سفارشی معکوس
حسین دارابی با هناس [با نام قبلی "صورت فلکی"] درحالی وارد رقابتهای چهلمین جشنواره فیلم فجر شده که "مصلحت" [با نام های قبلی پدری و مصلحت نظام] اثر قبلی ش در فجر سی و هشتم علیرغم پرداختن به موضوعی جذاب و نزدیک به خطوط قرمز، فیلم قابل توجهی از کار درنیامد. محمد رضا شفاه هم که تهیه کنندگی فیلم را برعده دارد پیش از این ، تهیه ی فیلم های "بیست و یک روز" بعد و "دیدن این فیلم جرم است" را در حافظه ی سینما داشته است.
هناس [به معنی نفس در کردی] برگی از زندگی همسر شهید دانشمند هسته ای دکتر داریوش رضایی با بازی مریلا زارعی ست. فیلمی که علیرغم تلاشش برای تحریک احساساتی مثل غرور، غیرت ملی، وطن پرستی و امثالهم با پرداخت بیش از حد به نگرانی ها و اضطرابهای همسر شهید خصوصا در روزهای منتهی به ترورش ، ناخواسته به نماد ترس و دلهره از دشمنان تبدیل میشود. یعنی فیلمساز دقیقا آنجاهای که باید حماسی و غرور آفرین عمل کند سکانس ها را کم رمق ساخته و در عوض سکانسهای تعلیق و دلهره از تهدید دشمنان را هوشمندانه تر تنظیم کرده. این عدم تعادل آنهم در فیلمی این چنین سفارشی گواه روشنی ست بر ضعف فیلمساز و سناریو.
از اختلاف فاحش سنی زارعی و شعیبی [علیرغم گریم] که بگذریم ، طراحی صحنه و دکور و جلوه های ویژه هم در فیلم چنگی بدل نمیزند. منزل محقرانه و مستاجری دانشمند رده بالای هسته ای، آزمایشگاه محل کارش که بیشتر به یک کارگاه سیم پیچی شبیه است، انفجار شبیه سازی شده ی بسیار سطح پایین و حتی سکانس ترور شهید، چنان توی ذوق میزنند که حتی همدل ترین تماشاگر راهم راضی نمیکند. این کج سلیقگی ها و عدم ظرافت و دقت آنقدر گل درشت و مکرر است که ضربه ی بزرگی به فضاسازی فیلم میزند.
بازی ها و اکتها به تنهایی ضعیف هستند و زمانیکه با ادای ضعیف تر دیالوگ های شعاری ترکیب میشوند، نتیجه ای جز سقوط فیلم به چند پله پایین تر ندارند. ضعف بازی وحید رهبانی و سیاوش طهمورث هم این اطمینان را میدهد که در مجموع این ضعف کارگردان بوده که نتوانسته آنطور که باید از بازیگرانش بازی بگیرد. کلیشه شدن رهبانی ، زارعی و شعیبی در آثار سفارشی ، امنیتی و سیاسی هم با تنه زدن به دلایل فوق از دیگر عوامل زمین خوردن فیلم است.
در مجموع دارابی با ضعف مفرطی که در این کار داشته نشان داد که میتوان از موضوعی ملی، جذاب و تقریبا بکر ، ملودرامی رقیق و کسالت بار ساخت که به هیچکدام از اهداف طراحانش حتی نزدیک هم نشود.
این نقد کوتاه در روزهای پراکران برگزاری چهلمین جشنواره فیلم فجر نگاشته شده و پیشاپیش از وجود هرگونه اشتباه سهوی در نگاشت آن پوزش میطلبم.