روایت خستهکننده و کُند
یاسمین (با بازی پگاه آهنگرانی) سی سال است که خارج از ایران زندگی میکند وکیل پدرش با او تماس میگیرد و خبر از فوت پدرش میدهد. او میگوید پدرش وصیت کرده تا یاسمین به ایران نیاید در زیر خاک دفن شود و از همین رو یاسمین تصمیم میگیرد همراه با پسرش به نام الکس به ایران برگردد. پسر او دچار اوتیسم است و این مسئله، سفر را برایش دشوار میکند. یاسمین شناختی از پدرش ندارد و بیش از آن میراثی که پدر برایش گذاشته است باعث تعجب او میشود. اقامت کوتاه او در زادگاه پدر و دیدار با کسانی که پدرش را میشناسند او را به درک تازهای از انسان و مفهوم مرگ میرساند.
«بدون قرار قبلی» ششمین فیلم سینمایی بهروز شعیبی در مقام کارگردان است که فیلمنامه آن توسط فرهاد توحیدی و مهدی تراببیگی با نگاهی به یکی از داستانهای مصطفی مستور نوشته شدهاست. فیلمنامه البته با تاثیرپذیری از فضای داستانهای مستور نوشته شده. فضایی که فاقد پیچ و خمهای آنچنانی است و به سادهترین شکل ممکن قصه را روایت میکند و البته این شکل خاص روایت در داستانهای مستور بسیار با حوصله و سر فرصت صورت میگیرد. مسالهای که به دلایل مختلف در سینما نمیتوان آنقدر با حوصله و سر فرصت به روایت پرداخت و همین مساله هم سبب شده تا اگرچه اثر محتوای خوبی دارد و به گونهای شاید ادای دینی است به غم غربت هنرمندانی که سال ها در غربت زندگی کردهاند و از سوی دیگر هم بازگشت به خویشتن خویش و توجه به فرهنگ اصیلی ملی و سنتی و دینی ایران را فریاد میزند و تاکید میکند که جای ایرانی در ایران است (تمرکز فیلمساز بر شهر مشهد به عنوان یکی از شهرهای سنتی و مذهبی و اصیل یا آن سکانسهای حرکت لاکپشت و غیره) اما نمیتواند عاملی باشد تا مخاطب و تماشاچی از این لحن کند و بدون تعلیق روایت در محتوا که به ساختار نیز سرایت کرده راضی باشد و به نوعی یکنواختی و کرختی در بخشهای مختلف فیلم به ویژه یک سوم پایانی آن به چشم میخورد و از همین رو تصور میکنم نیاز است تا یک تدوین جدی و کوتاهتر کردن فیلم برای اکران عمومی صورت گیرد.
بازیها یکدست نیست و به جز بازی خوب و روان پگاه آهنگرانی که بسیار کم بر روی پرده ظاهر میشود (و هر بار هم که در فیلمی بازی میکند واقعا خوب است) سایر بازیها چندان به دل نمینشیند. کارگردانی شعیبی هم همچنان معمولی است و شعیبی در این سالها هنوز نتوانسته از سطح یک کارگردان متوسط اما شریف فراتر برود و همچنان معتقدم «دهلیز» بهترین کار او در مقام کارگردان تا امروز است و البته «سیانور» که یکی از فیلمهای خوب سیاسی تاریخ معاصر به شمار میرود.
با همه این احوالات «بدون قرار قبلی» فیلم ساده و صمیمی است که ارزش یکبار دیدن را دارد. فیلمی که شاید نمایشش در خارج از کشور بتواند امید برخی هموطنان مهاجر را که سالها در حسرت بازگشت به وطن هستند دوباره زنده کرده و عزمشان را برای بازگشت جزم کند.