌ای با مضامینی عاشقانه یا بامزه که المان‌ها و عناصر مشترکی داشتند. این فیلم‌ها در شرایطی ساخته شده‌اند که امکانات فیلمسازی در ایران بسیار محدود بود و سازندگان هم بیشتر به فکر تجارت و فتح گیشه‌ها بودند.

جهان فیلمفارسی‌ها به جز مواردی خاص و فیلم‌هایی استثنایی، داستان‌هایی زرد داشتند و صحنه‌های کاباره‌ای و رقص در آن‌ها به‌وفور یافت می‌شد. در دهه پنجاه فیلمسازان جوان آن روزها مانند مسعود کیمیایی، داریوش مهرجویی، ابراهیم گلستان و... سعی کردند رویه مرسوم فیلمسازی را تغییر بدهند و فیلم‌هایی جدی‌تر و با موضوعاتی فکربرانگیز بسازند. این فیلم‌ها بعدها با عنوان «موج نوی سینمای ایران» شناخته شدند.

اما فیلمفارسی فقط به‌خاطر موضوعات عامیانه‌اش، فیلمفارسی نشد. در واقع از نظر تکنیکی هم این فیلم‌ها سبک پردازش خاص خود را دارند که به همین واسطه هم «فیلمفارسی» یا «سینمای فارسی»  نامیده می‌شوند و به‌عنوان یک سبک سینمایی مورد بررسی قرار می‌گیرد. فیلمفارسی‌ها طرف‌دارهای خود را دارند و خصوصاً فیلمفارسی‌های کمدی هنوز هم دیده می‌شوند. البته اگر فیلمفارسی‌های کمدی را ببینید متوجه می‌شوید که بعد از انقلاب سبک فیلم‌فارسی به شکل دیگری در فیلم‌های گیشه‌ای تکرار شده و مثلاً «تک‌خال» که همین حالا در حال پخش است، یک فیلمفارسی محسوب می‌شود. هرچند صحنه‌های کاباره‌ای و روابط زنان و مردان دیگر بعد از انقلاب در فیلم‌های ایرانی تداوم نیافت، اما فیلمفارسی به زیست خود ادامه داد. در این یادداشت بهترین فیلم‌های کمدی ایرانی را معرفی کرده‌ایم.

فیلم کمدی آبی و رابی

سال ساخت: 1309

کارگردان: اوانس اوگانیانس

بازیگران: محمدخان ضرابی، غلامعلی خان سهرابی فرد، محمدعلی قطبی، امیر ارجمند

فیلم سینمای «آبی و رابی» اولین فیلم کمدی سینمای ایران است. این فیلم توسط اوانس اوگانیانس ساخته شده است. کارگردانی که از جمله اولین فیلمسازان ایرانی به‌حساب می‌آید. این فیلم داستان دو مرد بامزه را تعریف می‌کند که در موقعیت‌های مختلف و غیرمنتظره‌ای قرار می‌گیرند و هرکدام از این موقعیت‌ها، یکی از اهرم‌های کمیک فیلم است.

نکته جالب درباره «آبی و رابی» استفاده‌اش از فانتزی و جلوه‌های بصری با امکانات محدود فیلمسازی در آن دوران است. صحنه‌هایی مانند پرواز مرغ در رستوران، یا پهن و کوتاه شدن کاراکترها از جمله فانتزی‌های جالب فیلم است.

فیلم کمدی حاجی آقا آکتور سینما

سال ساخت: 1312

کارگردان: اوانس اوگانیانس

بازیگران: حبیب اله مراد، آسیا قسطانیان، زما آگانیانس، عباس خان طاهباز

فیلم سینمایی «حاجی آقا آکتور سینما» فیلمی دیگر از اوهانیانس است که در ستایش خود سینما ساخته شده است. داستان این فیلم مستقیماً با سینما گره می‌خورد و بعدتر محسن مخملباف فیلمی با عنوان مشابه و بازهم درباره عشق به سینما می‌سازد. یعنی «ناصرالدین‌شاه آکتور سینما».

این فیلم درباره کارگردانی است که به دنبال موضوعی خاص برای ساخت فیلمش می‌گردد که به‌واسطه دو جوان که علاقه‌مند به کار سینما هستند با شخصی به نام حاجی‌آقا آشنا می‌شود. مردی که از مخالفین سرسخت هنر سینما و نمایش است. کارگردان از او دعوت می‌کند تا به مؤسسه فیلمسازی بیاید. حاجی‌آقا که از دزدیده شدن ساعتش پریشان است، اکت‌های جالبی به نمایش می‌گذارد و به‌واسطه آشنایی با محیط سینما نظرش راجع به هنرهای نمایشی تغییر می‌کند.

