نقد سریال ترکیه ای تردید« Harcai »

     سریال ۵٨ قسمتی ترکیه ای "تردید" ( Hercai ) که در حال رسیدن به قسمت های پایانی آن هستیم، بی تردید یکی از زیباترین سریال هائی است که در چند سال اخیر در آن کشور تولید و به نمایش گذاشته شده است. (اگر این سریال را ندیده اید، توصیه می شود، حتما آن را ببینید)

     "تردید" نمایشی از هنر نگارش سناریو، کارگردانی و بازی های درخشان بازیگرانی است که دست به دست هم داده اند تا یک سریال دیدنی و ماندگار خلق شود، لذا در نقد و بررسی این سریال، باید هر سه عنصر مذکور مورد بحث و بررسی قرار گیرند. عناصری که در سالیان اخیر باعث اعتلای سینمای ترکیه و  مطرح شدن آن در سطح جهان شده اند.

     سناریو سریال "تردید" کوچکترین تردیدی را در خصوص توان بالای نویسندگان ترک در نگارش فیلمنامه های برجسته در جهان بر جای نمی گذارد. پیچیدگی داستان این سریال، انسجام سناریو و برخورداری آن از حداقل خطا و اشتباه، بگونه ای است که این فیلمنامه را میتواند حتی بعنوان یک واحد درسی مورد استفاده دانشجویان علاقمند به رشته نویسندگی و سناریو نویسی قرار دهد.

     سناریو سریال "تردید"، تمامی اجزای یک داستان پر کشش، درام و هیجان انگیز را؛ ضمن بومی سازی روایت بر اساس واقعیت های موجود در جامعه ترکیه؛ که در آن روش و منش افراد و اجتماع ملحوظ شده، با خود به همراه دارد. پیچیدگی شخصیت ها، رفتارها، موقعیت ها، اتفاقات خواسته و یا ناخواسته و حتی لوکیشن ها در این سریال، بگونه ای است که سریال از همان قسمت اول، بیننده را پای تلویزیون میخکوب می کند و هر قسمت آن را به شکلی باور نکردنی، به قسمت های قبل و بعد مرتبط ساخته و شرایطی را فراهم می آورد که بیننده برای پیگیری داستان، حل معما و جدول طراحی شده، نه تنها تماشای هیچ قسمتی از سریال را از دست ندهد؛ بلکه برای لحظه ای هم که شده، حاضر به ترک صفحه تلویزیون نباشد. این باعث شده است تا "تردید" به سریالی تبدیل شود که بینندگان آن، در اندیشه آنچه در قسمت بعدی رخ خواهد داد، بلافاصله بعد از پخش هر قسمت، به شبکه های اجتماعی رجوع و سعی نمایند تا به هر شکل ممکن، از ادامه داستان مطلع گردند. این شدنی نبود مگر در سایه موفقیت بیش از پیش سریال در جذب مخاطب و تاثیر بسیار بالای اتفاقات رخ داده در آن بر ذهن و روح بینندگان آن.

     به نویسنده ۴٢ ساله فیلمنامه این سریال، خانم Eda Tezcan که دارای تحصیلات دبیرستانی است، اما از سال ٢۰۱۰ تا کنون در نگارش ۱٣ فیلمنامه موفق دخالت و همکاری داشته است، باید بخاطر خلق چنین اثری تبریک گفت. در ترکیه ده ها بانوی داستان و فیلمنامه نویس وجود دارند که آثار آنها همواره جز پرمخاطب ترین نوشته ها و فیلم و سریال بوده است.

