ناصر تقوایی؛ فیلمسازی برای همه دوران

اختصاصی سلام سینما - مدیسا مهراب‌پور: خسرو شکیبایی فقید خاطره‌ای از سر صحنه‌ی «کاغذ بی‌خط» نقل می‌کرد که برای گرفتن یک پلان نه‌چندان مهم و زودگذر، که او داخل حمام است و همسرش را صدا می‌زند، ناصر تقایی فقید اصرار داشته که حمام باید مملو از بخار باشد و آن سال‌ها دستگاه بخارساز برای استفاده‌ی سینمایی‌ها نبوده در نتیجه کل کف حمام را با مواد بخارزا پر کرده‌اند و شکیبایی به سختی جای حرکت داشته و تقوایی هرچند پلان اهمیت ویژه‌ای نداشته اما بارها تکرار برداشت داده است. او خسته و بی‌حوصله به تقوایی غر می‌زند که زودتر تمامش کنند چون شرایطش داخل حمام بسیار سخت است و جواب تقوایی یک جمله قاطع بوده؛ «سینما سخته.»

بله تقوایی سختی فیلم خوب ساختن را خوب می‌فهمید و همین او را ناصر تقوایی کرده بود. فیلمسازی که بی‌اغراق بهترین «فیلم‌های کلاسیک سینمای ایران» را ساخت و در هر فیلمش از «ناخدا خورشید»‌ شاهکار تا «ای ایران» ‌پیشرو همین وسواس و سخت‌گیری ویژه را داشت. برای همین حساسیت و جدیت‌اش هم بود که دیگر فیلم نساخت. چند فیلمساز بزرگ را در جهان می‌شناسید که به موقع دست از فیلمسازی کشیده‌ب اشند تا فیلم متوسط و معمولی نسازند. از هیچکاک و جان فورد تا دی‌پالما همه در دوران متاخر فیلمسازی‌شان دچار نزول شدند اما ناصر تقوایی همان مسیری را پیش گرفت که تارانتینو همیشه از آن حرف می‌زند که بیشتر از یک تعدادی فیلم نخواهد ساخت چون نمی‌خواهد به سرنوشت فیلمسازان بزرگ و آخرین فیلم‌های نه‌چندان خوبشان دچار شود. 

ناصر تقوایی نه تنها در فیلمسازی که درخشان بود که با فیلم نساختنش در این سال‌های ابری و کسل هم درخشید. او تن نداد، به هیچ‌چیز جز سینما تن نداد و این زیبایی مطلق کارنامه فیلمسازی اوست. فیلمسازی که نگاهی شدیدا سیاسی و انتقادی داشت اما بلد بود چطور فیلم بسازد که اثر نهایی سیاست‌زده و حراف نباشد...سینما باشد...خود خود سینما... تقوایی یادآوری کرد که گاه فیلم‌نساختن می‌تواند به‌اندازه فیلم‌ساختن اهمیت و ارزش داشته باشد.
ناصر تقوایی فقید هرچند از یک جایی به بعد دیگر فیلم نساخت اما از معدود فیلمسازانی بود که ارتباطش با سینما نه تنها قطع نشد که باری سنگین‌تر از فیلمسازی را بر دوش کشید و آن تربیت نسل جوانی بود که سینما را در آموزشگاه‌های مختلف از او یاد گرفتند. ناصر تقوایی چه در میان ما باشد و چه نباشد، چه فیلم می‌ساخت و چه نمی‌ساخت، هرگز از حافظه‌ی جمعی تاریخ سینمای ایران پاک نخواهد شد و برای ما خوره‌ی فیلم‌ها همیشه در شمار بهترین و مهم‌ترین فیلمسازان ایرانی باقی خواهد ماند، مهم هم نیست چند فیلمساز ایرانی کاردرست و درجه یک در آینده‌ی سینمای ایران ظهور کنند... نام ناصر تقوایی برای همیشه بر سر در سینمای ایران حک شده و چه بسا فیلم‌سازان بزرگ آینده، چه مستقیم و چه غیرمستقیم محصول نگاه پرفروغ ناصر تقوایی عزیز و حالا فقید باشند. او خود خود سینما بود...