فیلم کمدی حاکم يکروزه

سال ساخت: 1331

کارگردان: پرویز خطیبی

بازیگران: عبداله محمدی، زری ودادیان، سودابه، محمدعلی سخی، مستانه

«حاکم یک روزه» یک فیلمفارسی تیپیکال درباره مهاجرت از روستا به شهر و در مذمت زشتی‌ها و پلیدی‌های شهر که روستاییان ساده را در خود می‌بلعاند. کارگردان، این موضوع موردتوجه درباره افزایش بی‌رویه شهرنشینی را با قصه‌ای شاهزاده و گدایی تلفیق می‌کند. شوخی‌های فیلم برای زمان خود بامزه بودند و موردتوجه قرار گرفتند.

این فیلم درباره یک روستایی ساده‌دل است که به شهر می‌آید و مردم آنجا به دلیل شباهتش به حاکم شهر، او را با حاکم اشتباه می‌گیرند. حاکم شهر در شکار گم شده و این باعث می‌شود مرد روستایی برای مدت کوتاهی امکان حاکم شدن و نشستن بر صندلی حاکم را پیدا می‌کند.

فیلم کمدی شب نشینی در جهنم

سال ساخت: 1335

کارگردان: موشق سروری، ساموئل خاچیکیان

بازیگران: عزت اله وثوق، ارحام صدر، روفیا، پرخیده، هوشنگ مرادی

«شب نشینی در جهنم» یکی از آن فیلم‌هایی است که موضوعش به شکل اصیلی فیلمفارسی‌گونه است. این فیلم توسط موشق سروری ساخته شد اما نیمه‌کاره ماند و ساموئل خاچیکیان آن را به پایان رساند. یک فیلم عبرت‌آموز و پنددهنده در مذمت ثروت و حرص و طمع.

مردی ثروتمند که تنها به ثروت بیشتر فکر می‌کند، به خانواده خود توجهی ندارد و پسر و دخترش را فدای حرص و جاه‌طلبی خود می‌کند. پسر او در سراشیبی سقوط است و پدر دختر را هم مجبور کرده تا با پیرمردی پول‌دار ازدواج کند، درحالی‌که دلداده پسرعموی خود است. مرد یک شب، خوابی عجیب می‌بیند و در خواب تا اعماق جهنم پایین می‌رود و سرنوشت اعمالش را می‌بیند و همان‌طور که قابل حدس است در یک پایان خوش، وقتی بیدار می‌شود آدم دیگری شده، متنبه گشته و ثروتش را میان اعضای خانواده خود تقسیم می‌کند و بخشی را هم به امور خیریه اختصاص می‌دهد.

فیلم کمدی گنج قارون

سال ساخت: 1344

کارگردان: سیامک یاسمی

بازیگران: محمدعلی فردین، پروین خیربخش، تقی ظهوری، آرمان میناسیان

«گنج قارون» یکی از پرطرفدارترین فیلمفارسی‌های قبل از انقلاب است. «گنج قارون» اولین فیلمفارسی است که مفهوم فتح گیشه‌ها را پیاده‌سازی می‌کند. این اولین فیلم کمدی ایرانی است که موفق شد به فروشی میلیونی برسد. دلیل اصلی این محبوبیت آن، جوانانه بودن فیلم و داستانش بود. از جذابیت محمدعلی فردین هم نباید گذشت. هم اجرای بازیگر و هم خود شخصیت در فیلمنامه برای تماشاگران بسیار جذاب بود. ضمن اینکه در دوبلاژ فیلم هم ایرج روی فردین دوبله کرده و سه آهنگی که در فیلم خواند بسیار محبوب شد.

داستان «گنج قارون» درباره مرد ثروتمندی است که بابت گذشته‌اش احساس عذاب وجدان و اندوه شدیدی دارد. اتفاقاتی در گذشته باعث شده با خودش کنار نیاید و دست به خودکشی بزند. اما از بخت خوبش دو دوست خودکشی او را می‌بینند و نجاتش می‌دهند. مرد ثروتمند به این واسطه با دو جوان همراه می‌شود و این اتفاق همه زندگی او را دگرگون می‌کند.

