رنج شاعر

"پاپوشا" فیلمی به کارگردانی یواناس کاس کراوز فیلمساز زن لهستانی است که در آن به مرور زندگی برونیسلاوا واج، شاعر معروف دوره­ گرد لهستانی در سال­های مختلف زندگی او می­ پردازد.
شاید بارزترین ویژگی «پاپوشا» ریتم کند آن باشد؛ ریتمی که به واسطه­ ی ژانر و داستانش تعمداً کش آمده و این کش­ آمدگی نه تنها به کار لطمه نمی ­زند بلکه تماشایش را دلچسب­ تر می­کند. فیلم از سکونی نسبی برخوردار است و فیلمساز در حفظ یکدستگی لحن اثر عملکرد درستی داشته است؛ درواقع لحن شاعرانه­ ی درام درهم آمیختگی خوشایندی با موضوع آن دارد و با آن­که فیلمساز فضای رئالیستی کار را حفظ کرده در عین حال نوعی فضای شاعرانه نیز به فیلم خود بخشیده است تا جایی که در بعضی صحنه­ ها به واسطه­ ی عملکرد منحصر به فرد عناصر بصری، میزانسن و چیدمان صحنه حس می­ کنیم بیش­تر با یک "شعر" سر و کار داریم تا یک فیلم. انتخاب درست قاب­ ها، زوایای دوربین و حرکات کند و کشدار آن در کنار طراحی خوب صحنه نمایانگر اوج زیبایی در میزانسن است و شناخت درست فیلمساز از عناصر زیبایی­ شناسی..

«پاپوشا» قرار نیست مختصر و مفید عمل کند، قرار نیست از بخش­ های فرعی و گفتگوهای طولانی کاراکتر­هایش فاکتور بگیرد و قرار نیست دست به سانسور واقعه­ هایش بزند بلکه فیلم به شکل مفصلی خشت به خشت بنایش را می­ چیند و دوربین مستندوار رویدادهای زندگی زن شاعر را ثبت می­ کند.
موقعیت ­های دراماتیک اثر عمدتاً توسط شخصیت اصلی ایجاد می ­شوند که قرار هم نیست منشا وقایع خاصی در فیلم شود. درواقع پاپوشا، به­عنوان یک شاعر دوره ­گرد روزهای معمولی زندگی­ اش را سپری می­ کند تا از کودکی به جوانی و از جوانی به میانسالی و کهنسالی برسد. در این میان البته وقایع تاریخی و اجتماعی مختلفی بر زندگی او سایه می ­اندازند و در هر برهه زندگی­ اش را با چالش­ های خاصی مواجه می­ کنند. با این حال تنها خط داستانی مهم فیلم خودِ زن است؛ خودش و دنیایی که با شعرهایش برای خود بنا کرده. البته داستان­ های فرعی قابل ملاحظه ­ای چون چاپ کتابی که او را از گروه کولی­ ها مطرود می ­سازد، دیوانه شدن و بستری شدنش در بیمارستان روانی، پذیرفتن پسرش به فرزندخواندگی، ارتباطش با همسرش و جوان نویسنده و ... خط سیر اصلی داستان را همراهی می­ کنند و مصالح مستحکمی را برای پیشبرد درام در اختیار فیلمساز قرار می­ دهند. با این حال، «پاپوشا» همان­ طور که صراحتاً از عنوانش هم برمی­ آید قرار است فیلم شخصیت اصلی ­اش باشد نه فیلم رویدادها و وقایع تاریخی کشور لهستان.
بی­تردید ساختن فیلم زندگی­نامه­ ای آن­ هم درباره­ی مفاخر ملی یک کشور کار آسانی نیست. خانم کاس کراوز در ترسیم ویژگی­های شخصیتی زنِ شاعر وسواس قابل ملاحظه ­ای به خرج داده است، وسواسی که از پاپوشا شخصیتی کامل (و نه بی عیب و نقص) را به مخاطب عرضه می­ کند.