به گزارش سلام سینما، تی آر تی ترکیه پس از تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی و صدای آمریکا سومین تلویزیون دولتی است که یک شبکه اختصاصی به زبان فارسی راه‌اندازی کرده و این موضوع در کنار فعالیت شبکه تلویزیونی ایران اینترنشنال که آن هم از طرف برخی دولت‌ها پشتیبانی می‌شود، بیش از پیش اهمیت توجه به رسانه‌های خارجی فارسی زبان را در برهه کنونی گوشزد می‌کند.
پیش از این ترکیه با پشتیبانی از برخی شبکه‌های فارسی‌زبان در کشور خود توانسته بود در حوزه فیلم و سریال و به‌طور کلی صنعت سرگرمی تأثیرات مهمی بر شهروندان ایرانی بگذارد اما در حوزه سیاسی و شبکه‌های تلویزیونی خبری چندان در منطقه غرب آسیا محلی از اعراب نداشت.
حال راه‌اندازی این شبکه، بلافاصله پس از تغییرات سیاسی منطقه، به‌ویژه تغییر حکومت در سوریه می‌تواند به عنوان یک زنگ خطر برای شهروندان و فضای رسانه‌ای ایران محسوب شود که بیش از هر زمان دیگر باید با تمهید صحیح با آن مواجه شد.
اینکه اهداف این شبکه، آنهم پس از موج نخست فعالیت‌های رسانه‌ای ترک‌ها به زبان فارسی که عمدتا در حوزه فیلم و سریال و مسائل فرهنگی بود، چه مواردی است هنوز به طور واضح مشخص نشده اما می‌توان انتظار داشت که این اقدام به طور قطع اهداف و برنامه‌های سیاسی مشخصی را دنبال خواهد کرد.
در تازه‌ترین تحولات نیز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرد که فعالیت این شبکه در ایران هنوز مجوز ندارد و این خود می‌تواند یکی از مواردی باشد که لزوم توجه مسئولان رسانه‌ای کشور را بیش از پیش طلب کند.

یادآور نبرد چالدران

مهران کرمی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با سلام سینما با بیان اینکه، زبان یکی از اجزای مجموعه‌ فرهنگ و شاید اساسی‌ترین آن‌هاست که مستقیما تفکر و درونمایه زیستی یک هویت تمدنی را بازنمایی می‌کند، می‌گوید: اگر امریکا امروز ابرقدرت است، قطعا در کنار قدرت نظامی، اقتصادی و سیاسی، بزرگ‌ترین زبان بشری همه تاریخ را به مثابه ابزار گسترش خود در اختیار دارد.
وی می‌افزاید: در گذشته تا همین ۲۰۰ سال پیش زبان فارسی چنین جایگاهی در غرب و جنوب و مرکز آسیا داشت و دست کم در سه امپراتوری بزرگ صفوی، گورکانی و عثمانی زبان ادبی بود.
مدیرمسئول پیشین روزنامه همشهری با بیان اینکه ترکیه به عنوان میراث‌دار عثمانی از زمان آتاتورک نگاهی به احیا و گسترش زبان ترکی داشته ‌است، تصریح می‌کند: در همسایگی‌ ترکیه، ایران از زمان پیروزی انقلاب، ایدئولوژی شیعی را در منطقه جایگزین زبان فارسی کرد تا ما نفوذ فرهنگی خود را حتی در کشورهایی چون پاکستان و افغانستان هم از دست بدهیم؛ حتی کشورهایی چون آذربایجان که پیوند مذهبی با ایران دارند از در زبان درآمده‌اند؛ بنابراین پیوند این جمهوری و کشور ترکیه مستقیما حوزه فرهنگی ایران را هدف گرفته ‌است.
کرمی در تحلیل چرایی و چگونگی راه‌اندازی شبکه فارسی زبان TRT تصریح می‌کند: پیش از این، فرهنگ کشور ترکیه با شبکه‌هایی چون جم در ایران جای خود را باز کرده‌بود. ترک‌ها با راه‌اندازی شبکه فارسی زبان تلویزیون دولتی خود به نفوذ سیاسی میان فارسی‌زبانان چشم‌دوخته‌اند.
وی در ادامه گفت‌وگوی خود با سلام سینما، با اشاره به اینکه شاید به نظر آید که تی‌آر تی هم شبکه‌ای چون بی‌بی‌سی است ولی نفوذ سیاسی کشوری چون بریتانیا تهدیدی برای امنیت ملی و تمامیت ارضی نیست، می‌گوید: تاسیس شبکه فارسی‌زبان در ترکیه بیش از آن که در حوزه تعامل فرهنگی دو ملت همسایه قرار گیرد به تقابل سیاسی دو کشور برمی‌گردد. ترکیه در سوریه، عراق و منطقه قفقاز منافع و امنیت ملی ایران را هدف گرفته‌است و از این جهت جبهه فرهنگی و سیاسی که گشوده‌است یادآور نبرد چالدران است که در حافظه تاریخی مردم ایران دردآور است.