فیلم کمدی دزد بانک

سال ساخت: 1344

کارگردان: اسماعیل کوشان

بازیگران: بهروز وثوقی، ثریا بکیاسا، تقی ظهوری، فریبا خاتمی، سیمین علی زاده

«دزد بانک» فیلمی از اسماعیل کوشان است. کوشان هم از جمله فیلمسازان مهم قبل از انقلاب محسوب می‌شود. این فیلم از جمله فیلم‌های محبوب کوشان است. یک کمدی پلیسی و تعقیب و گریزی که همان‌طور که از نامش پیداست درباره سرقت از بانک است. البته این وسط کلی داستان عشق و عاشقی هم شکل می‌گیرد. نکته فیلم در نقش پررنگ زنان در پیش‌بردن روایت آن می‌باشد.

زن‌وشوهری با مقدار زیادی پول در حال برگشتن به شهرشان هستند. مردی به‌واسطه شباهت با یکی از آشنایان آن‌ها همراهشان می‌شود تا به کمک نامزدش پول را بدزدند اما موفق نمی‌شوند و این ماجرا تبدیل به یک سرقت بزرگ‌تر در شهر دیگر می‌شود.

فیلم کمدی سه کارآگاه خصوصی

سال ساخت: 1344

کارگردان: محمد متوسلانی

بازیگران: محمد متوسلانی، منصور سپهرنیا، گرشاسب رئوفی، نسرین صفایی

بازهم یک فیلم کمدی که با مایه‌های جنایی و تعقیب و گریزی تلفیق شده است. کمدی «سه کارآگاه خصوصی» بسیار شبیه به کمدی‌های اسلپ استیک است. یعنی پر از فرار و خرابکاری. داستان فیلم درباره سه جوان است که به‌واسطه دیدن فیلم‌های جنایی به فعالیت‌های کارآگاهی علاقه‌مند می‌شوند. آن‌ها که به‌تازگی یک دفتر مراقبت از کودکان و معلولان راه انداخته‌اند، متوجه ماجراهایی عجیب در خانه دو دختر می‌شوند.

این دو دختر معتقدند که در خانه‌شان ارواحی زندگی می‌کنند. کارآگاهان غیررسمی اما متوجه می‌شوند که این ارواح درواقع قاچاقچیان مواد مخدر هستند ...

فیلم کمدی الماس ۳۳

سال ساخت: 1346

کارگردان: داریوش مهرجویی

بازیگران: رضا فاضلی، نانسی کواک، ظهوری، گیزلا ناکس، کنعان کیانی

«الماس ۳۳» یک فیلم کمدی از کارگردان بنام ایرانی داریوش مهرجویی است. فیلمی تعقیب و گریزی درباره یک فرمول شیمیایی حیرت‌انگیز که نفت را به الماس تبدیل می‌کند. پروفسوری در خارج از ایران این فرمول را کشف کرده و آن را به همراه برادرزاده‌اش به ایران می‌فرستد. اما از بدو ورود دختر به ایران تبهکارانی به دنبال فرمول شیمیایی هستند. یک راننده جوان که به دنبال ماشین دزدیده‌شده‌اش می‌گردد اتفاقی در داستان فرمول و تبهکاران می‌افتد و همراهی او و دختر منجر به دستگیری خلاف‌کاران می‌شود.

فیلم کمدی سه دیوانه

سال ساخت: 1347

کارگردان: جلال مقدم

بازیگران: منصور سپهرنیا، محمد متوسلانی، گرشاسب رئوفی، گوگوش، جهانگیر فروهر

فیلم سینمایی «سه دیوانه» ساخته جلال مقدم از جمله فیلم‌هایی بود که در زمان ساخت محبوبیت زیادی پیدا کرد. ردپای داستان این فیلم را در «هزارپا» ساخته ابوالحسن داوودی هم می‌توان دید. داستان این فیلم درباره سه کارمند بیمارستان روانی است که به شکل اتفاقی متوجه یک نقشه شوم می‌شوند؛ مردی می‌خواهد با دیوانه جا زدن برادرزاده خود او را در تیمارستان بستری کند تا قبل از رسیدنش به سن قانونی، اموال و ارثیه‌اش را بالا بکشد.

