نقد فیلم بیرون: شاهکاری از ماریو مارتونه درباره نبوغ، جنون و همبستگی زنانه
اختصاصی سلام سینما - ماریو مارتونه، فیلم‌ساز برجسته ایتالیایی، گرچه در سطح بین‌المللی به‌اندازه چهره‌هایی چون نانی مورتی یا پائولو سورنتینو شناخته‌شده نیست، اما بی‌تردید یکی از چهره‌های اثرگذار فرهنگ و جامعه معاصر ایتالیاست.
جدیدترین اثر او با عنوان «بیرون» (Fuori) بر پایه بخشی از زندگی گولیاردو ساپینزا، نویسنده، بازیگر و هنرمند خاص‌پسند ایتالیایی ساخته شده است. انتخاب شخصیتی چنین منحصر‌به‌فرد که هم در ادبیات و هم در زندگی شخصی‌اش سرشار از تضاد و پیچیدگی بود، شانس موفقیت فیلم را در خارج از مرزهای ایتالیا افزایش داده است.
گولیاردو ساپینزا فعالیت هنری خود را در تئاتر آغاز کرد و در ادامه مدتی به بازیگری در سینما و صداپیشگی پرداخت؛ اما در هیچ‌کدام چندان موفق نبود. در دهه 50 میلادی به نویسندگی روی آورد، اما این مسیر هم با ناکامی‌هایی همراه شد.
شکست‌های پی‌درپی او را به سمت افسردگی و تلاش برای خودکشی سوق داد. تا این که در سال 1996 به مرگ طبیعی از دنیا رفت. معروف‌ترین کتاب او «هنر لذت» (The Art of Joy) به دلیل حجیم بودن، توسط ناشران مختلف، بارها رد شد و تا دو سال پس از مرگ وی ناشناخته باقی ماند.
فیلم بیرون بر مقطعی حساس از زندگی او در دهه 80 میلادی تمرکز دارد؛ زمانی که فقر و تنگدستی، او را وادار به دزدی کرد و در پی آن، چند روزی را در زندان ربیبیا در رم گذراند. همین تجربه کوتاه زندان تأثیر عمیقی بر او گذاشت و به شکل‌گیری ارتباطی انسانی و صمیمی با دیگر زنان زندانی انجامید؛ روابطی که بعدها الهام‌بخش آثار ادبی قابل‌توجهی از او شد.
در این فیلم، والریا گولینو در نقش گولیاردو ساپینزا درخششی چشمگیر دارد. او با درک عمیق از روحیات شخصیت، احساسات متضاد گولیاردو ساپینزا را با ظرافتی خاص به تصویر می‌کشد. این هنرمند احساسات و عواطف گولیاردو ساپینزا را به زیبایی هرچه‌تمام‌تر در مقابل دوربین می‌برد. حالت و رفتار او را بامهارت به تصویر می‌کشد. اختلال روانی و نبوغ ساپینزا دست در دست هم فرازوفرود این نویسنده را شکل داده و اکنون آماده است تا خود را به جهانیان بشناساند.
در کنار او، ماتیلدا دی آنجلیس، یکی از استعدادهای نوظهور سینمای ایتالیا، حضور مؤثری دارد و تعامل میان این دو بازیگر، از نقاط قوت فیلم به شمار می‌رود. رابطه پیچیده و درعین‌حال پرتنش آن‌ها، به سکانس‌هایی منتهی شده که در آن، نوعی دوئل احساسی میانشان شکل می‌گیرد؛ بی‌آنکه به اغراق یا شعارزدگی دچار شود.
یکی از ویژگی‌های برجسته فیلم بیرون پرداختن به وضعیت زنان در جامعه‌ای مردسالار است؛ بدون آنکه به دام شعارهای فمینیستی افراطی بیفتد. این روایت، زنانی را به تصویر می‌کشد که باوجود شکنندگی روحی، همچنان پرانرژی، قوی و تأثیرگذارند.
گرچه اغلب آثار قبلی ماریو مارتونه بر شخصیت‌های مرد تمرکز داشت، اما او در بیرون به‌خوبی توانسته وارد دنیایی زنانه، حساس و دشوار شود؛ دنیایی پر از فشار، اما سرشار از زیبایی‌های پنهان.
فضای بصری فیلم، به‌ویژه بیرون از زندان، به لطف فیلم‌برداری تأثیرگذار پائولو کارنرا، به طرز خفه‌کننده‌ای تصویر شده که حتی از فضای زندان نیز سنگین‌تر به نظر می‌رسد.
در نهایت، اگرچه گولیاردو ساپینزا در زمان حیاتش به‌عنوان بازیگر یا نویسنده چندان شناخته‌شده نبود، اما روایت سینمایی ماریو مارتونه از زندگی او، چهره‌ای فراموش‌نشدنی و تأثیرگذار از او ترسیم می‌کند.
