فیلمی واجد ارزش تاریخی

ترجمه اختصاصی سلام سینما

مهم‌ترین پیشرفتی که در نسخه‌ی بازسازی‌شده نسبت به نسخه‌ی اریجینال وجود دارد، کار صدابرداران اسکار گرفته به سرپرستی «استیو بودکر» و همکاری «مایکل مینکلر» و «گری ریزو» است که بطور دیجیتال بازسازی شده است و حالا ارزش واقعی خود را نشان می‌دهد. کار تدوین صدا نیز که برعهده‌ی «کریس نیومن» بوده است، اکنون بیش از پیش تحسین مخاطب را برمی‌انگیزاند. صدایی که مخاطب دهه‌ی 70 را به شدت تحت تأثیر قرار داده بود، مخاطب امروزی را با ترکیب و تدوین صدای کم‌نظیری از محیط اطراف و صداهای کوچک که تداعی‌کننده‌ی صدای شیطان است، روبرو می‌کند. ارزشمندترین قسمت این کار وقتی است که صدای شیطان را از دهان دختر کوچک داستان «ریگان مک‌نیل»(لیندا بلیر) با ترکیبی از صدای خودش و «مرسدس مک‌کمبریج» می‌شنویم.

تنها قسمت‌هایی که توی ذوق می‌زند، لحظه‌ی قطع شدن صدای قطعه‌ی موسیقی متن قدیمی فیلم و صدای پس‌زمینه بازسازی شده است. صدای پس‌زمینه در استودیو به خوبی بازسازی شده است و از صدای باد در عراق تا صدای قدم زدن مردم در پیاده‌روهای جورجیاتاون به وضوح قابل لمس است و تجربه‌ی تازه‌ای برای مخاطب خود رقم می‌زند. این یک دستاورد فنی ارزشمند است.

یکی از مهم‌ترین صحنه‌هایی که به نسخه‌ی بازسازی شده اضافه شده است، آن 4 و نیم دقیقه‌ای است که «ریگان» به تازگی مادرش «کریس»(الن برستین) را با دوست نامرئی‌اش «کاپیتان هاودی» آشنا کرده است و اکنون به دلیل بی‌خوابی‌هایش که ناشی از لرزیدن تخت خواب اوست، در مطب «دکتر کلاین»(بارتون هیمن) مشغول پاسخ دادن به سوالات پزشک است. همینجاست که «دکتر کلاین» رفتارهای نامناسبی از او می‌بیند.  دکتر نیز برای او ریتالین تجویز می‌کند غافل از اینکه این کودک بیچاره قربانی «پازوزو»(پادشاه اهریمنان) شده است.

این سکانس فقط به این دلیل از فیلم نسخه‌ی اصلی پاک شده بود که مدت زمان کل فیلم از 2 ساعت بیشتر نشود. کارگردان فیلم «ویلیام فردکین» نیز سکانس صحبت خصوصی «کریس» و «ریگان» را که در آن «کریس» به دخترش یادآوری می‌کند که قرص‌هایش را بخورد، برای انتقال اطلاعات این سکانس حذف‌شده، کافی می‌دانست. اما این سکانس حذف‌‌شده باعث می‌شود تا صحنه‌ی شوکه‌کننده‌ای که در آن دکتر کلاین به کریس می‌گوید دخترش هنگام معاینات به دکتر گفته است تا انگشتانش را از اندام جنسی او دور کند، اثرگذاری بیشتری داشته باشد.

پس از گذشت یک ساعت از فیلم در سکانسی که کریس به خانه بازمی‌گردد و با خاموشی خانه‌اش روبرو می‌شود، پشت سر او تصویری کوتاه از یک شیطان را می‌بینیم که به وسیله‌ی جلوه‌های ویژه‌ی دیجیتالی تصور «جنیفر لاو-استمپ» طراحی شده است. پس از این سکانس با تصاویر شیطانی دیگری روبرو می‌شویم که در اتاق خواب «ریگان» وجود دارد. مهم‌ترین آنها تصویر آن مجسمه‌ی شیطانی در عراق است که اولین بار از نگاه «جن‌گیر» یعنی «پدر مرین»(مکس وم سیدو) آن را می‌بینیم. یک سکانس سه دقیقه‌ای نیز در نسخه‌ی بازسازی شده وجود دارد که با نسخه‌ی دی‌وی‌دی نیز متفاوت است. ریگان مانند یک عنکبوت از راه‌پله پایین می‌آید و به جای حمله کردن به مادرش، جلوی راه پله خون بالا می‌آورد.

در یکی از تکان‌دهنده‌ترین سکانس‌های فیلم که «فردکین» در مورد حذف کردن آن از نسخه‌ی اصلی هیچ توضیحی نداده است، «پدر کاراس»(جیسون میلر) تلاش می‌کند تا صدای شیطان درون ریگان را ضبط کند. او برای این کار مجبور است تا صدای ریگان را قبل از اینکه قربانی «پازوزو» شود، بشوند. برای این کار او به نوار صدایی که ریگان برای پدر اروپاییش ضبط کرده گوش می‌دهد. در این سکانس تغییرات چهره‌ی «پدر کاراس» در داخل اتاقک بسیار تأثیرگذار است. 

در مستندی که بی‌بی‌سی درباره‌ی روند ساخت «جن‌گیر» تولید کرده است، «فردکین» از مکالمه‌ای که «ویلیام پیتر بلاتی» در رمان «جن‌گیر» بین «پدر مرین» و «پدر کاراس» که روی پله‌ها در حال آماده شدن برای شروع مراسم جن‌گیری هستند، بسیار تمجید می‌کند. اما او در نسخه‌ی اصلی این دیالوگ را حفظ کرد و به جای آن یک سکوت چند ثانیه‌ای را در فیلم گذاشت. در نسخه‌ی بازسازی‌شده این دیالوگ وجود دارد که در آن پدر کاراس خطاب به پدر مرین می‌گوید:«چرا این دختر؟». به نظر من آن سکوت بین این دو کاراکتر تأثیرگذاری بیشتری داشت. 

لطف تماشای این شاهکار سینما دهه‌ی 70 میلادی در سینماهای دیجیتال باعث می‌شود تا نسل جدیدی که به سینمای جدید و سرعت روایت بالا عادت کرده است با ارزش‌های واقعی سینما آشنا شود. اما در عین حال این 11 دقیقه‌ی اضافه شده نیز باعث گشته تا مخاطبی که نسخه‌ی اصلی را تماشا کرده است، کمی دچار سردرگمی شود. اضافه شدن برخی از سکانس‌های حذف شده در بعضی سکانس‌ها منجر به یافتن عمق بیشتر فیلم شده است و از طرفی دیگر نیز فیلم را به رمان «ویلیام پیتر بلاتی» وفادارتر کرده است. 

منبع: ورایتی

مترجم: وحید فیض خواه