فرانکنشتاین گیرمو دل تورو، شگفتی بزرگ جشنواره فیلم ونیز
ترجمه اختصاصی سلام سینما – نگار رعنایی: گیرمو دل تورو که سال‌ها رؤیای ساخت نسخه شخصی‌اش از داستان «فرانکنشتاین» (Frankenstein) را در سر داشت، پس از موفقیت «پینوکیو» با همکاری نتفلیکس، این بار شخصیت مشهور دانشمند دیوانه و مخلوق هولناک او را در مرکز توجه سینمای جهان قرار داده است. بازی درخشان بازیگرانی چون اسکار آیزاک و جیکوب الوردی، و روایت سه‌گانه‌ای که داستان را از دیدگاه‌های متفاوت شخصیت‌ها بازگو می‌کند، اثری خلق کرده که منتقدان آن را هم «حماسی و پرجزئیات» و هم «محل مناقشه بر سر عمق روایی» توصیف کرده‌اند.
چند سال پیش، زمانی که تد سارانـدوس، مدیر نتفلیکس، در دیدار با گیرمو دل تورو از او پرسید چه فیلم‌هایی در فهرست آرزوهایش قرار دارد، پاسخ کوتاه بود: «پینوکیو و فرانکنشتاین.» سارانـدوس بلافاصله موافقت کرد هر دو پروژه را برای نتفلیکس تأمین مالی کند. نخستین نتیجه این همکاری، «پینوکیو» تاریک و خیال‌انگیز دل تورو بود که در سال ۲۰۲۲ اکران شد و تحسین گسترده‌ای برانگیخت.
اما ساخت «فرانکنشتاین» از همان ابتدا با هشدار دل تورو همراه بود: «این کار عظیم است.» و واقعاً هم چنین شد. او این پروژه را یکی از مهم‌ترین آثار کارنامه هنری خود می‌داند؛ رؤیایی که از کودکی در سر داشته است. دل تورو می‌گوید: "برای من این فقط یک رؤیا نبود، حالتی شبیه به یک آیین شخصی داشت."
در این اقتباس تازه، اسکار آیزاک نقش دکتر ویکتور فرانکنشتاین را ایفا می‌کند و جیکوب الوردی در قالب مخلوقی که جان می‌گیرد، چهره‌ای کاملاً متفاوت ارائه داده است. جالب آن‌که اندرو گارفیلد در ابتدا برای نقش مخلوق انتخاب شده بود اما به دلیل تداخل کاری و اعتصاب بازیگران هالیوود از پروژه جدا شد. الوردی تنها سه هفته پیش از شروع فیلم‌برداری به گروه پیوست و این فرصت را «رؤیایی دست‌نیافتنی» توصیف کرده است.
فیلم ساختاری سه بخشی دارد: یک پیش‌درآمد و دو روایت متفاوت از دیدگاه فرانکنشتاین و مخلوقش. در مدت زمان ۱۴۹ دقیقه‌ای اثر، گذشته شخصیت‌ها و انگیزه‌های آنان به تفصیل بررسی می‌شود؛ از دوران کودکی فرانکنشتاین تا رنج‌ها و تحقیرهایی که مخلوقش متحمل می‌شود.
واکنش منتقدان نیز دوگانه بوده است. برخی مانند «هالیوود ریپورتر» این فیلم را «یکی از بهترین‌های دل تورو» و اثری با «زیبایی و ظرافت استثنایی» دانسته‌اند، درحالی‌که منتقدانی دیگر همچون «ایندیپندنت» آن را «نمایشی پرزرق‌وبرق اما کم‌مایه» توصیف کرده‌اند. با این حال، بسیاری متفق‌القول‌اند که دل تورو بار دیگر توانسته روحی انسانی و همدلانه به هیولای مشهور ادبیات ببخشد.
گیرمو دل تورو که پیش‌تر با آثاری چون «هزارتوی پن» (Pan's Labyrinth)، «حاشیه اقیانوس آرام» (Pacific Rim) و «شکل آب» (The Shape of Water) شناخته شده است، بار دیگر نشان داده علاقه‌اش به موجودات شگفت‌انگیز و «انسانی‌سازی هیولاها» محور اصلی نگاه سینمایی اوست. او در نشست خبری فیلم گفت: "می‌خواستم مخلوق مانند نوزاد باشد؛ نه قربانی یک حادثه. برای من زیبایی در او وجود داشت."
از طراحی صحنه و لباس تا استفاده حداقلی از جلوه‌های ویژه رایانه‌ای، دل تورو کوشیده اثری خلق کند که هم از نظر بصری خیره‌کننده باشد و هم به بازیگران اجازه دهد در فضاهای واقعی بدرخشند.
در نهایت، کارگردان ۶۰ ساله معتقد است «فرانکنشتاین» بیش از هر چیز تلاشی برای بازاندیشی در مفهوم «انسان بودن» است: "در زمانی زندگی می‌کنیم که ترس و دوقطبی‌سازی بر جوامع سایه انداخته است. هنر و عشق، پاسخ ماست. حق داریم ناقص باشیم و همین ما را انسان می‌کند."