سرگشتگی های ناهید

ناهید اولین ساخته آیدا پناهنده خط داستانی ساده و کلیشه یی دارد، اما پناهنده بعنوان یک فیلمساز دغدغه مند به همین روایت کلیشه یی شاخ و برگ داده است تا ناهید به یک فیلم اجتماعی تبدیل شود . همان گونه که از نام فیلم پیداست با یک قصه زن محور طرف هستیم، ناهید(ساره بیات) از شوهر اولش به دلیل اعتیادش طلاق گرفته است و با پسر نوجوانش زندگی می کند، ناهید با  مردی به نام مسعود(پژمان بازغی) که پلاژ دار هست قرار است ازدواج کند، اما بر سر دوراهی قرار گرفته است. او با شوهر اولش احمد (نوید محمدزاده ) توافق کرده است که در صورتی می تواند از فرزندش نگهداری کند که ازدواج نکند.

این خلاصه چند خطی شاید تکراری و کلیشه ای به نظر برسد، اما فیلمساز با بهره گیری درست از جایگاه زن مطلقه در خانواده و اجتماع و عذاب هایی که متحمل می شود تا به زندگی آرمانی خود برسد حرف می زند. فیلم در شهرستان انزلی می گذرد و ناهید نماد یک زد سخت کوش و آسیب دیده امروزی است که نمی تواند به آرزوهایش برسد. فیلم از جایی شروع می شود که ناهید در بحران قرار دارد، او با مسعود رابطه گرم و صمیمی دارد اما ما نمی فهمیم این رابطه چگونه شکل گرفته است، البته که هیچ آسیبی به فیلم نمی زند چرا که ناهید که در زندگی گذشته اش طعم خوش و آرامش را نچشیده است، حالا می تواند یک زندگی خوب و گرم را با مسعود تجربه کند. ناهید در دیالوگی به دوستش می گوید مرد خوب خیلی خوب است، این نکته کلیدی زندگی ناهید است که در زندگی گذشته اش چقدر آسیب دیده است. اما بحث مورد اهمیت این است که چرا مسعود ناهید را انتخاب کرده است ناهید که خرج روزانه اش را از تایپ کردن در دفتر فنی می گذراند چگونه توانسته دل مسعود را به دست بیاورد، مسعود که به دلیل شرایط کاری و زندگی مرفه اش می تواند بهتر از ناهید را برای زندگی اش و مادر بچه اش انتخاب کند. فیلمساز ما بشدت درگیر شخصیت ناهید و مشکلات روزمره اش شده است و چنان او را در بحران قرار داده است که مخاطب نمی تواند به نکات دیگر فیلم توجه کند، فیلم بشدت متکی به شخصیت زن است اما فیلم ادعای فمنیسم بودن ندارد،فیلم تبدیل شده است به یک ملودرام اجتماعی که می تواند در هر کجای جهان اتفاق بی افتد.  شخصیت ناهید کل فیلم را در جنگ است اول از همه در یک خلا قانونی به سر می برد و دوست دارد قانون را کنار بزند و با مسعود و پسرش زندگی کند و از سوی دیگر ناهید در جامعه یی زندگی می کند که مرد سالاری است ناهید با همه وجه شخصیت های مثبت گونه اش که به دلیل اینکه بی سرپناه نباشد به فضلی، پیرمرد صاحب خانه اش رو می زند ، حتی از امیررضا پسر نوجوانش که با کارهای بچه گانه اش او را خسته کرده، واهمه دارد که بگوید قصد ازدواج دارد، همچنین ناهید احمد را بعنوان یک سد در راه خوشبختی و رسیدنش به مسعود می بیند، برادر ناهید هم بدون اینکه درد او را بداند به خاطر صیغه شدنش به او سیلی می زند، ناهید در برابر این همه سلطه گری مردانه ایستادگی می کند حتی به خانه برادرش کوچ می کند و شبیه به زن زندانی در چاردیواری مردانه می شود، احمد به او چاقو می زند اما شکایتی نمی کند چرا که او می داند به مسعود خواهد رسید، ناهید زن خودساخته یی است، اما اینکه زنجیر طلای مادرش را می خواهد بردارد یا اینکه دستبند طلای دوستش را می گیرد تا بدهد به فضلی تا بی سرپناه نباشد با اینکه دراماتیک از آب درآمده است، اما شخصیت ناهید را زیر سوال برده است. ما از مذهبی بودن ناهید خبر نداریم اما می توانیم دریابیم که ناهید به شدت انسان است و کارهای خلاف شرع انجام نمی دهد. ناهید ایستادگی می کند برای آن چیزی که می خواهد و حقش است. سکانس های اولین روزی که ناهید در خانه مسعود است را به یاد بیاورید، مثل یک تازه عروس شاد و سرزنده است. هدف ناهید در کل فیلم رسیدن به یک آرامش است که هیچگاه نداشته و این آرامش را در کنار مسعود می تواند برای اولین بار تجربه کند. سکانس آخر وقتی ناهید در ساحل به مسعود می رسد دریا هم آرام می شود این نشان دهنده خوشبخت شدن ناهید کنار مسعود است و این ختم به خیر شدن یک بحران برای ناهید است.

آیدا پناهنده در ساخت اولین فیلمش بسیار کوشیده است که در درون یک زن عمیق شود و  زن را بعنوان یک فرد مهم و حساس در جامعه جلوه دهد. فیلم بدون اینکه بخواهد شعار بدهد به روابط احساسی یک زن می پردازد و این مهم ترین بخش فیلم ناهید است. فیلمساز ما ناهید را بدون هیچ غلوی در مضمون و فرم ساخته است. این نشان می دهد که آینده درخشانی برای آیدا پناهنده در انتظار است، البته که این فیلم با این حجم استقبال در جشنواره های خارجی توانسته به جایگاه خوبی دست پیدا کند.

حضور ساره بیات در نقش ناهید مهم ترین امتیاز فیلم است، بیات چنان در نقش ناهید فرو رفته است که نمی شود برای این نقش بازیگر دیگری را تصور کرد و همچنین بازهای کنترل شده پژمان بازغی و نوید محمدزاده و تسلط شان در بکارگیری لهجه گیلکی نشان دهندۀ این است که پناهنده در انتخاب بازیگرانش اشتباه نکرده است.