     "تردید" در واقع تنها یک سریال نیست. این سریال سعی می کند با نقد اتفاقات جامعه بدوی غیر شهری ترکیه، قالبی از رفتارهای شخصی، خانوادگی و قومی و قبیله ای این مناطق را به تصویر بکشد که برگرفته از فرهنگ حاکم بر آن جوامع است. داستان فیلم بر پایه واقع نگری و بدون القای دیدگاه های اصلاحی، نقد و یا ترغیب و تشویق به تغییر در اندیشه و لزوم اصلاح رفتارهای خاص این جوامع نوشته شده و در بستر نمایش واقعیت بدون توصیه حرکت می کند. نکته جالب اینکه، دولت ترکیه هم در عین تلاش برای توسعه سیاسی و اقتصادی، به دلایل مختلف از جمله ملی گرائی افراطی، تکیه بر آراء جوامع مذکور در انتخابات و حفظ ماهیت قومی- قبیله ای بافت های روستائی و نیمه شهری که در تحکیم قدرت حزب حاکم نقش ویژه ای را بازی می کنند، خود سعی وافر دارد تا با ساخته شدن چنین سریال هائی، مناسبات خاص این جوامع را حتی به نوعی تقویت نیز بنماید؟! 

     در سریال "تردید" ما با عناصر و مولفه هائی روبرو هستیم که دیدن آنها برای یک بیننده خارجی شاید ثقیل جلوه کند، اما برای کسانی که مدتی در ترکیه زندگی کرده باشند، اینها واقعیتی بیش نبوده و در این سریال نیز به همان شکل واقعی خود عرضه می شوند. این نوع پردازش اتفاقات در ترکیه در حالی رخ می دهد که جامعه ایران، نه کشش ورود به اتفاقات قومی- قبیله ای را دارد، نه حکومت اجازه چنین کاری را می دهد؛ و نه کارگردانان و تهیه کنندگان ریسک حضور در چنین عرصه هائی را می پذیرند، لذا کارگردانان ایرانی بر خلاف همتایان ترک خود، سعی می کنند، سریال هائی را تولید کنند که به هیچ قوم و قبیله و گروه و حزب و دسته و مسئول و ماموری برنخورد، که این نکته آغاز تصنع در ساخت فیلم و سریال در ایران بشمار می رود. کارگردانان ترک در یک روال درست و منطقی و قانونی؛ و بدور از نظارت مستقیم نهاد های مختلف و ترس و نگرانی، تولیداتی را عرضه می کنند که عموما از اتفاقات رخ داده در بطن جامعه الگوپردازی شده اند، موضوعی که خط قرمز ساخت فیلم و سریال در کشورهای بسته دنیا به حساب می آید.

     قبل از انقلاب، ترکیه همچون ایران، تعدادی هنرپیشه زن و مرد داشت که در ٩۰% فیلم های ساخته شده در آن کشور نقش آفرینی می کردند، سینمای ترکیه کلا وابسته به آنها بود. در آن سال ها، این ذهنیت در جامعه ترکیه وجود داشت که غیر از این افراد، افراد دیگری نمی توانند فیلم بازی کنند؟! روی این اصل صد ها فیلم ترک با حضور آنان ساخته شد که بیشترین آن متعلق به هنرمند مردمی مرحوم آن کشور "شعبان" بوده است. طی دو دهه گذشته این ذهنیت دچار تغییر شد و با ورود هنرپیشه های جدید به عرصه سینما؛ و بازی درخشان آنها، در یک مدت کوتاه، ترکیه صاحب صدها هنرپیشه شیفته سینما و علاقمند به بازی در فیلم و سریال شد. نکته مهم در جذب این همه هنرپیشه، مبنای انتخاب آنها برای ایفای نقش بر اساس کاراکتر تعریف شده افراد در فیلمنامه های نوشته شده بود که کارگردانان ترک را وادار می نمود تا بر خلاف هالیوود و بالیوود و سینمای سایر کشورها که عموما زیبائی چهره و اندام، مبنای انتخاب هنرپیشه از سوی آنان است، ایفای نقش نوشته شده را به کسی واگذار کنند که انتخاب او بتواند شکل و فرم واقعی به فیلم و سریال بخشیده و بیننده را نسبت به ادامه تماشای آن ترغیب نماید. این دقیقا عکس انتخاب هنرپیشه در ایران است که عموما بر پایه مناسبات خانوادگی، زیبائی، دوستی، سوء استفاده مالی و ....؛ و در نهایت، بر اساس توصیه این و آن صورت می گیرد؟!