سه کارمند سعی می‌کنند جلی این اتفاق را بگیرند و وقتی عموی دختر سعی دارد نقشه‌اش را عملی کند، او را فراری می‌دهند تا متوجه شود که عمویش چه قصد شومی دارد. در نهایت هم موفق می‌شوند.

فیلم کمدی حسن کچل

سال ساخت: 1349

کارگردان: علی حاتمی

بازیگران: پرویز صیاد، شهپر ابراهیمی، صادق بهرامی، حمیده خیرآبادی

علی حاتمی فیلمساز بزرگ ایرانی در اولین فیلم خود به سراغ داستان کهن حسن کچل می‌رود. داستانی کمدی و البته با سویه‌های اخلاقی جدی. بیشترین اهمیت فیلم «حسن کچل» در این است که آغاز کار حرفه‌ای علی حاتمی در سینمای ایران بود. «حسن کچل» یک فیلم کمدی موزیکال است که اجرای آهنگین سکانس‌های مختلفش در زمان نمایش فیلم سروصدای زیادی به پا کرد. این فیلم آن‌قدر محبوب شد که در زمان اکران خود ۹ میلیون تومان فروخت.

حسن پسری تنبل و خجالتی است که از خانه بیرون نمی‌رود. مادرش با چیدن سیب سرخ تا دم در خانه او را با ترفندی از خانه بیرون می‌آورد و در را به رویش می‌بندد تا حسن مجبور به‌مواجهه با شهر و مردم شود. او در میان کودکان و بازار و نقاط مختلف شهر سرگردان است و در این میان صدای زنی را می‌شنود و عاشق او می‌شود. همزاد حسن مانند غول چراغ جادو بر او ظاهر می‌شود تا خواسته‌هایش را محقق کند. حسن خواسته‌ای ندارد جز زنی که صدایش را شنیده اما از شانس بدش آن زن که چهل‌گیس نام دارد یکی از زیباترین و والاترین زنان است و دسترسی بهش ناممکن. همزاد راه‌حل‌هایی را به حسن ارائه می‌دهد اما هیچ‌کدام موفقیت‌آمیز نیستند.

حسن تصمیم می‌گیرد خودش با چهل گیس حرف بزند و متوجه می‌شود او در طلسم دیو است. طلسمی که با شکستن شیشه عمر دیو به پایان می‌رسد. حسن کچل حالا باید در ازای جانش طلسم را بشکند ... البته نگران نباشید به سیاق فیلمفارسی‌ها «حسن کچل» هم پایانی خوش دارد.

فیلم کمدی آقای هالو

سال ساخت: 1349

کارگردان: داریوش مهرجویی

بازیگران: علی نصیریان، عزت الله انتظامی، فخری اسودی، محمدعلی کشاورز

«آقای هالو» یکی از بهترین فیلم‌های داریوش مهرجویی است. هرچند به‌سختی می‌توان عنوان کمدی را روی آن گذاشت اما پر است از صحنه‌های بامزه که از قرارگرفتن آقای هالو در موقعیت‌های ناشناخته، نشئت می‌گیرد. البته مهرجویی فیلم را بر اساس نمایشنامه‌ای که علی نصیریان نوشته، ساخته است.

آقای هالو به تهران می‌آید تا همسر مناسبی اختیار کند. اما شهر گرگ صفت او را درگیر زشتی‌ها و پلیدی‌های خود می‌کند. یکی از آشناهای آقای هالو، او را طعمه یک معامله بی‌سرانجام می‌کند و در همین حین هالو با دیدن دختری، دل به او می‌بازد. اما دختر یک فاحشه است. مردی به نام حبیب که عاشق دختر است او را به بردگی جنسی وامی‌دارد. آقای هالو تلاش می‌کند دختر را به عقد خود دربیاورد تا از این شرایط او را نجات دهد اما حبیب نمی‌گذارد و شهر هالو را پس می‌زند تا ناامید و با دلی شکسته به شهر خود بازگردد.

فیلم کمدی محلل

سال ساخت: 1350

کارگردان: نصرت الله کریمی

بازیگران: نصرت الله کریمی، ایرن، دیانا، رضا کرم رضایی، رفیع حالتی، سیما

فیلمفارسی «محلل»  یک فیلم کمدی رمانتیک است که از داستان محلل صادق هدایت اقتباس شده. پوستر فیلم که البته ممیزی اساسی دارد، بسیار جالب و گویای داستان فیلم است. این فیلم هم نگاهی انتقادی دارد و همین او را تبدیل به یک کمدی رمانتیک خاص می‌کند.

