به مناسبت بیست و ششمین سالگرد اکران ماتریکس
فرنچایز «ماتریکس»، با تمرکز بر مفاهیم سایبرپانک، سقوط فناورانه بشر و ظهور هوش مصنوعی، نگاهی عمیق به واقعیت مجازی و آزادی فردی دارد. در این مجموعه، انسان‌ها به عنوان منبع انرژی برای ماشین‌های خودآگاه استفاده می‌شوند و تنها عده‌ای از زندانیان موفق به رهایی از این سیستم می‌شوند تا با تهدیدهای بی‌رحمانه هوش مصنوعی روبه‌رو شوند. این فرنچایز نه تنها به‌عنوان یک فیلم، بلکه به‌عنوان یک پدیده فرهنگی تأثیرات زیادی در سینما و سایر رسانه‌ها گذاشته است. از زمان اکران اولین فیلم در سال ۱۹۹۹، این مجموعه تبدیل به یکی از شناخته‌شده‌ترین و تأثیرگذارترین آثار در ژانر علمی-تخیلی شده و همچنان در دنیای فیلم و فرهنگ پاپ جایگاه ویژه‌ای دارد.
ماتریکس (۱۹۹۹)
اولین فیلم این مجموعه، داستان توماس اندرسون، یک برنامه‌نویس کامپیوتری با نام مستعار «نئو» را روایت می‌کند که حقیقت دنیای خود را کشف کرده و درمی‌یابد که واقعیت زندگی‌اش چیزی جز یک شبیه‌سازی کامپیوتری به نام «ماتریکس» نیست. او با پیوستن به گروهی از شورشیان به رهبری مورفیوس، تلاش می‌کند انسان‌ها را از این زندان دیجیتالی آزاد کند.
فیلم با ترکیب فلسفه، مذهب و مفاهیم پیچیده‌ای همچون انتخاب، آزادی و کنترل، اثری تأثیرگذار در ژانر علمی تخیلی خلق کرده است. فیلم در این زمینه‌ها به سؤالات عمیق انسان‌دوستانه‌ای می‌پردازد. موضوعاتی چون وابستگی متقابل و عشق نیز به‌طور غیرمستقیم در بطن فیلم گنجانده شده‌اند.
ماتریکس: بارگذاری مجدد (۲۰۰۳)
در دنباله‌ی اول، نئو و همراهانش با تهدیدات جدیدی مواجه می‌شوند. آن‌ها در تلاشند تا کلیدساز را بیابند و به منبع ماتریکس دسترسی پیدا کنند. در این مسیر، نئو به طراح ماتریکس می‌رسد. این شخص به او می‌گوید که او اولین فرد منتخب نبوده است و پنج تن دیگر قبل از او به همین عنوان انتخاب شده‌اند. این انقلاب پیچیدگی‌های بیشتری به داستان اضافه کرده و سؤالات جدیدی درباره ماهیت انتخاب و سرنوشت ایجاد می‌کند. این فیلم با صحنه‌های اکشن پیچیده و جلوه‌های ویژه‌ی پیشرفته، به تعمیق داستان و معرفی شخصیت‌های جدید می‌پردازد.
انقلاب‌های ماتریکس (۲۰۰۳)
نئو با تهدید اختاپوس‌های رایانه‌ای روبه‌رو می‌شود که نسل بشر را در خطر انقراض قرار داده‌اند. اسمیت، که به ویروس رایانه‌ای تبدیل شده، همچنان به دنبال انتقام از نئو است. نئو پس از نبرد با آلوده‌شدگان به ویروس، متوجه می‌شود که تنها راه نجات زایون رسیدن به کامپیوتر اصلی و نابودسازی اسمیت است. در نهایت، نئو جان خود را فدای بشریت می‌کند، ماتریکس پاک می‌شود و از نو بازسازی می‌گردد. در پایان، پیشگو اعلام می‌کند که نئو آزاد شده است.
رستاخیزهای ماتریکس (۲۰۲۱)
توماس اندرسون یک توسعه‌دهنده بازی‌های ویدیویی است و در دنیای شبیه‌سازی‌شده ماتریکس زندگی می‌کند. او سه‌گانه‌ای از بازی‌های ماتریکس را بر اساس رویاها و خاطرات مبهم خود از نئو خلق کرده و به طور مداوم با تیفانی، مادری متأهل که او را به یاد ترینیتی می‌اندازد، مواجه می‌شود. اندرسون در تلاش است تا مرز میان واقعیت و رویاهایش را از هم تفکیک کند.
مورفئوس و باگز با کشف کدهای قدیمی ماتریکس متوجه می‌شوند که نئو علیرغم مرگ ظاهری در پایان جنگ انسان‌ها و ماشین‌ها هنوز زنده است. این گروه به رهبری باگز وارد ماتریکس می‌شوند تا نئو را از دنیای شبیه‌سازی‌شده آزاد کنند. نئو تصمیم می‌گیرد که ترینیتی را نجات دهد و در نهایت، ترینیتی با نام تیفانی در ماتریکس، هویت واقعی خود را پذیرفته و در کنار نئو قرار می‌گیرد.
با قدرت جدید ترینیتی و نئو، این دو در برابر برنامه‌ای که از دنیای ماتریکس محافظت می‌کند، ایستادگی می‌کنند. سپس، به همراه هم و با آزادی و قدرت جدیدشان، به آسمان پرواز می‌کنند و تصمیم می‌گیرند ماتریکس را به دلخواه خود بازسازی کنند.
انیماتریکس (۲۰۰۳)
فیلمی به نام «انیماتریکس» (The Animatrix) وجود دارد که به صورت مجموعه‌ای از فیلم‌های کوتاه انیمیشنی ساخته شده است. این فیلم در قالب چندین اپیزود مختلف، داستان‌هایی از پیش‌زمینه‌ها و جریاناتی که به شکل‌گیری ماتریکس منجر شد را روایت می‌کند. اپیزودهای دوم و سوم این فیلم به‌طور خاص به تاریخچه‌ی شکل‌گیری ماتریکس پرداخته و قسمت اول آن، «آخرین پرواز اسایرس»، با اتفاقات ماتریکس ۲ ارتباط مستقیم دارد.
بازبینی ماتریکس و سایر مواد مرتبط
«بازبینی ماتریکس» نیز اثری است که حدود دو ساعت از پشت‌صحنه‌های فیلم نخست را به نمایش می‌گذارد و نگاهی عمیق به روند تولید و طراحی دنیای ماتریکس می‌اندازد. بازی ویدئویی «ماتریکس: وارد کنید» با فیلم ماتریکس ۲ ارتباط مستقیم دارد و داستانی موازی را به تصویر می‌کشد. همچنین، بازی آنلاین «ماتریکس آنلاین» یک بازی کاملاً برخط است که به‌طور خاص برای طرفداران دنیای ماتریکس ساخته شده و پیوندی میان فیلم‌ها و دنیای دیجیتال ارائه می‌دهد.