آرزویی برای اثرگذاری در جغرافیای ایران

رضا گنجی، کارشناس و تحلیلگر رسانه نیز در گفت‌وگو با سلام سینما معتقد است: ترک‌ها سال‌هاست این اضطراب را دارند و این خلا را حس می‌کنند که شاید هنوز در منطقه غرب آسیا تبدیل به یک قدرت واقعی نشدند، همیشه فکر می‌کنند که شاید هژمونی آنها غیرواقعی باشد.
وی می‌افزاید: درست است که آنها تاریخ غنی دارند و در سال‌های اخیر ارتش قدرتمندی ساختند و به اقتصادشون سر و سامانی دادند اما این سئوال همیشه با آنهاست که چرا اینقدر که فکر می‌کنیم بزرگیم بزرگ دیده نمی‌شویم؟
گنجی می‌گوید: ترک‌ها از مدت‌ها پیش به این فکر افتاده‌اند که یکی از ابزارهای مهم بزرگ دیده شدن همین رسانه‌هاست. یعنی خلق رسانه‌های بزرگ و قوی همیشه در دستور کار ترک‌ها بوده است و همه می‌دانند که آنها در این زمینه دهه‌هاست که تجربه دارند و نمی‌توان منکر شد که در برهه‌هایی موفق هم بوده‌اند.
این تحلیلگر حوزه رسانه با بیان اینکه ترک‌ها آنقدر که در صنعت سرگرمی موفق بوده‌اند، در حوزه سیاسی این موفقیت برایشان رقم نخورده است، اضافه می‌کند: به همین دلیل بسیاری از افراد منطقه ما با زبان‌های مختلف، وزنی برای ترک‌ها در سیاست‌ورزی قائل نیستند یا اگر هم وزنی قائلند آنها را خیلی سیاستمداران صادق و خبره‌ای نمی‌دانند.
گنجی در ادامه تحلیل خود درباره اهداف دولت ترکیه برای راه‌اندازی شبکه فارسی‌زبان می‌گوید: رسانه‌های ترک در منطقه ما آنقدر که اثرگذاری فرهنگی گذاشتند، اثرگذاری سیاسی نداشته‌اند؛ نه اینکه کنش سیاسی آنها ناکارآمد بوده بلکه آنقدر که خودشان دوست داشتند نیست.

کت تن کیست؟
وی می‌افزاید: در سال‌های گذشته به‌ویژه بعد از وقایع سال گذشته میلادی در منطقه و به خصوص با سقوط حکومت بشار اسد در سوریه، ترک‌ها در صدد آن هستند که قاب قدرت در منطقه را تغییر دهند؛ به این معنا که دوست دارند این سیگنال را به کشورهای منطقه بدهند که قرار است از این به بعد ما بازیگر اصلی منطقه باشیم یا به اصطلاح کت تن ما است.
این فعال رسانه‌ای در ادامه گفت‌وگوی خود با سلام سینما معتقد است: آنها هم مانند آمریکایی‌ها، اسرائیلی‌ها، انگلیسی‌ها و سعودی‌ها ایران و ایرانیان را یک سد بزرگ بر سر راه بلندپروازی‌های خودشان می‌دانند. بنابراین تصور می‌کنند با راه‌اندازی شبکه فارسی زبان می‌توانند آدم‌های بیشتری را با خودشان همراه کنند و با سیاست‌های خودشان همسو کنند.
گنجی می‌گوید: اگر در ترک‌ها تصورشان این است که مسیر رسانه‌های فارسی زبان راه‌اندازی شده در طول این سال‌ها مانند بی بی سی فارسی، صدای آمریکا، اینترنشنال و... را طی کنند، بعید می‌دانم توفیقی کسب کنند اما اگر اهدافشان مبتنی بر دوستی و برادری باشد، می‌تواند اثرگذار باشد.
او با بیان اینکه ترک‌ها در سال‌های گذشته توانسته‌اند با کار رسانه‌ای تا حدودی ذائقه فرهنگی ایرانیان را تغییر دهند اما از نظر سیاسی قابل اعتماد نیستند، می‌گوید: البته این آرزو از سال‌های قبل با آنهاست که بتوانند در کشور ما به خصوص غرب کشور ما تأثیر بگذارند و البته مسئولان ما هم باید هوشیار باشند اما اینکه چقدر بتوانند این نقشه را با یک شبکه تلویزیونی محقق کنند یک موضوع پیچیده‌تر است که هنوز می‌توان به آن به شکل یک آرزو نگاه کرد.