از یونیفرم تا سربند: طراحی لباس در سریال شکارگاه چگونه تاریخ را زنده کرد؟ + عکس های واقعی از زنان قاجار

اختصاصی سلام سینما - تینا آبان : سریال «شکارگاه» با روایت داستانی در دل دوران قاجار، فضایی هیجان‌انگیز، رازآلود و پرکشش خلق کرده که ریتم تند آن با پرداخت دقیق به جزییات بصری، از جمله طراحی لباس و گریم، همراه شده است. طراحی لباس این مجموعه بر عهده منصوره یزدان‌جو بوده و به‌وضوح نشان می‌دهد که طراح با دقت بالا و شناخت عمیق از ویژگی‌های بصری آن دوران، به خلق کاراکترهایی باورپذیر و متمایز پرداخته است.

یکی از نکات برجسته در طراحی لباس سریال، تفکیک طبقه اجتماعی و جایگاه شخصیت‌هاست؛ به‌گونه‌ای که تنها از طریق پوشش، می‌توان نظامی بودن، جایگاه طبقاتی یا حتی منش شخصیتی هر فرد را دریافت. این تمایز از طریق انتخاب آگاهانه پارچه‌ها، فرم لباس، برش‌ها و پالت رنگی به شکلی هوشمندانه اعمال شده است. شخصیت‌های نظامی با یونیفرم‌هایی الهام‌گرفته از پوشش ارتش قاجار معرفی می‌شوند؛ لباس‌هایی با جزئیاتی دقیق، موتیف‌هایی برگرفته از اسناد تاریخی و رنگ‌هایی با قدرت بصری بالا.

در سوی دیگر، طراحی لباس شخصیت‌های زن سریال نیز با نگاهی متفاوت و چندبُعدی صورت گرفته است. برخلاف تصویر کلیشه‌ای از زنان در آثار تاریخی، در «شکارگاه» زنان حضور فعال و عمل‌گرایی دارند؛ جنگجو هستند و مسلح. لباس‌هایشان نیز این ویژگی‌ها را بازتاب می‌دهد، اما در عین حال، با استفاده از اکسسوری‌هایی مانند زیورآلات سنتی، سربندها و جزئیات تزیینی خاص، طراح توانسته حس زنانگی، لطافت و زیبایی‌شناسی آن دوران را حفظ کند.

برای مثال شخصیت فروغ از آنجا که از فضایی متفاوت وارد این خانواده نظامی شده است نوع پوشش متمایزی نسبت به باقی زنان دارد که روایتگر حس و حال و درونیات اوست. از طرفی شخصیت‌هایی که در نقش خدمه زن ظاهر شدند جنس لباس‌ها و زیورآلاتشان جایگاه و طبقه آنها را به مخاطب معرفی کرده و همزمان از دیگر زنان متمایز می‌کند. 

شخصیت‌هایی مانند «سیمین» و «ملوک» با جلیقه‌های نظامی و کمربندهای چرمی، قدرت و جسارت را به تصویر می‌کشند، در حالی که شخصیت «فروغ» با پارچه‌های لطیف‌تر و طراحی ظریف‌تر، سوی دیگری از زن قاجاری – باهوش، دل‌سوز و غیرنظامی – را ارائه می‌دهد.

بازتاب تصویر زنان قاجار در طراحی لباس سریال

برای سنجش دقت طراحی لباس، مرور تصاویر مستند از دوران قاجار – به‌ویژه تصاویر مربوط به زنان – اهمیت بسیاری دارد. در عکس‌های به‌جا‌مانده از دربار قاجار، زنان غالباً با اندامی درشت، لباس‌هایی چندلایه و سربندهای سنگین به تصویر کشیده شده‌اند. این تصویر در اذهان عمومی نهادینه شده، اما بخش مهمی از واقعیت تاریخی مغفول مانده است.

در تصاویری کمتر دیده‌شده از زنان خارج از دربار، می‌توان به حضور استایل‌های ساده‌تر، پوشش‌های کاربردی‌تر و در عین حال، توجه جدی به اکسسوری‌ها پی برد. استفاده از دستبند، پابند، گوشواره و انواع سربند حتی در میان زنان طبقات متوسط و پایین جامعه رواج داشته و بیانگر علاقه‌مندی آنان به زیبایی‌شناسی فردی، حتی در شرایط محدودیت بوده است.

طراحی لباس در «شکارگاه» با در نظر گرفتن این دوگانه، توانسته تلفیقی هوشمندانه از واقع‌گرایی تاریخی و زبان دراماتیک سینما را ارائه دهد؛ نه صرفاً بازسازی ظاهر بلکه روایت شخصیت از طریق لباس. چنین نگاهی سبب شده تا سریال، در کنار داستان‌گویی، به سندی تصویری و هنری از بازنمایی پوشش در عصر قاجار بدل شود.