داستان فیلم درباره مردی است که اشتباهاً همسرش را برای بار سوم طلاق می‌دهد و دیگر نمی‌تواند با او ازدواج کند. مگر اینکه مردی پیدا شود تا با همسر او ازدواج و نزدیکی کند که زن دوباره بتواند با شوهر سابقش ازدواج کند. موضوع عجیب و جسورانه‌ای است نه؟

فیلم کمدی درشکه چی

سال ساخت: 1350

کارگردان: نصرت الله کریمی

بازیگران: نصرت الله کریمی، شهلا ریاحی، مسعود اسدالهی، ارغوان، دیانا، بنی احمدی

«درشکه‌چی» فیلم نصرت کریمی یک کمدی رمانتیک که گذر عشق در سالیان دراز را دست‌مایه خود قرار می‌دهد. دو جوان یعنی غلامعلی و زینت در جوانی عاشق یکدیگرند اما برادر دختر مانع ازدواجشان می‌شود. آن‌ها ازدواج می‌کنند اما این عشق در دلشان می‌ماند و بار دیگر وقتی هر دو همسرانشان را ازدست‌داده‌اند، سرباز می‌کند. آن‌ها بار دیگر مصمم هستند با یکدیگر ازدواج کنند اما این بار پسر برادر زینت مخالف اصلی ازدواج است. غلامعلی اما یک برگ برنده دارد، دخترش پوری که پسر خان‌دایی عاشق اوست ...

فیلم کمدی خانه قمر خانم

سال ساخت: 1351

کارگردان: بهمن فرمان آرا

بازیگران: پروین حاج عبداله، علی اکبر آقاجانی، اوینی، محمود بهرامی، کریمی زند، زری پورزند، مهری رحمانی، رضا رخشانی

«خانه قمرخانم» فیلمی است که بهمن فرمان‌آرا آن را بر اساس یک مجموعه تلویزیونی ساخت که چند سال قبل‌تر از تلویزیون ملی ایران پخش می‌شد. البته ایده اولیه از آن سریال برداشته شده و داستان‌هایی که پیش می‌آید متفاوت است. داستان سریال درباره یک موجر بداخلاق و بدعنق به نام قمر خانم بود که به مستأجرین خود که به‌اجبار در آن خانه ساکن بودند بسیار سخت می‌گرفت و مدام درگیری‌هایی به‌وجود می‌آورد. فرمان‌آرا برای فیلمش کاراکتر قمر خانم و خصلت‌های بدش را به عاریه می‌گیرد و داستان داماد قمرخانم را به روایت حوادث آن خانه اضافه می‌کند.

 فیلم کمدی تخت‌خواب سه نفره

سال ساخت: 1351

کارگردان: نصرت الله کریمی

بازیگران: نصرت کریمی، فاطمه بزرگمهری راد، جهانگیر پارساخو

نصرت کریمی از جمله کارگردانانی است که کلی فیلم کمدی قبل از انقلاب ساخته و کارگردان فعالی بوده است. «تختخواب سه نفره» یکی از دیده‌شده‌ترین فیلم‌های کریمی است که احتمالاً در دوران کودکی آن را دیده‌اید. این فیلم نگاهی انتقادی به خرافه‌پرستی و جنسیت زدگی دارد.

داستان فیلم درباره زوج مرفهی است که زندگی خوبی دارند اما صاحب فرزند نمی‌شوند و خانواده مرد به این دلیل آن‌ها را سرزنش می‌کنند. مادر مرد تصمیم می‌گیرد دختر جوانی را به همسری پسرش دربیاورد تا صاحب فرزند شود. ورود همسر جدید به خانه اتفاقات و دردسرهای زیادی را به بار می‌آورد که این فیلم را بدل به یک کمدی خانوادگی می‌کند.

فیلم کمدی خیالاتی

سال ساخت: 1352

کارگردان: منوچهر نوذری

بازیگران: محمدعلی تبریزیان، فرهاد خوشبخت، عبداله بوتیمار، پوری بنایی، رامش، محمدرضا فاضلی، عزیزاله باقری، گوگوش

فیلمی ساخته منوچهر نوذری با بازی گوگوش که داستانی قهرمانانه و رابین‌هودی را تعریف می‌کند. قهرمان فیلم در حجره مردی بدجنس کار می‌کند و تصمیم می‌گیرد گاوصندوق حجره را مورد سرقت قرار دهد تا چک و سفته‌های مردم را به آن‌ها برگرداند و آن‌ها را از ظلم صاحب حجره برهاند. این اتفاق مقدمه‌ای می‌شود بر کمک‌های قهرمان فیلم به مردم مظلوم و فقیر که علیه جرم بایستند.

