سینمای ایتالیا؛ رویایی که به حقیقت پیوست

سلام سینما- سینمای ایتالیا پیش از آغاز قرن بیستم، یعنی درست یک سال قبل از اینکه برادران لومیر در سال 1985 دستگاه سینماتوگراف را که هم وسیله‌ای برای نمایش فیلم و هم دوربین فیلمبرداری بود به جهانیان عرضه کنند، شکل گرفت. از آن سال‌ها تا به امروز ایتالیا پیوسته فیلم‌هایی منحصربه‌فرد و جریان‌ساز را به گنیجه سینمای جهان افزوده است.

جنگ جهانی دوم؛ سکوی پرش

جنگ جهانی دوم با تمام مصائبی که برای اروپاییان به بار آورد موجب شد تا جریان‌های غالب هنری در سراسر این قاره دچار دگرگونی شوند. سینمای ایتالیا نیز از این قائده مستثنی نبود و بعد جنگ، فیلمسازان نامدار بسیاری را به سینمای جهان معرفی کرد. لوکینو ویسکونتی، ویتوریو دسیکا، روبرتو روسلینی، فدریکو فلینی، پیر پائولو پازولینی، چزاره زاواتینی و میکل آنجلو آنتونیونی، تنها تعدادی از فیلمسازان نامدار سینمای ایتالیا هستند که توانستند جهان‌های متفاوت فیلمسازی خود را بر روی پرده سینما به تصویر بکشند.

فیلمسازانی که به اسکار اعتبار بخشیدند

تا قبل از 1956 ایتالیا تنها توانسته بود با دو فیلم از دسیکا و یک فیلم از رنه کلمت به سه جایزه افتخاری در بخش فیلم‌های خارجی زبان که آن زمان بخش بین‌الملل نام داشت دست یابد. تا اینکه فدریکو فلینی اولین اسکار این کشور را برای فیلم «جاده» در بخش خارجی زبان در سال 1956 برای سینمای ایتالیا به ارمغان آورد. فلینی این دستاورد بزرگ را سال بعد با فیلم «شب‌های سابرینا» نیز تکرار کرد. هر چند تا سال 1963 ایتالیا نتوانست این اسکار را مجدد دریافت کند اما با این حال هر سال فیلمی از سینمای این کشور در بین نامزدهای نهایی فیلم‌های خارجی زبان جای داشت. تا اینکه فلینی برای بار سوم با فیلم «هشت و نیم» که نه تنها به عنوان بهترین فیلم این فیلمساز شناخته می‌شود بلکه در میان منتقدان و دوستداران سینما نیز در بین بهترین فیلم‌های تاریخ سینما قرار می‌گیرد، توانست اسکار بهترین فیلم خارجی زبان را در سال 1963 به دست آورد.

مارچلو ماسترویانی بازیگر شهیر ایتالیایی که در واقع نمادی از سینمای مدرن اروپا قلمداد می‌شود در این فیلم بازی‌ای چشمگیر از خود ارائه می‌دهد. ماسترویانی خود به تنهایی یکی از پرافتخارترین بازیگران ایتالیایی در سطح جهانی است که توانست با فیلم‌هایی از سینمای کشورش به سه بار نامزدی اسکار در بخش نقش اول مرد دست پیدا کند. بازیگری که تا اتنهای فعالیت حرفه‌ای خود دلبسته سینمای مدرن اروپا باقی ماند و حضور در هالیوود برایش وسوسه کننده نبود. یک سال بعد نیز ویتوریا دسیکا اولین اسکار خود و چهارمین اسکار سینمای ایتالیا را با فیلم «دیروز، امروز، فردا» و با بازی ماسترویانی به ویترین جوایز سینمای ایتالیا افزود.

تا پایان دهه شصت میلادی سینمای ایتالیا جایگاه خود را به عنوان نامزد نهایی لیست اسکار در بخش بین‌الملل حفظ کرد. و با وقفه‌ای سه ساله مجدد در ابتدای دهه هفتاد توانست سه اسکار دیگر را به کارنامه هنری خود اضافه کند. الیو پتری با فیلم «بازجویی از یک شهروند دور از سوءظن»، دسیکا با فیلم «باغ فینزی کوینتینی» و فلینی با «آمارکورد» اسکارهای سینمای ایتالیا را به عدد 7 رساندند و پادشاه این بخش از اسکار در بخش بین‌الملل لقب گرفتند.

نسل جدید از راه می‌رسد

ایتالیا در نیمه دوم دهه هفتاد و کل دهه هشتاد میلادی نیز همواره در میان نامزدهای نهایی بخش فیلم‌های خارجی زبان جای داشت. اما این جوزپه تورناتوره با فیلم «سینما پارادیزو» است که در پایان دهه هشتاد میلادی بعد وقفه‌ای 14 ساله هشتمین اسکار سینمای ایتالیا را در سال 1989 محقق می‌کند. برای عاشقان سینمای ایتالیا «سینما پارادیزو» خود خود سینماست؛ نه یک کلمه بیشتر و نه یک کلمه کمتر. دهه نود میلادی نیز دو اسکار در کارگردانی و یک اسکار در بازیگری به سینمای ایتالیا اضافه می‌کند: گابریله سالواتورس با فیلم «مدیترانه‌ای» در سال 1991 در ابتدای دهه نود به این موفقیت می‌رسد و «زندگی زیباست» به کارگردانی روبرتو بینی با کاندید شدن در چهار بخش اصلی جوایز اسکار در سال 1997 رویای سینماگران ایتالیایی را کامل می‌کند. «زندگی زیباست» در چهار بخش بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین فیلم‌نامه و بهترین فیلم خارجی نامزد می‌شود و در نهایت به اسکار بهترین بازیگر نقش اول و بهترین فیلم خارجی دست می‌یابد.

هزاره سوم؛ کم فروغ اما همچنان معتبر

در 24 سال گذشته سینمای ایتالیا تنها توانسته است چهار بار در بخش بین‌الملل به نامزدی در بخش فیلم‌های خارجی زبان دست یابد. و تنها این پائولو سورنتینو با فیلم زیبایی بزرگ در سال 2013 بود که توانست اسکاری دیگر برای سینمای ایتالیا به ارمغان آورد و مجموع اسکارهای ایتالیا در بخش خارجی زبان را به عدد 11 برساند.

هر چند ایتالیا از سال‌های طلایی خود فاصله گرفته است اما با این حال همچنان با عنوان پرافتخارترین سینما در بخش خارجی زبان، یکی از جدی‌ترین و پیشروترین سینماهای جهان در نظر گرفته می‌شود.