     اینگونه نگرش به انتخاب هنرپیشه در ترکیه، در نهایت باعث شد تا سینمای آن کشور صاحب صدها هنرپیشهِ به مفهوم واقعی "هنرپیشه" گردد. آنهائی که به زبان ترکی استانبولی تسلط داشته باشند، با تماشای حتی یک سریال، متوجه تفاوت فاحش ایفای نقش توسط بازیگران ترک با همتایان ایرانی آنها خواهند شد. بازیگران ترک چنان در نقش خود فرو می روند که باور نقش و داستان فیلم نزد بیننده را فراهم و بعضا حتی آنان را به وجد نیز در می آورند، لذا اگر گفته شود بازی های درخشان هنرپیشه های ترک، مکمل تلاش کارگردان و نویسنده سناریو در موفقیت سریال های آن کشور در داخل و خارج است، سخن بگزاف گفته نشده است. در سریال "تردید" نیز از هیچ هنرمندی نمی توان نام برد که نتوانسته است تا نقش خود را واقعی جلوه دهد و احساس بیگانگی با نقش را به تماشاچی منتقل نماید. همه بازیگران عالی عمل کرده؛ و توانسته اند سریالی ماندگار خلق کنند که در اکثر کشورها جزو پر بیننده ترین سریال ها بوده است.

     این یک موفقیت بزرگ برای سریال "تردید" است که در شبکه های اجتماعی، جایگاه ویژه ای را بخود اختصاص داده و مباحث زیادی را باعث شده است. در ترکیه تماشاچیان سریال ها سعی می کنند تا با ارائه نقطه نظرات خود حول آن، نبض جامعه نسبت به سریال را آشکار ساخته و در عین حال تهیه کننده و کارگردان را نسبت به نقاط ضعف و قوت اثر تهیه شده توجیه نمایند. بر خلاف ایران، درصدِ کامنت ها در سایت ها و شبکه های اجتماعی در ترکیه در خصوص سریال های ساخته شده، بقدری زیاد است که این خود بعنوان راهنما و دستور العمل برای نویسندگان و کارگردانان ترک عمل نموده و زمینه رفع اشکالات و ارائه کارهای بهتر از سوی آنان را فراهم می آورد. جهت اطلاع در ارتباط با سریال تردید فقط در سایت:

https://dizi.yazarokur.com/m/hercai?yorum2

     که مربوط به نقد و بررسی فیلم و سریال در ترکیه است، بیش از ٩۰۰ کامنت ثبت شده است؟! واکنش ها نسبت به این سریال در سایر سایت ها و شبکه ها نیز به همین منوال بوده است. در حالی که در ایران تعداد کامنت های گذاشته شده برای یک فیلم، هیچگاه از حداکثر ۵۰ مورد فراتر نمی رود؟! (سریال ها که جای خود دارند) کامنت هائی که عموماً نیز به شکل نقد اثر نبوده و ناشی از عصبانیت و ..... هستند؟!

     علاوه بر این، در ترکیه ده ها نقد صوتی و تصویری در ارتباط با فیلم ها و سریال های ساخته شده از طریق شبکه های اجتماعی و در یوتیوب منتشر می شوند که ما در ایران هیچگاه نقد به این شکل از سوی کاربران حقیقی نداشته ایم؟!

     در پایان باید گفت:

     سریال "تردید"، تمامی تردیدها نسبت به توان بالای نویسندگان، کارگردانان و بازیگران و سایر عوامل ساخت فیلم و سریال در ترکیه را برطرف ساخته و این نوید را می دهد که سینمای آن کشور در آینده در جایگاهی فراتر از حد کنونی نیز قرار گیرد.