مقاومت در مقابل نیروهای اجنبی در فیلم نبرد الجزیره ساخته جیلو پونته کوروو

اختصاصی سلام سینما - مازیار وکیلی | مبارزه برای استقلال الجزایر از دست استعمارگران فرانسوی با یک نزاع و مقاومت دائم به دست آمد. مبارزه‌ای که جنس آن با مبارزه و مقاومت مدنی مردم شرق اُروپا در سال 1989 فرق داشت. چرا که مردم الجزایر با اَجانبی طرف بودند که کشور آن‌ها را تصرف کرده بود و این فرق می‌کرد با مبارزه مردم اروپای شرقی با حکومت‌های خودکامه‌ای که آن‌ها را به بند کشیده بودند. سعدی یوسف که یکی از مبارزان و رهبران جبهه آزادیبخش الجزایر بود و در فیلم پونته کوروو هم در یکی از نقش‌های اصلی ظاهر شده بود در گفت و گویی اعلام کرد هنوز برخی از خاطرات آن دوران برایش رنج آور است، او به این نکته هم اشاره می‌کند که ما چاره‌ای نداشتیم و برای رهایی الجزایر از چنگال استبداد فرانسه ناگزیر به انجام برخی از رفتارها بودیم. شکل مبارزه مردم الجزایر همان چیزی بود که کارگردان چپ گرایی مانند پونته کوروو نیاز داشت تا با آن شاهکاری خلق کند که بعد از گذشت نزدیک به شصت سال تماشای آن تماشاگر را مبهوت می‌کند.

چیزی که در نگاه اول تماشاگر بهت زده «نبرد الجزیره» را شگفت زده می‌کند جزئیات وسواس گونه پونته کوروو در ترسیم دقیق شکل مبارزاتی مردم الجزایر برای مقابله با اشغالگران فرانسوی است. ترسیم این مبارزه به قدری دقیق و درست بود که بعدها اداره عملیات ویژه پنتاگون آن را به ماموران خود نشان داد تا آن‌ها متوجه شوند چریک‌های مسلمان چگونه مبارزه می‌کنند. پونته کوروو با استفاده از یک فرم درست و واقع گرایانه چنان مرز میان یک فیلم مستند و داستانی را کم رنگ کرده‌ است که تماشاگر در نگاه اول ممکن است احساس کند دارد به تصاویر آرشیوی از یک فیلم مستند نگاه می‌کند. اما فیلم پونته کوروو چیزی فراتر از یک مستند ساخته شده با تصاویر آرشیوی است. جیلو پونته کوروو در «نبرد الجزیره» واقعیت را با چنان دقتی بازسازی و دراماتیک می‌کند که حقیقت از تک تک پلان‌های آن برای تماشاگر آشکار می‌شود. اما بیش از این بازسازی موشکافانه واقعیت چیزی که «نبرد الجزیره» را تبدیل به فیلمی منحصر به فرد در تاریخ سینما کرده است، حس تعلیق خفه کننده‌ای است که هنگام تماشای فیلم گریبان تماشاگر را می‌گیرد و او را رها نمی‌کند. پونته کوروو این تعلیق را با جزئیاتی می‌سازد که شاید در نگاه اول اهمیت چندانی نداشته باشند. مثلاً به سکانس بمب گذاری سه زن عضو جبهه آزادی بخش دقت کنید. پونته کوروو این قسمت مهم از فیلم را با تمام جزئیات به تصویر می‌کشد. از لحظه‌ای که آن سه زن بمب‌ها را تحویل می‌گیرند تا زمانی که آن بمب‎ها را در محل‌های پیش بینی شده می‌گذارند، چنان با دقت و حوصله و مرحله به مرحله تصویر شده که به یک مستند واقع گرایانه پهلو می‌زند. تنش هنگام تماشای این بخش از فیلم به تدریج اوج می‌گیرد و تماشاگر با یک شیب ملایم چنان درگیر تنش فزاینده صحنه می‌شود که دیگر نمی‌توان او را یک تماشاگر صرف دانست. تماشاگر در «نبرد الجزیره» یک ناظر (آنطور که دوربین پونته کوروو می‌خواهد) است که همراه اتفاقاتی می‌شود که با حقیقت تاریخی آن بستگی بسیار نزدیکی دارد. تماشاگر در این فیلم بخشی از فرآیند روایت داستان است و همین موضوع است که تماشای «نبرد الجزیره» را تبدیل به تجربه‌ای منحصربه فرد می‌کند. پونته کوروو با فرم منحصر به فردی که انتخاب کرده «نبرد الجزیره» را تبدیل به فیلمی استثنایی کرده است. فیلمی که یک حقیقت دراماتیک در بالاترین سطح ممکن است.