فیلم کمدی اسرار گنج دره جنی

سال ساخت: 1353

کارگردان: ابراهیم گلستان

بازیگران: پرویز صیاد، مری آپیک، شهناز تهرانی، صادق بهرامی، لرتا هایراپتیان تبریزی، یزدی، مانی حقیقی

«اسرار گنج دره جنی» فیلمی از ابراهیم گلستان، کارگردان مهم موج نوی سینمای ایران است. کارگردان روشنفکر ایرانی که در این فیلم به سراغ ژانر کمدی رفته است. این یک فیلم کمدی سیاسی است. در واقع ابراهیم گلستان در این فیلم انتقادات تندی را علیه مدرنیزاسیون پهلوی و اقدامات شاه مطرح می‌کند اما برای جلوگیری از توقیف فیلم، از بازیگران فیلم‌های کمدی خصوصاً مجموعه کمدی‌های صمد استفاده می‌کند تا حواس سانسورچی‌ها از اصل مطلب منحرف شود.

البته فیلم تنها دوهفته در اکران می‌ماند و به دلیل حساسیت‌های امیرعباس هویدا، از پرده‌های سینما پایین کشیده می‌شود و دیگر هرگز اکران نمی‌شود. انتقادات فیلم بسیار تند هستند.

داستان اصلی فیلم همان موضوع آشنای فیلمفارسی‌ها یعنی گره‌خوردن یک روستایی به شهر است که در دستان ابراهیم گلستان رنگ و بوی تازه‌ای گرفته. علی کشاورزی است که در حین شخم زدن زمین به گنجی دست می‌یابد و تکه‌های آن را به شهر می‌برد و با فروششان ناگهان زندگی‌اش بسیار متمولانه می‌شود. حرص و طمع در علی زنده شده و او تصمیم می‌گیرد به شهر بیاید و زن روستایی‌اش را طلاق بدهد و زنی شهری بگیرد اما ناگهان سرنوشت جلوی او می‌ایستد.

فیلم کمدی جوجه فکلی

سال ساخت: 1353

کارگردان: رضا صفایی

بازیگران: رضا ارحام صدر، بهمن مفید، شهناز تهرانی، مستانه جزایری، علی سخاوت زاهدی، عزت اله رمضانی فر، پروین سلیمانی

فیلم سینمایی «جوجه فکلی» یک فیلمفارسی تمام‌عیار با محوریت دعواهای عشقی است. پدری می‌خواهد دخترش را به‌زور به یک لاتی که در زندان است شوهر دهد، از طرف دیگر یک پسر اصطلاحاً جوجه‌فکلی دل در گرو دختر می‌بازد. او برای جلب رضایت پدر دختر و با کمک کلفت خانه آن‌ها به کلاس‌های لات پروری و انستیتو جاهلی می‌رود تا آماده رویارویی با رقیب عشقی‌اش، همان لات در زندان شود.

فیلم کمدی صمد  آرتیست می‌شود

سال ساخت: 1353

کارگردان: پرویز صیاد

بازیگران: پرویز صیاد، مینو شفیع، طوطی سلیمی، حسین امیرفضلی، محمد اسکندری، قدرت اله انتظامی، عنایت بخشی، محمود بهرامی

نام صمد را اکثر تماشاگران ایرانی با هر رده سنی شنیده‌اند. او یکی از کمدین‌های مشهور فیلمفارسی‌ها بود. مجموعه فیلم‌های صمد هم از جمله پربیننده‌ترین برنامه سینماهای قبل از انقلاب. کارگردان این مجموعه فیلم‌ها پرویز صیاد است و داستان آن‌ها هم درباره صمد یک مرد ساده که در موقعیت‌های مختلی قرار می‌گرفت و سادگی‌اش تبدیل به عنصری برای تولید خنده می‌شد. به سیاق فیلمفارسی‌های گیشه‌ای در این مجموعه همیشه دخترهای زیبا و داستان‌های عاشقانه مختلفی هم حضور داشتند. یکی از اصلی‌ترین دلایل محبوبیت مجموعه صمد بی‌شک خود صمد است.

