بحران نیویورک در قاب سینما
مستند «شهر مرده» نگاهی جذاب و تحلیلی به بحران مالی شهر نیویورک در سال ۱۹۷۵ دارد؛ بحرانی که نه تنها آینده این کلان‌شهر را تهدید کرد، بلکه لرزه‌ای بر پیکره رؤیای لیبرالی آمریکا انداخت.
این مستند به کارگردانی پیتر یوست و مایکل روهاتین، روایتی مستند، فنی و پرتنش از سالی است که نیویورک متوجه شد ۶ میلیارد دلار بدهی دارد و عملاً قادر به پرداخت حقوق کارمندان، معلمان، نیروهای پلیس، آتش‌نشانان و کارگران خدمات شهری نبود. بحرانی به این وسعت، چنانچه در شهری غیر از نیویورک رخ می‌داد، احتمالاً منجر به اعلام ورشکستگی می‌شد.
عنوان مستند برگرفته از تیتر معروف روزنامه "نیویورک دیلی نیوز" در ۳۰ اکتبر ۱۹۷۵ است: «فورد به شهر: برو بمیر!» (Drop Dead).
اگرچه رئیس‌جمهور وقت، جرالد فورد، هرگز چنین عبارتی را به زبان نیاورد، اما امتناع دولت فدرال از کمک‌رسانی به نیویورک، سبب خلق این تیتر شد که تا امروز به عنوان نماد این بحران در حافظه عمومی مانده است.
مستند «شهر مرده» کمتر به جنبه‌های فرهنگی یا اجتماعی نیویورک دهه ۷۰ میلادی می‌پردازد و تمرکز اصلی خود را بر ساختار اقتصادی شهر قرار می‌دهد؛ جایی که نبود حسابداری صحیح، کسری بودجه مزمن و بدهی انباشته، نیویورک را به مرز فروپاشی کشاند.
در آن دوران، اگرچه نیویورک نمادی از تنوع و پویایی فرهنگی بود، اما سیاست‌های گسترده خدماتی و اجتماعی، شهر را به محلی برای خرج‌کرد بیش از درآمد تبدیل کرده بود. در این مستند، مسئولان آن دوران با ظاهرهای ساده، کراوات‌های بد، نور فلورسنت و بوروکراسی سنگین، تصویرگر تلاش نفس‌گیر برای نجات شهری هستند که حتی دیگر قادر به جمع‌آوری زباله‌ها نبود.
شهردار وقت، آب بییم، با سابقه‌ای در حسابرسی، پس از بررسی بودجه توسط مسئول جدید حسابرسی، هریسون گلدین، اعلام کرد که وضعیت مالی شهر فاجعه‌بار است.
پروژه‌های عمرانی متوقف شد، هزاران کارگر اخراج شدند و حتی نیروهای پلیس و آتش‌نشانی برای اولین‌بار در تاریخ شهر با تعدیل مواجه شدند.
برای نجات شهر، شرکت کمک‌رسانی شهرداری (Big MAC) تشکیل شد و فلیکس جی. روهاتین، بانکدار سرمایه‌گذار، مسئولیت هدایت این نهاد را بر عهده گرفت. در مستند، از او به عنوان چهره‌ای کلیدی در یافتن راه‌حل یاد می‌شود که توانست بین اتحادیه‌ها، دولت ایالتی و فدرال تعادل برقرار کند.
در نهایت، بحران با حمایت نسبی دولت فدرال و مشارکت صندوق بازنشستگی معلمان کنترل شد، اما به بهایی گزاف: کاهش خدمات، اخراج گسترده، و جلب اعتماد دوباره مردم به ساختار اقتصادی شهر.
این مستند، ضمن بررسی این بحران، به درون‌مایه‌ای مهم اشاره دارد: آیا سخاوت بی‌حساب و خدمات فراگیر بدون پشتوانه مالی، می‌تواند ادامه‌دار باشد؟ نیویورک در آن زمان نماد رؤیای لیبرال آمریکا بود؛ شهری که حتی جمهوری‌خواهانش مانند دموکرات‌ها عمل می‌کردند. اما بحران ۱۹۷۵ نشان داد که این رویکرد ممکن است دوام‌ناپذیر باشد.
در نهایت، «شهر مرده» نشان می‌دهد که اگرچه نیویورک از پرتگاه سقوط بازگشت، اما همان بحران نقطه آغاز شکاف در رؤیای لیبرال بود؛ شکافی که شاید امروز، در سایه سیاست‌های ریاضتی یا حتی پوپولیسم سرمایه‌دارانه، بیشتر از همیشه احساس می‌شود.
منبع: variety