جنگ، از سوی دیگر

سینمای جنگ مهم ترین بخش سینمایی یک کشور محسوب می شود پرداختن به سینمای جنگ و نوآوری در قصه پردازی و خلق قهرمان مهم ترین عنصر ساخت یک فیلم جنگی محسوب می شود، اما ایده پردازی در این ژانر باعث جذابیت در کلیت موضوع می شود به طوری که هدف فیلمساز در بهره گیری از سینمای جنگ تنها نشان دادن خاکریز و اسلحه و شهادت و قهرمان سازی نباشد از آن جایی که فیلم های جنگی در سینمای ایران همیشه با یک الگوی مشخص ساخته شده، زمانی که یک فیلمساز بخواهد دست به نوآوری و خلاقیت در به وجود آوری جذابیت در یک ژانرِ حساس بزند باید ریسک کند، زیرا تماشاگر در این برهه ی زمانی فیلم اجتماعی را بیشتر می پسندد، پرداختن به سینمای جنگ شاید از سوی مخاطب قابل قبول نباشد اما این فیلمسازست که باید با متر و معیار مشخصی قصۀ فیلمش را طوری جلو می برد که انگار تماشاگر با یک فیلم اجتماعی مواجه است، حالا باید جنگ در این قصه ی اجتماعی نهفته باشد تا تماشاگر بتواند آن را بپذیرد، ویلایی ها با نگاه و ابعاد درستی در غالب سینمای جنگ به محتوای جذابی پرداخته است، محتوایی که در آن خبری از ادواتِ جنگی مرسوم نیست و فیلمسازش قصد ندارد قهرمان خلق کند چرا که تمامی شخصیت های ویلایی ها قهرمانانی اند که تا به حال به آن ها پرداخت نشده، این فیلم با لحنِ لطیف و تاثیرگذار به سینمای جنگ پرداخته، ویلایی ها اولین فیلم منیر قیدی قصه یی زنانه دارد، اما فیلمساز زن ما نه فمنیسم است و نه می خواهد از حقوق زنان دفاع کند قصه ی ویلایی ها به دفاع مقدس مربوط می شود اما این بار به جای مردان تفنگ بدست و دیدن خاک ریز و تانک، زنانی را می بینیم که در نزدیکی شوهران خود که از فرماندهان جنگ اند در شهرکی که ویلایی شکل است سکنی کرده اند، این فیلم دغدغه مند است و سوژه ی هوشمندانه یی دارد با توجه به این مسئله که قیدی سال ها دستیار کارگردان بوده، به درستی توانسته اساس و قواعد سینما را بیاموزد و در اولین فیلم سینمایی اش موفق باشد، ویلایی ها با مختصات و ابعاد سینمای جنگ فضا سازی و موقعیت های دشواری را در بر دارد اما قیدی با استفاده از یک فیلمنامه ی منسجم توانسته برای تماشاگرش قصه تعریف کند قصه گویی در این فضای داستانی باعث شده تماشاگر با فیلم همراه شود دلیل این همراهی بکر بودن سوژه و بهره گیری از یک موقعیت جدید در قصه پردازی است چرا که تا به حال این سوی جنگ و خانواده ی فرمانده هان را ندیده بودیم، قیدی با استفاده از این فضا از خرده روایت ها فاصله گرفته و به روایت اصلی پرداخته است چنان چه این فیلم گره افکنی مشخصی ندارد اما گره درام در کلیت فیلم نهفته شده و نوع روایت در قصه پردازی شکل ویلایی ها را به بحران نزدیک کرده است ، اما مسئله یی که در بیشتر فیلم اولی ها وجود دارد این است که قصه شان دوام کافی برای یک فیلم سینمایی را ندارد و اساسا همه ی قواعد و عناصر سینمایی و دراماتیک تا فقط تا دقیقه ی شصت دوام دارند بعد از آن فیلمساز مجبور می شود تعلیق های اضافی را به فیلم تحمیل کند، ویلایی ها مسیر درستی را می رود اما بعضی از نماها و سکانس ها زائد به حساب می آیند مثل درگیری عاطفی عزیز با آن جوان رزمنده، بعضی از پلان ها در  فیلم کشدارند و بعضی از سکانس ها بی کارکرد، که اگر این سکانس ها از فیلم حذف شوند هیج آسیبی به خط روایی فیلم نمی رسد، ویلایی ها به ظرافت به حس زنانگی پرداخته است از طرفی دیگر موضوع شهادت و ادامه زندگی زنان شهدا در این فیلم در هسته ی مرکزی قرار می گیرد به طوری که هر وقت پیک شهادت به منطقه ی ویلایی ها می آید همه ی زنان نگران می شوند که نکند خبر شهادت شوهرشان را آوردند اینکه هر رزمنده یی شهید می شود زنش هم از آن ویلا می رود حس غربت و تنهایی ابدی را در ادامه ی زندگی زنان شهید در بر دارد یا عزیز که انتظار آمدن پسرش را می کشد تا عروسش به همراه نوه هایش به خارج از کشور نروند ، این مناسباتی که در ویلایی ها می بینیم با تحقیق فراوان در موازاتِ واقعیت به تصویر در آمده است چرا که در تیتراژپایانی عکس هایی را از همان زنان فرمانده که در آن مقطع زمانی در این مکان زندگی می کردند را می بینیم .... ویلایی ها پرداخت درستی در میزانسن دارد نماهای هلی شات کارکرد دراماتیکی دارد طناز طباطبایی، پریناز ایزدیار و ثریا قاسمی به درستی انتخاب شده اند و این بازیگران به قاعده ایفای نقش کردند، قیدی در نماهای شلوغ به درستی توانسته از همه ی بازیگران بازی بگیرد واکنش مندی موقعیت ها باعث تاثیربرانگیز شدن احساسات تماشاگر می شود.... اما بهتر می بود در سکانس تیراندازی هواپیمای دشمن حداقل یکی از همسران فرماندهان به شهادت می رسید این گونه فضای فیلم از آن یکنواختی در می آمد... ویلایی ها با این سروشکل در اکران عمومی می تواند مخاطب های عام را هم به خودش اختصاص بدهد مخاطب هایی که سینمای جنگ را طور دیگری شناخته و دیده بودند، ویلایی ها اثر امیدوار کننده یی است که نوید آمدن یک فیلمساز زن با استعداد و دغدغه مند را به سینمای ایران می دهد. منیر قیدی با ساخت ویلایی ها ثابت کرد که سینمای جنگ هنوز ابعاد و شکل های مختلفی دارد در میان فیلم های جنگی که در سال های مختلف ساخته شده است ویلایی ها اثری کامل در فرم و محتواست اگر چه قیدی می توانست با حذف چند سکانس ریتم فیلم را افزایش بدهد، اما مطمئنا ویلایی ها به دلیل تمرکز فیلمسازش به مقوله ی جنگ می تواند فیلم تاثیرگذاری باشد، منیر قیدی در ساخت اولین فیلمش اگرچه با ریسک بسیار بالایی سراغ سینمای جنگ رفته اما به درستی توانسته واقعیت را به قصه و قصه را به سینما تبدیل کند قیدی هرگز محتوا را فدای فرم نکرده چرا که در ویلایی ها فرم و محتوا در یک مسیر مشخص حرکت می کنند، فیلمبرداری علی قاضی و تدوین بهرام دهقانی از نکات مهم فیلم به حساب می آید و سعید ملکان در مقام تهیه کننده این بار هم توانسته یک فیلمساز جوان و دغدغه مند را به سینمای ایران معرفی کند.