در «صمد آرتیست می شود»  که یکی از محبوب‌ترین صمدهاست، یک گروه فیلم‌برداری به روستای صمد می‌آیند. اما بازیگر اصلی آن‌ها با کارگردان دعوا می‌کند و کار را نیمه‌کاره رها می‌کند. کارگردان برای به‌پایان رساندن فیلم از اهالی روستا کمک می‌خواهد. اهالی مهربان هم به او کمک می‌کنند. مثلاً کدخدا می‌شود تهیه‌کننده و یکی دیگر از روستاییان جای بازیگر را می‌گیرد. اما صمد با کارها و رفتارهایش مدام در روند فیلم‌برداری اخلال ایجاد می‌کند. تا جایی که کارگردان تصمیم می‌گیرد از شر او خلاص شود و به همه می‌گوید او بازیگر زن فیلم را حامله کرده است ... این شروع دردسرهای صمد و تیم فیلم‌برداری می‌شود.

فیلم کمدی زنبورک

سال ساخت: 1354

کارگردان: فرخ غفاری

بازیگران: پرویز صیاد، پوری بنایی، نوذر آزادی، عنایت بخشی، جهانگیر فروهر، شهناز تهرانی، صادق بهرامی

«زنبورک» یک فیلم حماسی با مایه‌های کمیک است. فرخ غفاری هم از جمله کارگردانان تأثیرگذار بر موج نو سینمای ایران است و در «زنبورک» داستانی حماسی و پهلوانی را تعریف می‌کند که در زمان قدیم می‌گذرد. یک زنبورک‌چی پس از شکست سپاه می‌گریزد و در مسیر به پست راهزن‌هایی می‌خورد که علیه قدرت می‌جنگند و با آن‌ها همراه می‌شود و اتفاقات مختلفی را از سر می‌گذراند.

فیلم کمدی صمد خوشبخت می‌شود

سال ساخت: 1354

کارگردان: پرویز صیاد

بازیگران: پرویز صیاد، حسین امیرفضلی، عنایت بخشی، عباس حکمت آرا، حسن رضیانی

فیلمفارسی «صمد خوشبخت می‌شود» یکی دیگر از سری فیلم‌های صمد است. هرچند از اسم این فیلم برمی‌آید که بیشتر درباره عشق و عاشقی باشد، اما بخش عمده آن یک داستان تعقیب و گریزی را تعریف می‌کند. البته عشق و عاشقی که همواره جای خود را در سینمای فارسی دارند. صمد که نقشش را خود کارگردان یعنی پرویز صیاد ایفا می‌کند، در این فیلم برای کار به تهران می‌آید. صاحب‌کار او آدم متمولی است و یک پسر کوچک دارد که صمد بسیار با او رفیق است. مرد بلیت بخت‌آزمایی برنده شده اما برای اینکه شناخته نشود از صمد می‌خواهد که بلیت را دریافت کند. این باعث می‌شود چند خلاف‌کار در پی بلیت بخت‌آزمایی قصد جان صمد را کنند. درحالی‌که در روستای آن‌ها همه منتظر صمد هستند و معشوقه‌اش ممکن است با رقیب صمد ازدواج کند.

چند خلاف‌کار دیگر می‌خواهند صندوقی را از خانه مرد متمول بربایند و صمد را وادار به انجام این کار می‌کنند. آن‌ها پسر مرد را می‌دزدند و صمد باید در مدت کوتاهی هم او را نجات دهد و هم به روستا برگردد و جلوی ازدواج معشوقه‌اش را بگیرد.

فیلم کمدی ممل آمریکایی

سال ساخت: 1354

کارگردان: شاپور قریب

بازیگران: بهروز وثوقی، گوگوش، آرمان میناسیان، اصغر سمسارزاده، حمیده خیرآبادی، داریوش اسدزاده، رحیم روشنیان، عباس ناظری، نعمت اله گرجی

«ممل آمریکایی» یکی از مشهورترین فیلمفارسی‌های پیش از انقلاب است. فیلمی که اگر آن را ندیده باشید به سکانس‌های مختلفش برخورده‌اید یا حداقل اسمش را بارها شنیده‌اید. در این فیلم دو سوپراستار بزرگ آن سال‌ها یعنی گوگوش و بهروز وثوقی نقش‌آفرینی می‌کردند و یکی از اصلی‌ترین دلایل محبوبیت فیلم حضور این دو نفر بود.

