سلام سینما- در هر شماره از سری یادداشت‌های راهنمای تماشای سینمای ایران قصد داریم با معرفی آثار فیلمسازان صاحب سبک و مهم سینمای ایران راه ورود به آثار آنان را برای دوستداران سینما هموار کنیم. شماره اول این مجموعه به عباس کیارستمی اختصاص دارد.

راهنمای تماشای سینمای کیارستمی

عباس کیارستمی از جمله سینماگران مولف ایرانی است که به دلیل دستاوردهای هنری‌اش از جمله پنج بار نامزدی نخل طلای جشنواره کن و در نهایت بردن آن برای فیلم «طعم گیلاس» در میان هنر دوستان ایرانی شناخته شده است. حتی می‌توان گفت نام و آوازه کیارستمی به گوش بسیاری از ایرانیان رسیده است هر چند که سینمای او را به درستی ندیده و نشناخته باشند. «خانه‌ دوست کجاست» و «مشق شب» از جمله فیلم‌های کیارستمی هستند که بارها از تلویزیون پخش شده‌اند و به همین دلیل بیش از باقی آثار او فرصت دیده شدن عمومی را یافته‌اند. با این حال ورود به سینمای کیارستمی و لذت بردن از آثار او ممکن است برای علاقمندان سینمای امروز ایران و جهان تا حدی دشوار باشد. کیارستمی بیش از 40 فیلم کوتاه، بلند و مستند را در کارنامه کاری خود دارد. با لیست پیشنهادی پیش‌ رو شما را به تماشای سینمای کیارستمی دعوت می‌کنیم.

شماره یک : گزارش (1356)

«گزارش» از معدود فیلم‌های سینمایی کیارستمی است که حول محور یک خانواده از طبقه متوسط می‌گذرد. از این حیث با تماشای این فیلم، مخاطب با وجه دیگری از فیلمسازی کیارستمی روبه‌رو می‌شود. «گزارش» زندگی یک کارمند به نام محمد فیروزکوهی را در طول یک هفته روایت می‌کند. در اداره شخصی فیروزکوهی را به رشوه گرفتن متهم می‌کند. همزمان با این وقایع در اداره، فیروزکوهی بر سر مسائلی چون تخلیه خانه به دلیل اخطار گرفتن از صاحبخانه، وام گرفتن از بانک و مهمانی رفتن یا نرفتن با همسرش اعظم اختلاف پیدا می‌کند. فیلم سینمایی «گزارش» از جمله تحسین‌شده‌ترین فیلم‌های کیارستمی است که منتقدین ایرانی آن را در دسته بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران جای داده‌اند. شهره آغداشلو در کنار کوروش افشار پناه و مصطفی طاری بازیگران اصلی گزارش هستند.

شماره دو : کلوز آپ (1368)

«کلوزآپ» براساس یک اتفاق واقعی ساخته شده است. حسن سبزیان به دلیل شباهت ظاهری به محسن مخملباف خود را به خانواده‌ آهن‌خواه به عنوان محسن مخملباف معرفی می‌کند و به بهانه ساختن فیلم وارد خانه آنها می‌شود. دروغی که با مشکوک شدن پدر خانواده بعد سه روز برملا می‌شود و حسن سبزیان دستگیر می‌شود. کیارستمی با خواندن خبر این واقعه در روزنامه تصمیم می‌گیرد که کل این ماجرا را جلوی دوربین ببرد. در این فیلم همه بازیگران در نقش اصلی خود بازی می‌کنند. در واقع بعد از آزاد شدن سبزیان او این بار برای فیلمی از کیارستمی به خانه خانواده آهن‌خواه بازمی‌گردد. از نظر برخی از منتقدان خارجی سینما، «کلوزآپ» در زمره بهترین فیلم‌های دهه 90 میلادی در کنار فیلم‌هایی از تارانتینو و اسکورسیزی جای می‌گیرد.

شماره سه : زیر درختان زیتون (1373)

«زیر درختان زیتون» قسمت سوم از سه گانه کوکر کیارستمی است. «خانه دوست کجاست؟»، «زندگی و دیگر هیچ» و «زیر درختان زیتون» هر سه در روستای کوکر در استان گیلان ساخته شده‌اند. در «زیر درختان زیتون»، حسین به خواستگاری دختری به نام طاهره می‌رود. اما چون حسین خانه‌ای ندارد جواب به او منفی است. زلزله‌ای در روستا می‌‌آید و همه مردم روستا بی‌خانه می‌شوند. بعد چند روز از وقوع زلزله حسین می‌فهمد طاهره و مادربزرگش زنده هستند. با آمدن گروهی فیلمساز به روستا حسین برای بازی در یک نقش آماده می‌شود. و طاهره نقش زن حسین در فیلم را برعهده می‌گیرد. اما طاهره خارج از جلوی دوربین حاضر به صحبت با حسین نمی‌شود. مکالمه‌های یک طرفه حسین با طاهره از جمله زیباترین لحظات زیر درختان زیتون به حساب می‌آیند. فیلمی که در سال 1394 نامزد نخل طلای جشنواره کن شد. محمد علی کشاورز در نقش کارگردان در این فیلم حضور دارد.

شماره چهار : طعم گیلاس (1376)

«طعم گیلاس» مشهورترین فیلم کیارستمی محسوب می‌شود. آقای بدیعی با بازی همایون ارشادی قصد خودکشی دارد. قبرش را کنار درختی کنده و فقط به دنبال کسی است که بعد خودکشی با قرص‌های خواب‌آور در داخل قبر، روی او خاک بریزد. او به دنبال یافتن فردی است که در ازای 200 هزار تومان بیست بیل خاک روی او بریزد. در مسیر یافتن فرد مورد نظر با اشخاص مختلفی روبه‌رو می‌شود که هر کدام واکنشی متفاوت را در برابر خواسته آقای بدیعی دارند. مجله تایم در سال 2009 «طعم گیلاس» را در فهرست 10 فیلم برتر تاریخ جشنواره کن قرار می‌دهد. کیارستمی با این فیلم سبک منحصر به فرد فیلمسازی خود را به نقطه اوج خودش می‌رساند.

شماره پنج : ده (1380)

در این فیلم زنی جوان (مانیا اکبری) درون یک اتومبیل نشسته است. در ده سکانس او با پنج شخص مختلف در این اتومبیل هم صحبت می‌شود. پسرِ زن جوان، خواهرِ زن جوان، یک روسپی، دختری که قرار است عروس شود و زنی که به دنبال خواندن نماز است با زن جوان در طول این ده سکانس گفتگو می‌کنند. کیارستمی در این فیلم از شخصیت‌های حقیقی استفاده کرده و هر کس نقش واقعی خود را ایفا می‌کند. اما هیچ کارگر جنسی حاضر نشد که جلوی دوربین او بیاید. بنابراین او برای این نقش مجبور می‌شود از بازیگر استفاده کند. ده به فروش ویدئویی بیش از 100 هزار دلاری در امریکا دست پیدا می‌کند.

دیگر فیلم‌های کیارستمی که تماشای آنها را به شما توصیه می‌کنیم

لباسی برای عروسی (1355) قضیه شکل اول، شکل دوم (1358) اولی‌ها (1363) خانه دوست کجاست (1365) مشق شب (1367) باد ما را خواهد برد (1378) کپی برابر اصل (1389)