این فیلم شاپور قریب را البته با ارفاق می‌توان در دسته فیلم‌های کمدی قرار داد. چرا که یک درام جدی را دست‌مایه داستان خود قرار می‌دهد اما به‌هرحال در آن سال‌ها هر فیلمی برای فروش بیشتر باید از سکانس‌های کمدی اشباع می‌شد و «ممل آمریکایی» به همین واسطه در این لیست قرار می‌گیرد.

داستان درباره دزد خرده‌پا و جوانی است که رویای رفتن به آمریکا را در سر می‌پروراند. او اتفاقی با مریم دختری زیبا آشنا می‌شود که در کیفش دعوت‌نامه‌ای از آمریکا دارد. مریم او را به خانه خود می‌برد. مادر مریم که زن متمولی است، ضامن ممل می‌شود تا به او ویزای آمریکا بدهند. اما ممل متوجه می‌شود که این زن مادر مریم نیست و با مریم از آنجا بیرون می‌زند. مریم به او می‌گوید که آن زن به دنبال تور کردن مردهاست. ممل حالا باید بین مریم و رویای آمریکایی‌اش دست به انتخاب بزند و وقتی مریم خانه او را ترک می‌کند تصمیمش را می‌گیرد و به سمت فرودگاه می‌رود تا با زن به آمریکا بروند اما اتفاقات ناخواسته‌ای می‌افتد.

فیلم کمدی صمد در راه اژدها

سال ساخت: 1356

کارگردان: پرویز صیاد

بازیگران: پرویز صیاد، عبدالعلی همایون، عزت الله انتظامی، خیراله تفرشی آزاد، مستانه جزایری، محمد گودرزی، علی اکبر مهدوی فر

فیلم کمدی «صمد در راه اژدها» یکی دیگر از فیلم‌های کمدی و اکشن صمد بود که با استقبال ویژه‌ای روبه‌رو شد. بازهم صیاد سینما و صمد را با هم مواجه می‌کند. این بار صمد به جرم دعواهای زیاد و انگشت کردن در چشم دیگران به دادسرایی در شهر فرستاده می‌شود. او در مسیر به دست یک قاچاقچی دستبند است که برنامه ریخته در مسیر دادسرا فرار کند. او و دوستش نقشه فرار را عملی می‌کنند و چون صمد به او وصل است، چاره‌ای جز بردنش ندارند. آن‌ها می‌خواهند صمد را بکشند اما دختر رئیس باند مانع می‌شود. قاچاقچیان صمد را به سینما می‌برند که فیلمی از بروس‌لی پخش می‌کند. صمد شدیداً تحت تأثیر حرکات رزمی بروس‌لی قرار می‌گیرد و می‌خواهد در بازگشت به روستا به اهالی آنجا کاراته یاد دهد!

انتخاب ویژه:‌سریال کمدی دایی جان ناپلئون

سال ساخت: 1355

کارگردان: ناصر تقوایی

بازیگران: پرویز فنی زاده، نصرت‌الله کریمی، پرویز صیاد، سعید کنگرانی، پروین ملکوتی

هرچند «دایی جان ناپليون» یک سریال است اما یکی از به‌یادماندنی‌ترین و زیباترین کمدی‌هایی است که قبل از انقلاب ساخته شده. ناصر تقوایی که یکی از مهم‌ترین فیلمسازان ایرانی است پشت دوربین این سریال قرار گرفته و اثری به‌یادماندنی و ماندگار خلق کرده است. جالب است بدانید این سریال اقتباسی از رمانی به همین نام نوشته ایرج پزشک‌زاد است.

سریال توسط سعید روایت می‌شود و ماجراهای خانوادگی او را تعریف می‌کند. سعید عاشق دختر دایی جان ناپلئون شده. دایی جان ناپلئون بزرگ خانواده است که خودش را بسیار شبیه به ناپلئون می‌پندارد و در جریان حمله بریتانیا به ایران در جنگ جهانی، متوهم می‌شود که لشکر بریتانیا به ایران آمده تا خرده حسابی قدیمی را با او صاف کند و به دنبال او می‌گردد.

اخبار مرتبط:

بهترین فیلم‌های کمدی بعد از انقلاب/ خنده‌های فارسی

فیلم‌های کمدی سال ۲۰۲۰